Κρήτη 2023
Λένε πως η Κρήτη είναι μεγάλο νησί, και πράγματι είναι. Τη μια βδομάδα πάνω – κάτω που μείναμε εκεί, παίζει να συμπληρώσαμε περισσότερα χιλιόμετρα απ’ ό, τι αν επιχειρούσαμε“roadtrip” στους αχανείς αυτοκινητόδρομους της Ευρώπης. Και τι χιλιόμετρα ε; Σε φαράγγια αβυσσαλέα, σε δρόμους κακοτράχαλους από τη φύση τους, αλλά και στον περιβόητο Βόρειο άξονα του νησιού (BOAΚ), αυτό το ...μνημείο ανικανότητας του ελληνικού Κράτους που αδυνατεί να κατασκευάσει εν έτει 2023 έναν αυτοκινητόδρομο της προκοπής, ικανό να εξυπηρετήσει κανένα τριάρι εκατομμύρια τουριστών που επισκέπτονται ετησίως το νησί.
Αλλά δεν βαστώ άλλο να κακολογώ κι εγώ αυτό το Κράτος, κουράστηκα πια, απόκαμα, τόση μίρλα κάθε καλοκαίρι με τις πυρκαγιές. Τα άφησα πίσω όλα αυτά και πήγα να βρω την Κρήτη της φαντασίας μου. Των στερεοτύπων μου αν θες, και των ήδη σχηματισμένων στο μυαλό μου εικόνων. Να βρω «λεβέντες» κρητικούς, κείνα τ’ αγρίμια με τα στιβάνια και τα μαύρα πουκάμισα, να βρω τους «κουζουλούς» που σε κερνάνε παντού ρακές και θερμά καλωσορίσματα. Την Κρήτη του Καζαντζάκη και των Βενιζέλων, την Κρήτη του Βιτσέντζου Κορνάρου και του Ερωτόκριτου που, με την κελαριστή φωνή του Ξυλούρη, μυρώνει τον αέρα.
Τάχα μου δεν ήξερα πως είναι ουτοπίες όλα αυτά στα 2023; Δεν ήμαστε πια οι ανυποψίαστοι τουρίστες παλιών ρομαντικών εποχών. Κι έτσι, στην Κνωσσό εγκλωβίστηκα σε ατέλειωτες ουρές που συνέρρεαν να θαυμάσουν τα απομεινάρια του Μινωικού Πολιτισμού. Κι ο κρητικός ήλιος έκαιγε ανελέητος, σκιά πουθενά, ουρές στις καντίνες για νερό, ουρές στην Αίθουσα του Θρόνου, ουρές και στις προβληματικές τουαλέτες- το ελληνικό Κράτος που λέγαμε γίνεται η σκιά που σε κυνηγά παντού.
Θα μου πεις, Δεκαπανταύγουστος. Οπότε τι να περιμένεις από τα Χανιά; Ποια γοητεία της παλιάς πόλης να αποζητήσεις, όλα είναι ένας ακατάπαυστα ρέων ποταμός τουριστών που σε παρασέρνει, που σε ζαλίζει και καταλήγει σε χιλιάδες μπαρ, καφέ, εστιατόρια, όλα ασφυκτικά γεμάτα και με τα γκαρσόνια στα όρια υπερκόπωσης. Μπήκαν στην πόλη οι «εχθροί»...
Στις σπηλιές στα Μάταλα δεν θα βρεις τον πρωτογονισμό των Χίπηδων και στο φοινικόδασος του Βάη, τη Φαλάσαρνα και το Ελαφονήσι αντί για εξωτισμό θα συναντήσεις μοναχά τουριστικά λεωφορεία που αποβιβάζουν χιλιάδες κόσμου να περπατά χιλιόμετρα μόνο και μόνο για να δει μέρη που οι τουριστικοί οδηγοί συνιστούν και θεωρούν «must».
Γνωστές καταστάσεις παγκοσμίως. Μαζικός τουρισμός. Αν τα δημοφιλή μας νησιά, Κρήτη, Μύκονος, Σαντορίνη, είναι πια στα όρια τους, στη Βαρκελώνη, στη Βενετία και αλλαχού οι κάτοικοι αγανάκτησαν και φωνάζουν ζητώντας τις πόλεις και τις ζωές τους πίσω. Την καθημερινότητά τους. Τη ρουτίνα τους. Το δικαίωμά τους να συναντούν τον γείτονα κι όχι τις συρρέουσες ...«φυλές του Ισραήλ» ή ακόμη και το να απλώνουν τις μπουγάδες στη βεράντα τους χωρίς να το απαγορεύει η τουριστική αστυνομία.
Μα, λάθος θα ’ναι να μείνεις μόνο σ’ αυτά. Μην μιζεριάζεις στο ταξίδι με τα έτσι κι αλλιώς δεδομένα προβλήματα. Μονάχα ψάξε την ομορφιά, ψάξε εικόνες που γεμίζουν τα μάτια κι απέ κατεβαίνουν στην καρδιά να την ζεστάνουν. Και η δική μας καρδιά ζεστάθηκε στα Ανώγεια, εκεί που σε παλιό καφενείο ήρθαν κεράσματα από παντού. Έτσι, λέει, επειδή ήμασταν ξένοι, παναπεί πρόσωπα ιερά, ακόμη και στα α-πρόσωπα τούτα χρόνια. Η κρητική φιλοξενία δεν είναι μύθος, δεν είναι απλά μια επωδός των τουριστικών οδηγών, αλήθεια είναι. Και μετά σαν πιάνεις τον Ψηλορείτη, χωριά και χωριουδάκια κρυμμένα ανάμεσα σε φαράγγια και γκρεμούς. Παλιές αετοφωλιές που γεμίζουν μόνο κάθε καλοκαίρι σαν πιάνουν και γυρίζουν πίσω οι ξεριζωμένοι. Απ’ την υπόλοιπη Ελλάδα και την Αμερική οι περισσότεροι, μα κι απ’ τον κόσμο όλο. Πουθενά αλλού τόσοι Σύλλογοι όσοι αυτοί των Κρητικών. Είναι κι αυτοί από τους καταραμένους με τη διπλή πατρίδα και τη διπλή ταυτότητα, όπως θα πει και η Βαγγελιώ, γέννημα του Ψηλορείτη και της Βισταγής, που ’ρθε στη Λάρισα κοπελούδα, καθηγήτρια κι έμεινε εδώ, παντρεύτηκε εδώ, γέννησε παιδιά, αγάπησε τον κάμπο και τους ανθρώπους του μα να... Κάθε που πιάνει Μάης, ξυπνάει μέσα της αυτός ο δαίμονας της νοσταλγίας, πιάνει δουλειά και την τυραννάει. Κι όλο κλωθογυρνάει προς τον Νότο η σκέψη.
Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, προσωπικά απόλαυσα την ανατολική Κρήτη, Ηράκλειο κι Άγιο Νικόλαο. Μέρη λιγότερο τουριστικά, λιγότερο αλλοιωμένα. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί το Ηράκλειο, όπου μας ξενάγησαν οι παλιοί συμφοιτητές Σπύρος και Μαρία, θεωρείται γενικά μια «άσχημη και αδιάφορη πόλη». Ο παλιός «Χάνδακας» με τα επιβλητικά του τείχη, που οι ποικιλώνυμοι εχθροί έφτυναν αίμα για να τα πατήσουν, έχει κάτι το στιβαρό, το αυστηρό και μεγαλοπρεπές, έχει αέρα πρωτεύουσας. Στη Σητεία πάλι, σε υποδεχόταν ένας ήλιος εκτυφλωτικός μα και τόσο φιλικός, ενώ στην Ιεράπετρα ο αέρας του Λιβυκού Πελάγους σε τύλιγε με μια αίσθηση αφρικάνικη. Το προσκύνημα στη Σπιναλόγκα, μετά τη μυθιστορηματική διάσταση που έδωσε στην παλιά αποικία Λεπρών η Αγγλίδα συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ, έχει αποκτήσει σήμερα ιδιαίτερη σημασία. Τα καλοδιατηρημένα ερείπια των σπιτιών «φωνάζουν» την απόγνωση, την απελπισία μα και την ελπίδα τόσων και τόσων ψυχών που έζησαν εκεί, κολασμένοι κι αποδιωγμένοι απ’ τον κόσμο μέχρι να νικηθεί η αρρώστια.
Δύσκολο, πολύ δύσκολο να μιλήσεις για την Κρήτη σήμερα και μάλιστα έτσι, στο άσχετο... Τι να πρωτοπείς και πώς να αποδώσεις το πνεύμα και την ψυχή ενός τέτοιου νησιού, με ιστορία γραμμένη στα χρόνια του Μίνωα και ξαναγραμμένη από Μυκηναίους, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Βενετσιάνους, Τούρκους - δεν έμεινε να πεις και κανένας απ’ όξω- η καίρια γεωγραφική θέση του νησιού βλέπεις. Κι αν αυτά σου φαίνονται μακριά, σου σηκώνεται η τρίχα στο παλιό αεροδρόμιο του Μάλεμε, όπου οι Κρήτες αντιστάθηκαν στους Ναζί- Μάης του ‘41 ήτανε- σε μια ακόμη από αέρος εισβολή, με ό,τι είχαν διαθέσιμο, μαχαίρια, τσεκούρια, δικράνια, ότι ...Περπατάς στα στρατιωτικά νεκροταφεία, χιλιάδες παλικαράκια, Άγγλοι, Γερμανοί και άλλοι, εικοσάχρονοι, το πολύ εικοσιπεντάχρονοι, πόσο, μα πόσο άσκοπο αίμα χύνουν οι ανθρώποι σαν φανατίζονται...
Εκπληρώνοντας ένα παλιό τάμα, προσκυνώ στον Τάφο του Καζαντζάκη. Εγκαταλειμμένος κι αυτός, (το Κράτος που λέγαμε), περιβάλλεται από κιτρινισμένα ξερόχορτα και σκουπίδια. Μα ποιος νοιάζεται... Οι δημοτικοί αρχόντοι τρέχουν για τις εκλογές τώρα. Κι έπειτα, εδώ, μέσα σ’ αυτά τα ψυχρά μάρμαρα είναι κλεισμένα μοναχά μερικά κόκκαλα από ένα λιπόσαρκο κορμί που έλιωσε. Το πνεύμα, η ψυχή του μεγάλου διανοητή, είναι ευτυχώς αλλού. Και μας καλεί κοντά του... «Εϊ, άνθρωπε - σε φωνάζει ο μέγας Κρητικός- έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα»...
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
