Οταν η θρησκευτική φαντασία γίνεται έθνος

Από τον Δημήτρη Μποσνάκη, φιλόλογο, Ελληνικής και Αγγλικής Φιλολογίας

Για να χαρακτηριστεί ένα μεγάλο έθνος πρέπει να έχει μια μεγάλη ψυχή που να χωράει όλους τους ανθρώπους. Η μεγάλη ψυχή εμψυχώνεται από τη θρησκευτική φαντασία. Δηλαδή, από μια συλλογική φαντασία που ξεπερνά τον ατομικό θεό, δηλαδή το ατομικό εγώ, και δημιουργεί ένα θρησκευτικό έθνος, ένα συλλογικό εμείς. Ακόμη, ένα μεγάλο έθνος πρέπει να πιστέψει ότι προϋπήρχε της Δημιουργίας, είναι αυτοδημιούργητο, και δεν προέκυψε από τις συμβάσεις της ιστορίας. Πήρε μέρος στη θεωρία της Δημιουργίας, άρα μετέχει της γέννησης των θεών.

Όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί συμμετείχαν σε μια πολιτική φάση θεοκρατίας. Οι αρχαίοι λαοί της Μέσης Ανατολής είχαν πάντοτε θεοκρατικά πολιτεύματα. Οι ηγεμόνες τους ήταν ισόθεοι ή απεσταλμένοι του Θεού ή Προφήτες. Η Θεοκρατία των Μεσανατολικών πολιτισμών γέννησε τις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες που συγκρούστηκαν ανελέητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η Θεοκρατία έβαλε τα πολιτισμικά αγκωνάρια, αμετακίνητα μέχρι σήμερα.
Ο νέος παράγοντας που προσθέτει η Θεοκρατία στη σύγχρονη εποχή είναι η εθνική αφύπνιση του Αμερικανικού λαού που συντελείται μέσα από τις καθαυτές Αμερικανικές Εκκλησίες στους τελευταίους δύο αιώνες. Μετά την εθνική απελευθέρωση από τη δεσποτεία της Ευρώπης με την Αμερικανική Επανάσταση (1775 - 1783) το Αμερικανικό έθνος ξεπέρασε τα δεσμά των παραδοσιακών Χριστιανικών Εκκλησιών που μεταφυτεύθηκαν από την Ευρώπη και ανέπτυξε όλες τις παραλλαγές της θρησκευτικής φαντασίας όπως αυτές διαπότιζαν την Αμερικανική ψυχή. Έτσι γεννήθηκαν στο 19ο αιώνα οι καθαυτές Αμερικανικές Εκκλησίες. Στη γέννηση του αμερικανικού έθνους πρωτοστάτησε η θρησκευτική φαντασία. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι παραδοσιακοί Αμερικανοί είναι ένα ακόμα θρησκευτικό έθνος. Δανείστηκαν αποσπασματικά στοιχεία της Βίβλου και την εμπλούτισαν με τις δικές τους Γραφές. Όλοι οι εξωχώριοι πόλεμοι των Αμερικανών ακολουθούν τις βιβλικές εντολές, αλλά ενσωματώνουν την ξεχωριστή αμερικανική ψυχή που ζητάει να προχωρήσει πιο πέρα. Η Αμερικανική Δημοκρατία κατάφερε να ενσωματώσει την επιστημονική και οικονομική πρόοδο και τα φιλελεύθερα ιδανικά σε μια μοναχική πορεία ενός ανθρωπομορφικού Χριστιανισμού. Εδώ είναι που ξεχωρίζει ο πάντα δημιουργικός και επεκτατικός Αμερικανικός Χριστιανισμός από τον καθεστωτικό και στατικό Ευρωπαϊκό Χριστιανισμό.
Στα εξελισσόμενα γεγονότα στη Μέση Ανατολή μπορεί να συγκρούονται δύο παραδοσιακές θρησκείες: ο Εβραϊσμός με τον Ισλαμισμό, όμως αυτός που καιροφυλακτεί είναι ο καινοτόμος Αμερικανικός Χριστιανισμός. Καιροφυλακτεί να διαμορφώσει την περιοχή όπως την είχαν οι αρχέγονοι πληθυσμοί της.
Ο Αμερικανικός πραγματισμός μπορεί να μετατρέπει το ωφέλιμο σε δίκαιο και την ηθική σε εργαλείο της πολιτικής. Η Αμερική δεν είναι ένα διαμορφωμένο έθνος, είναι ένα πολυφυλετικό παζλ που διαρκώς συμπληρώνεται. Δεν είναι ένας παραδοσιακός εθνικισμός, ούτε μια θρησκεία των Γραφών, είναι μια απέραντη δημοκρατία που διαρκώς συγχωνεύει νέες δυνάμεις, που δεν είναι Αμερικανοί, αλλά συμπεριφέρονται σαν Αμερικανοί. Αυτό το πρότυπο ενός διαρκώς μετασχηματιζόμενου πολιτισμού είναι που δεν έχουν βρει τρόπο να αντιμετωπίσουν οι πάσης προελεύσεως φονταμενταλιστές και εθνοπατριώτες. Το ίδιο και οι υλιστές του Μαρξισμού. Άλλο ο Μαρξιστικός υλισμός και άλλο ο Εμερσονιανός πραγματισμός. Το Αμερικανικό έθνος δεν είναι ένα μηχανιστικό δημιούργημα της παγκόσμιας ιστορίας, αλλά διαμορφώνει με τη συμμετοχή των λαών την παγκόσμια ιστορία. Αυτή είναι και η δύναμη της ελεύθερης θρησκευτικής φαντασίας, που δεν έρχεται μόνον από το παρελθόν, αλλά σκιαγραφείται και από το μέλλον. Γι’ αυτό και η ελεύθερη θρησκευτική φαντασία θα επικρατήσει.