Η Κοίμηση της Θεοτόκου 15 Αυγούστου

Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, θεολόγου, φιλολόγου, Πολιτικών Επιστημών

Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τον πανηγυρικό χαρακτήρα της, καθιερώθηκε στη συνείδηση της Εκκλησίας και του λαού μας, ως το Πάσχα του καλοκαιριού. Αυτή η ονομασία δεν προήλθε μόνο από τον παλλαϊκό εορτασμό της εορτής της Παναγίας, αλλά είναι τελευταίο Μυστήριο, που έπρεπε να το δουν οι Απόστολοι για να μπορούν να μαρτυρήσουν την αλήθεια του.

«Ἔπρεπε τοις αυτόπταις του Λόγου, και της κατά σάρκα Μητρός αυτού, την Κοίμησιν εποπτεύσαι τελευταίον ούσαν επ’ αυτή Μυστήριον· ίνα μη μόνον την από΄...». Φαίνεται, εδώ, από τον πράξη του σχεδίου της Θείας Οικονομίας ότι , η Μητέρα του Χριστού που έμεινε στη γη μετά την Ανάληψη Του, ετοιμάζεται να αναχωρήσει και αυτή. Η αναχώρησή της, συνδέεται με μεγάλα και θαυμαστά γεγονότα. Αλλά και η ένδοξη Κοίμηση και Μετάστασή της, κατανοούνται ως επαλήθευση της υποσχεθείσας κοινής ανάστασης του Αναστάντα, Υιού της και πιστοποίηση της Θείας Οικονομίας. Η εορτή καλεί τη συλλογική λειτουργική μνήμη να εορτάσει ένα θάνατο στο πλαίσιο βέβαια του εορτασμού του θανάτου, ως γενέθλιας ημέρας στη Βασιλεία του Θεού. Η πρακτική αυτή, μαρτυρεί την ανανοηματοδότηση του θανάτου και την υπέρβαση του φόβου του στους κόλπους της Εκκλησίας. Ο Χριστός, «θνήσκει γαρ σαρκί και θανάτῳ, λύει τον θάνατο και φθορά την αφθαρσίαν χαρίζεται και την νέκρωσιν ποιεί, πηγήν αναστάσεως». Η Ανάσταση του Χριστού, κατεδαφίζει την αγωνία και τον τρόμο του θανάτου και μεταμορφώνει την τελευταία εμπειρία του ανθρώπου από απειλή εκμηδένισης σε ένα ιερό πέρασμα στην αιωνιότητα της Βασιλείας του Θεού. Δεν φοβάται η Παναγία τον θάνατο, γιατί ακριβώς αυτός νικήθηκε από τον Υιό της. Η Θεοτόκος ως η πρώτη Αγία, έχει μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά και έχει υψωθεί στην κατάσταση της θέωσης. Έτσι, ο θάνατος δεν έχει πια γι’ Αυτήν αρνητική σημασία, αλλά τη φυσιολογική σημασία του ύπνου . Ο Ιωάννης, ο Δαμασκηνός, ονομάζει το θάνατό της μεταβίωση, καθιστώντας την εορτή της Κοιμήσεως, εορτή της υπέρβασης του θανάτου. Η Παναγία, αν και κατά πάντα ίδια με μας, φορέας της μεταπτωτικής ανθρώπινης φύσης, γίνεται η πρώτη που μαρτυρεί για την καινή κτίση του Υιού της με τα θαυμαστά γεγονότα του βίου και της κοίμησης της. Έτσι, αποτελεί και με τον θάνατό της το πρώτο εσχατολογικό πρότυπο της Εκκλησίας. Γι’ ακόμη μία φορά έχουμε στη Θεοτόκο αναστολή των νόμων της φύσης κατά τον Άγιο Ανδρέα. Δύο είναι τα θαυμαστά που υποδηλώνουν την αναστολή των φυσικών νόμων στον θάνατο της, η αφθαρσία του θεομητορικού σκήνους και η μετάστασή του παραλληλισμό. Ο Τάφος της Θεομήτορος ομοιάζει με την παρθενική μήτρα της. Εκεί τελεσιουργήθηκε το μυστήριο της σάρκωσης και έμεινε ανέπαφη η παρθενία, ενώ ο θάνατος δεν έχει εξουσία, όπως και η φθορά. Γι’ αυτό το σώμα της Παναγίας μετά την Κοίμηση παραμένει αδιάφθορο και δοξασμένο στην Εκκλησία... Η Θεοτόκος με την προσευχή της παραθέτει την ψυχή της στα χέρια του Υιού της. Ο Άγιος Ανδρέας Κρήτης μας πληροφορεί ότι μετά το θάνατο της η ψυχή της Θεομήτορος πέρασε από τα μέρη του Άδου, καθώς έπρεπε να έχει πείρα όλων όσων έλαβε πείρα ο Υιός της και να μην υστερεί σε τίποτα από τους υπολοίπους.
Ουσιαστικά πρόκειται για ανάσταση γι’ αυτό και η υμνολογία χρησιμοποιεί τη λέξη έγερση, που είναι «ορθόδοξη εσχατολογία.
Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε το εξής. Υπάρχει, εδώ μια θεολογική εκτροπή του Δυτικού Χριστιανισμού περί της ενσώματης Μετάστασης της Θεοτόκου (Assumptio). Το 1950 με Αποστολικό Διάταγμα, ο Πάπας Πίος, 12ος, διακήρυξε ότι η Θεοτόκος ανυψώθηκε-μετέστη μετά ψυχής και σώματος στον ουρανό, χωρίς να αναφέρει τον θάνατο, επακόλουθό του που είναι ο θάνατος. Αυτή η διαπίστωση όμως την καθιστά τη Θεοτόκο διαφορετική από τους υπολοίπους ανθρώπους και συνεπώς η εσχατολογική της τελείωση δεν μπορεί να συνιστά πρότυπο. Η Ορθόδοξη θεολογία όχι μόνο αποδέχεται τον θάνατό της, αλλά και τον προβάλλει, τεκμηριώνοντάς τον θεολογικά και τον ψάλλει στο πλαίσιο της πανηγύρεως. Σ’ αυτήν την εορτή βλέπουμε το δοξασμό του θεωμένου ανθρώπου, την εκπλήρωση των επαγγελιών, το εσχατολογικό μας πρότυπο, αλλά ζούμε και στο λειτουργικό παρόν την τελείωση που μας χαρίζει η περίπτυξη του θεομητορικού σώματος, καθώς μπαίνουμε μαζί της στον τάφο και νεκρώνουμε τις επιθυμίες και παίρνουμε ζωή από το ζωηφόρο σκήνος της. Τέλος, η όμορφη εικόνα που αποτυπώνεται στην υμνολογία και ιστορείται στη Βυζαντινή Τέχνη σχετικά με την εορτή της Κοιμήσεως, επισημειώνει την εσχατολογική πλευρά της Εκκλησίας. Στο κέντρο είναι το θεοδόχο Σώμα της Θεοτόκου που έχει υποστεί το θάνατο και προσμένει τη Μετάσταση.
Πίσω του παρών ο Χριστός, κρατώντας την Αγία Ψυχή της και δορυφορούμενος από τους Αγγέλους. Γύρω όλοι οι Απόστολοι και τα μέλη της πρώτης Εκκλησίας. Όλοι «ὁμοθυμαδόν ἐπί τό αὐτό», ζώντας μεν στον κόσμο, αλλά βιώνοντας υπερκόσμια θαύματα της Κοίμησης. Ας, πανηγυρίσουμε και φέτος την Κοίμηση της Θεοτόκου.