Ο καθένας μας μπορεί να είναι πυροσβέστης

Tου Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρου

Φέτος – μέχρι στιγμής – είναι η Αττική και η Ρόδος, ενώ μία φωτιά με τρία μέτωπα άναψε χθες και στην Εύβοια. Πέρυσι ήταν ξανά η Αττική και πρόπερσι (2021) η βόρεια Εύβοια.
Νωρίτερα είχαμε την εθνική τραγωδία στο Μάτι με τους εκατόν τρεις (103) νεκρούς το 2018, που ακολούθησε τη μεγάλη πλημμύρα στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο, το Νοέμβρη του 2017, με τους είκοσι τέσσερις (24) νεκρούς. Το 2007 την Ηλεία και την Αρχαία Ολυμπία με τον “Στρατηγό Άνεμο”. Κάθε χρόνο από το κακό στο χειρότερο.

Και ενώ οι δύο απανωτές πολύνεκρες εθνικές τραγωδίες του 2017 και του 2018 αποδόθηκαν στην τότε (ομολογουμένως πολύ κακή) κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η σημερινή κυβέρνηση, που τη διαδέχθηκε, είναι προσεκτική στις ανθρώπινες ζωές. Τόσο προσεκτική που αφήνει τη χώρα, τα δάση, εθνικούς δρυμούς, οικισμούς και περιουσίες βορά στις πύρινες γλώσσες, απομακρύνοντας με το ζόρι όλους τους κατοίκους σε όλες τις πυρόπληκτες και τις γειτονικές τους περιοχές.
Στη Ρόδο χθες και προχθές έγινε η μεγαλύτερη επιχείρηση μεταφοράς σε ασφαλή σημεία κατοίκων και τουριστών στην ιστορία της χώρας, καθώς οι μετακινούμενοι έφτασαν τους 19.000 περίπου.
Οι κάτοικοι των οικισμών που απειλούνται από την πυρκαγιά φορτώνονται υποχρεωτικά σε αυτοκίνητα και απομακρύνονται, ακόμη και αν οι ίδιοι προσπαθούν να βοηθήσουν την πυρόσβεση με δικά τους μέσα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την πυρκαγιά του 2021 στη Βόρεια Εύβοια: Τότε ένας κάτοικος ενός χωριού που κινδύνευε είπε στις κάμερες: «Ήρθε το αυτοκίνητο με τις σειρήνες και μας είπε πως θα καούμε. Σώπα που θα φύγουμε από τα σπίτια μας! Και ήρθαμε σβήσαμε μόνοι μας τις φωτιές, χωρίς κανένα ελικόπτερο! Με την προσπάθεια των ντόπιων όλα».
Αυτό είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της συνδρομής που μπορούν να προσφέρουν οι κάτοικοι των περιοχών στην κατάσβεση της πυρκαγιάς και γενικά σε κάθε φυσική καταστροφή. Οι κάτοικοι κάθε περιοχής γνωρίζουν τις ιδιομορφίες της, πού είναι καλύτερο να στηθεί μπλόκο στη φωτιά, πού να γίνει η αντιπυρική ζώνη κλπ. Αφήστε που το πιο σημαντικό είναι ότι η φωτιά χρειάζεται χέρια για να σβήσει.
Θυμάμαι τα τελευταία πολλά χρόνια, μέχρι δηλαδή περίπου προ πενταετίας, όταν έβλεπες τα ρεπορτάζ να αναφέρουν για κάθε πυρκαγιά ότι “επιχειρούν επίγειες και εναέριες δυνάμεις της πυροσβεστικής, δεκάδες πυροσβέστες και εκατοντάδες κάτοικοι των περιοχών”. Η συμμετοχή των κατοίκων ήταν πολύ συνηθισμένη στην αντιμετώπιση κάθε φυσικής καταστροφής, ιδίως της φωτιάς. Και πάντοτε η βοήθειά τους ήταν ουσιαστική. Τόσο ώστε να μην υπάρχει κανένα χωριό ή οικισμός καμμένος από την πυρκαγιά. Και τα θύματα μεταξύ των κατοίκων ελάχιστα, μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Όμως, η συμμετοχή των κατοίκων χρειάζεται σοβαρή οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας και έναν σοβαρό σχεδιασμό. Είναι αναγκαίο να συντάσσονται νωρίτερα οι κατάλογοι εθελοντών ανά Δήμο ή οικισμό. Πρέπει αυτοί να ενημερώνονται συνεχώς και με τα ιατρικά πιστοποιητικά των εθελοντών ότι είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τέτοιες ακραίες συνθήκες. Το κυριότερο όμως είναι ότι χρειάζεται μία σειρά σεμιναρίων προετοιμασίας για το ενδεχόμενο πυρκαγιάς από την Πολιτική Προστασία κάθε περιοχής.
Είναι καιρός ένα σύγχρονο κράτος να βάλει τους πολίτες στο παιχνίδι της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Όσους τουλάχιστον είναι σε θέση και επιθυμούν. Τους υπόλοιπους να τους απομακύνει τη δύσκολη ώρα. Και έπειτα όλους μαζί να τους βάλει στη μάχη της πρόληψης των καταστροφών και της αντιμετώπισης του μεγάλου συμμάχου τους: της κλιματικής αλλαγής.
Θυμάμαι όταν τo 1998 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έφερε στη Βουλή το νομοσχέδιο για την Παλλαϊκή Άμυνα. Επρόκειτο για ένα σχέδιο για μια δομή Πολιτικής Προστασίας, η οποία θα ενέπλεκε το σύνολο των τοπικών κοινωνιών σε δομές πρόληψης και αντιμετώπισης παντός είδους κινδύνων: Από εμπρησμούς και πυρκαγιές έως σεισμούς, απειλές για την πολιτισμική μας κληρονομιά (αρχαιοκαπηλία, βανδαλισμοούς) ή την εθνική ασφάλεια (κατασκοπεία κλπ). Στις δομές της Πολιτικής Άμυνας θα μετείχαν υποχρεωτικά και τα δύο φύλα. Την εποπτεία τους θα είχε το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αλλά σε συνεργασία με τα υπουργεία Εσωτερικών, Δημόσιας Τάξης, Αιγαίου, Μακεδονίας-Θράκης. Σε περίπτωση πολέμου τέλος, η Παλλαϊκή Άμυνα θα μπορούσε να έχει βοηθητικό χαρακτήρα. Στη Βουλή υπερψηφίστηκε από το ΠΑΣΟΚ και το ΔΗΚΚΙ, ενώ καταψηφίστηκε από τη Ν.Δ., το ΚΚΕ, τον Συνασπισμό (ΣΥΡΙΖΑ), ο οποίος ήταν και ο σφοδρότερος πολέμιός του.
Το νομοσχέδιο δεν εφαρμόστηκε σε όλο του το εύρος και καταργήθηκε αργότερα. Πολλοί, κατ’ αποτέλεσμα, φαίνεται να προτιμούν μια ξεδοντιασμένη Πολιτική Προστασία από τη συμμετοχή των πολιτών στα πλαίσια της παλλαϊκής άμυνας. Όταν ζητούνται χρήματα για δασοπροστασία ή πρόληψη, δεν υπάρχουν. Φαίνεται ότι για την κυβέρνηση είναι προτιμότερη η διαχείριση ενός πακτωλού εκατομμυρίων για την αποκατάσταση...
Πρέπει η πολιτική τάξη της χώρας να θεωρεί δεδομένο ότι οι περισσότεροι πολίτες είναι ευσυνείδητοι. Δεν περιμένουν από το κράτος να εκχιονίσει ακόμη και το πεζοδρόμιο μπροστά από το σπίτι τους ή τον διάδρομο που οδηγεί μέσα στο σπίτι τους. Εχουν τη συνείδηση να δίνουν τη μάχη με τα στοιχεία της φύσης. Και με τη φωτιά, γιατί πρόκειται για μάχη κυριολεκτικά “υπέρ βωμών και εστιών”. Το κράτος μένει μόνο να τους οργανώσει.