Η γιορτή του Αγ. Ελευθερίου προστάτη των εγκύων γυναικών

Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο, Πολιτικών Επιστημών

Ο Άγιος Ελευθέριος, σύμφωνα με το Συναξάριο, καθώς και η μητέρα του, Αγία Ανθία, εορτάζουν μαζί, στις 15 Δεκεμβρίου. O Άγιος Ελευθέριος έζησε το 150 περίπου μ.Χ. και γεννήθηκε άλλους δε στην Ελλάδα και κατά άλλους στη Ρώμη. Οι γονείς του ήταν πλούσιοι, ευγενείς, πιστοί κι ευσεβείς Χριστιανοί. Ο πατέρας του ήταν ύπατος, αλλά έζησε λίγα χρόνια μετά τη γέννηση του παιδιού του.

Η μητέρα του, Άνθια, είχε διδαχθεί την πίστη του Χριστού από τους μαθητές του Αποστόλου Παύλου. Η πιστή αυτή γυναίκα, όταν γέννησε το παιδί της, το ονόμασε Ελευθέριο και έδωσε όλο το βάρος της φροντίδας της να το αναθρέψει «ἕν παδεία καί νουθεσία Κυρίου», όπως δίδαξε ο Απόστολος Παύλος. Τον διαπαιδαγώγησε στην ευσέβεια και στην αρετή.
Η Ανθία τον έδωσε στον Αρχιεπίσκοπο Ρώμης, τον Ανίκητο, για να μορφωθεί κοντά του, να μάθει καλά τα της Πίστεώς μας και να γίνει ένας καλός Χριστιανός και αφοσιωμένος εργάτης του Ευαγγελίου. Ο Επίσκοπος τον κατέταξε στο τάγμα των Κληρικών νωρίς και τον έκανε αναγνώστη. Στη συνέχεια τον χειροτόνησε σε νεαρή ηλικία επίσκοπο Αυλώνα, Ιλλυρικού. Τόση μάλιστα, ήταν η αγιότητά του, ώστε αξιώθηκε να κάνει θαύματα από αυτήν ακόμη την νεαρή του ηλικία.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει σε υποσημείωση του Συναξαριστή του: «Ας μη θαυμάζει κανείς ότι αυτός ο Άγιος χειροτονήθηκε σε ηλικία, αντίθετη με τους ιερούς κανόνες της 6ης Οικ. Συνόδου και της τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, οι οποίοι ορίζουν ότι ο διάκονος χειροτονείται στην ηλικία των 25 χρόνων, ο πρεσβύτερος στα 30 και ο επίσκοπος πάνω από 30. Αυτό έγινε γιατί ο Άγιος Ελευθέριος έζησε πριν ακόμη γίνουν οι παραπάνω κανόνες, οι οποίοι έγιναν αργότερα».
Η χειροτονία του Αγίου Ελευθερίου, όπως γράφει κάποιος βιογράφος του, έγινε «κατ’ οικονομίαν» Θεού, λόγω των μεγάλων αρετών και της σοφίας του με την οποία προσείλκυε στον Χριστό τους ειδωλολάτρες. Η φήμη της αρετής του Αγίου Ελευθερίου ήταν τόσο μεγάλη που έφτασε μέχρι τη Βρετανία. Έτσι, ο βασιλιάς της, Λούκιος, έγραψε επιστολή στον Ελευθέριο και του δήλωνε ότι αυτός και ο λαός του επιθυμούσαν να γίνουν Χριστιανοί. Ο Ελευθέριος αμέσως ανταποκρίθηκε, στέλνοντας δύο εκπαιδευμένους στην πίστη άνδρες, που κατήχησαν και βάπτισαν χριστιανούς τον Λούκιο με τον λαό του. Όταν ο Σεπτίμιος Σεβήρος πληροφορήθηκε τη χριστιανική δράση του Ελευθερίου, διέταξε τη σύλληψή του. Έπειτα από πολλά βασανιστήρια ο Ελευθέριος οδηγήθηκε από τους ειδωλολάτρες στην αρένα της Ρώμης. Τα άγρια ζώα, όμως, δεν τον άγγιξαν, γι’ αυτό και αποκεφαλίστηκε μαζί με τη μητέρα του. Έτσι ο Άγιος Ελευθέριος πέρασε «εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (Προς Ρωμαίους, η’ 21). Δηλαδή στην ελευθερία. Διακρινόταν για τον χαρακτήρα, την ευταξία, την κοσμιότητα και αγαπήθηκε από τους χριστιανούς, καθώς και από ορισμένους ειδωλολάτρες. Η δράση του νεαρού Επισκόπου στην Ιλλυρία ήταν μεγάλη, αφού εργαζόταν ακούραστα και ασταμάτητα, για τη διάδοση του Ευαγγελίου. Αγωνιζόταν να πάρει τους ανθρώπους από το στόμα του Σατανά και να τους βάλει στον Παράδεισο. Την εποχή εκείνη ο Αυτοκράτορας της Ρώμης κίνησε τρομερό διωγμό κατά των Χριστιανών. Ιδιαιτέρως, όμως, είχε στραφεί εναντίον του νεαρού Επισκόπου του Ιλλυρικού, Ελευθερίου, διότι έμαθε τη μεγάλη δράση. Ο ελληνικός λαός δημιούργησε πολλά έθιμα και παραδόσεις, γύρω από το πρόσωπο του Αγίου. Θεωρείται προστάτης των εγκύων, οι οποίες τον επικαλούνται, προκειμένου να έχουν μια καλή γέννα, χωρίς επιπλοκές και πόνους. Πολλές γυναίκες την ώρα της γέννας ακουμπούν το εικονισματάκι του Αγίου πάνω τους για τους δώσει «καλή λευτεριά». Μάλιστα σε διάφορες πόλεις της χώρας μας οι γυναίκες που περιμένουν να γεννήσουν δεν πιάνουν βελόνα στα χέρια τους ανήμερα της γιορτής του Αγίου Ελευθερίου. Η αντίληψη αυτή αναφέρεται και σ’ ένα προσόμοιο στιχηρό της εορτής, όπως φαίνεται: «Τῶν ἐπιτόκων γυναίων Πάτερ κηδόμενος, ἐλευθερίαν δίδως, τῷ Ναῷ σου φοιτώσαις, Στον Έβρο, οι έγκυες τιμούν ιδιαιτέρως τον Άγιο Ελευθέριο και μαζί με τον Άγιο, τιμούν πολλές φορές, την ανύπαρκτη «αγία» Λεχούσα, που φτιάχνουν με το μυαλό τους, λέγοντας τη φράση «Άι Λευτέρη μ’, λευτέρωσέ με». Στα ορεινά θεσσαλικά χωριά έταζαν οι έγκυες άρτους στον Άγιο, αλλά και οι πρακτικές μαμές για να τους «βγαίνουν καλά οι γέννες». Ακόμη, σε περίπτωση δύσκολου τοκετού, οι μέλλουσες μητέρες έταζαν το παιδί τους στον Άγιο και του έδιναν το όνομά του. Στα χρόνια της σκλαβιάς, μετά τη Θεία Λειτουργία, οι Έλληνες Χριστιανοί μουρμούριζαν κρυφά τη φράση: «Λευτεριά Άγιε Λευτέριε στην πατρίδα μας».