Ο Οικονόμος, σημαίνει, εκκλησιαστικό οφίκιο, δηλαδή, αξίωμα και τιμητικός τίτλος της εκκλησίας, που ανάγεται στον 4ο μ.Χ. αιώνα και σήμαινε αυτόν που είναι υπεύθυνος για την οικονομική διαχείριση μιας μητρόπολης. Ο Κωνσταντίνος μετά τη χειροτονία του το 1802, σε ηλικία μόλις 22 ετών ορίστηκε Οικονόμος της Μητρόπολης Ελασσόνας, οπότε ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος. Ο πατέρας του Κυριακός ήτανε ομοίως και αυτός Οικονόμος της Μητρόπολης Ελασσόνας. Το 1828, βρισκόταν στην Πετρούπολη της Ρωσίας και προσθέτει για πρώτη φορά το προσωνύμιο ‘Εξ Οικονόμων’, σε μια προσπάθεια μίμησης του δυτικού τύπου ευγενείας von και de la, όπου σημαίνει ότι προέρχεται από οικογένεια Οικονόμων. Γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου 1780 και καταγόταν από οικογένεια λογίων και κληρικών. Ο πατέρας του Κυριακός, εκτός από Οικονόμος ήταν και Σακελάριος της Μητρόπολης Ελασσόνας, δηλαδή ήταν αυτός που μεριμνούσε για την τήρηση του Μοναστικού Δικαίου. Έτσι λοιπόν, ο Κωνσταντίνος από πολύ μικρός είχε ακούσματα και βιώματα θεμάτων του Κανονικού Δίκαιου της Εκκλησίας. Ο πατέρας του ήταν ο πρώτος διδάσκαλος που του δίδαξε αρχαία και νεότερα Ελληνικά, Λατινικά, αλλά και τα Ιερά γράμματα. Η μητέρα του ήταν η Ανθία το γένος Στάμου και εκτός του Κωνσταντίνου είχε δύο ακόμα παιδιά τον Σταμούλη που αργότερα μετονομάστηκε σε Στέφανο και τον Ιωάννη.
Το 1792, νεαρός, προχειρίζεται σε αναγνώστη και κατά την ημέρα της χειροθεσίας του απαγγέλει εξαιρετικό λόγο από Άμβωνα. Μαθητής στη Σχολή της Τσαριτσάνης, έγραφε στίχους σε ομηρική γλώσσα και απάγγειλε, από στήθος, ραψωδίες του Ομήρου, ενώ μελετούσε αρχαίους Ελληνες και ξένους συγγραφείς. Στη Σχολή της γενέτειράς του, είχε συμμαθητές του, τον ιερομόναχο Ιωσήφ, αργότερα επίσκοπος Ρωγών, και τον Ιωαννίκιο, μετέπειτα μητροπολίτης Ελασσόνας. Στο σχολείο είχε δάσκαλο τον πρωτεργάτη του νεοελληνικού διαφωτισμού, Κωνσταντίνο Κούμα. Για το ανήσυχο πνεύμα του Οικονόμου που διψούσε για μάθηση και είχε εντρυφήσει από μικρός στην ανθρωποκεντρική αρχαία ελληνική γραμματεία, η διδασκαλία του Κούμα ήταν μια απαλή ποτιστική βροχή στην ψυχή του. Έμαθε τη γαλλική γλώσσα, και έτσι ήρθε σε επαφή με την αριστοκρατία και τους λόγιους των χωρών, όπου επισκέφτηκε αργότερα και αλληλεπίδρασε μαζί τους. Το 1806, συλλαμβάνεται, ως επαναστάτης και συμμέτοχος στην επανάσταση του Βλαχάβα και απελευθερώνεται με την πληρωμή υπέρογκων λύτρων. Μετά την απελευθέρωσή του, επειδή διέτρεχε κίνδυνο η ζωή του και με προτροπή του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, εγκαταλείπει την Τσαριτσάνη και πηγαίνει στη Μονή Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες και μετά στη Θεσσαλονίκη. Το 1808, γίνεται αναπληρωτής, Αρχιερατικός Επίτροπος. Οι Θεσσαλονικείς αναγνώρισαν τη βαθιά θρησκευτική και φιλολογική παιδεία του Κωνσταντίνου και θεώρησαν ως Θεία πρόνοια την παρουσία του στην πόλη τους. Το 1809, μετά από πρόσκληση του Κούμα, έρχεται στη Σμύρνη για να διδάξει στο νέο Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης, με τον Κούμα. Στο σχολείο αυτό δίδαξε, Φιλοσοφία, Ρητορική, Γεωγραφία, Φυσική, και επίσης πιο σύγχρονα για την εποχή μαθήματα όπως Αστρονομία, Φυσιολογία, Ανατομία και Χημεία. Το 1814, αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος τη διεύθυνση του σχολείου και έγραψε πολλά βιβλία για εκπαιδευτικούς, όπως Συντακτικό, Γραμματική, Ρητορική και Κατήχηση.
Πίστευε βαθύτατα ότι στην εκπαίδευση των νέων ακρογωνιαίος λίθος είναι η γνώση της Ελληνικής και Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, διότι αυτός είναι ο τρόπος να προσεγγίσουν τις ιερές γραφές και την αρχαία ελληνική γραμματεία. Ως διδάσκαλος αποτρέπει τους νέους από κάθε κακία, φιλαυτία, υποκρισία, πείσμα, πανουργία, και μικροπρεπή καρδία, ενώ τους τονίζει ότι η μεγαλύτερη των αρετών είναι η του Θεού ευσέβεια. Επίσης, προτρέπει και τους γονείς να μεριμνούν για την υγεία των τέκνων, την κοσμιότητα και ευταξία την τροφής, την ενδυμασία και τη συνολική αγωγή του σώματος. Μιλάει ακόμα και για την αξία του θηλασμού στη βρεφική ηλικία και προτρέπει τις μητέρες να γαλουχούν εξ ιδίων μαστών τα βρέφη διότι αυτό επηρεάζει την εξέλιξη και ανάπτυξη του βρέφους δίνοντας έμφαση προφανώς στην ψυχική σύνδεση μητέρας και παιδιού και ότι σε αντίθετη περίπτωση αυτή αντικαθίσταται με τη σύνδεση του παιδιού με την ξένη τροφό. Για τους παιδαγωγικούς του λόγους, τις προοδευτικές παιδαγωγικές και διδακτικές του αντιλήψεις και πρακτικές, για την αγάπη του προς τους νέους που τους υπηρέτησε με θέρμη ψυχής και αφοσίωση, αλλά και για τη βαθιά του θρησκευτικότητα, χαρακτηρίστηκε ως ο εκ Τσαριτσάνης Χρυσόστομος, που είναι προστάτης της παιδείας, μαζί με τους άλλους Τρεις Ιεράρχες. Χαρακτηρίστηκε επίσης, ως Δημοσθένης του 19ου αιώνα, λόγω των εξαιρετικών κηρυγμάτων και λόγων του.
Από τον Απόστολο Ποντίκα,
δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο,
Πολιτικών Επιστημών
