Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, αντιμέτωπος σύντομα με εκλογές και έχοντας δεχθεί βροχή από κατηγορίες η κυβέρνησή του πως αγνόησε το χαλαρό οικοδομικό πρότυπο που οδήγησε σε εκτεταμένους θανάτους, δεσμεύτηκε να ολοκληρώσει την ανοικοδόμηση κατοικιών μέσα σε ένα χρόνο, ώστε να σηκώσει ξανά την Τουρκία όρθια. Ίσως όμως θα έπρεπε να σκεφτεί να την κάνει πιο ισχυρή ενόψει των επιδεινούμενων επιπτώσεων του κλίματος.
Κι αυτό διότι η χρήση απαρχαιωμένων μεθόδων δόμησης από την Τουρκία σε μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές του κόσμου είναι κάτι που εγγυήθηκε την καταστροφή όταν χτύπησε ο σεισμός, άρα η νέα κατασκευή θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τη σεισμική πραγματικότητα της περιοχής. Στην έκθεσή της για το 2021, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει υψηλότερες θερμοκρασίες, κύματα καύσωνα, ξηρασία και άνοδο της στάθμης της θάλασσας ενόσω ο κόσμος γενικά θερμαίνεται. Οποιαδήποτε νέα κατασκευή, επομένως, θα πρέπει να έχει αυτό το μέλλον κατά νου, λέει η Hélène Chartier, διευθύντρια πολεοδομικού σχεδιασμού για το C40, μια παγκόσμια κοινοπραξία δημάρχων αφιερωμένη στο να βοηθά τις πόλεις να προσαρμοστούν ούτως ώστε να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Άλλωστε, οι κατασκευές είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που συνεισφέρουν στην κλιματική αλλαγή και οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα θα είναι καθοριστικές για δεκαετίες. Ας σκεφτούμε - ως παράδειγμα -την οικοδομική έκρηξη της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: βιαστικά κατασκευασμένες προσωρινές δομές που εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα, αναποτελεσματικές λειτουργικά, ελαττωματικά σχεδιασμένες, οι οποίες αποφεύγονται από τους περισσότερους, εκτός από τους αληθινά απελπισμένους, διαιωνίζοντας έτσι τις κοινωνικές διαφορές.
Εξάπαντος, η τραγωδία του καταστροφικού σεισμού είναι μια ευκαιρία να σκεφτούμε τι είδους μέλλον θέλουν η Τουρκία και η Συρία. Αν γίνουν σωστά, τα νέα ή ανακατασκευασμένα κτίρια μπορούν να προσαρμοστούν ώστε να αντέχουν καλύτερα στις τοπικές και μελλοντικές καιρικές συνθήκες χρησιμοποιώντας μόνωση, λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση στον ήλιο, ενσωματώνοντας ανακλαστικές στέγες και τοποθετώντας επεξεργασμένα παράθυρα. Εάν τα ηλιακά πάνελ ενσωματωθούν σε νέες κατασκευές, αυτό θα βοηθούσε στη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού ηλεκτρικού δικτύου. Οι πόλεις θα μπορούσαν να επανασχεδιαστούν ώστε να περιλαμβάνουν περισσότερους πεζόδρομους, πάρκα και κάλυψη δέντρων για να μειώσουν το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, βοηθώντας παράλληλα στην απορρόφηση της απορροής νερού σε περίπτωση πλημμύρας. Υπάρχει, με άλλα λόγια, μια ευκαιρία όχι απλώς να ανοικοδομήσουν, αλλά να αναπτύξουν έναν νέο τρόπο δόμησης που να προάγει τη βιωσιμότητα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σκεφτούν τι κάνει μια καλή, βιώσιμη γειτονιά και στη συνέχεια να την χτίσουν. Η τεχνολογία υπάρχει ήδη. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια σύντομη παύση προκειμένου να γίνει ένα σχέδιο προτού σπεύσουν σε μια ανακατασκευή. Απλώς χρειάζεται χρόνος για να το κάνουν καλά, αντί να αναδημιουργήσουν αυτό που υπήρχε πριν. Το μεγαλύτερο λάθος που θα μπορούσαν να κάνουν είναι να ξαναχτίσουν γρήγορα, δημιουργώντας μια κατάσταση που υποτίθεται ότι θα διαρκεί αλλά πρακτικά θα είναι προσωρινή.
Η μεγαλύτερη μάχη για την Τουρκία λοιπόν ποια είναι; Eίναι η καταπολέμηση της αντίληψης ότι η καλύτερη δημιουργία είναι σημαντικά πιο δαπανηρή και χρονοβόρα. Ενώ το αρχικό κόστος κεφαλαίου μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερο, η επένδυση αποδίδει κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των κτιρίων που κοστίζουν λιγότερο όσον αφορά την τροφοδοσία, την ψύξη και τη θέρμανση. Αυτό δεν θα βοηθούσε απλώς τις χώρες και τις πόλεις που αναδύονται από τα συντρίμμια των καταστροφών, αλλά θα ωθούσε τον κατασκευαστικό κλάδο συνολικά προς πιο βιώσιμες πρακτικές καθώς οι νεότερες τεχνολογίες κερδίζουν έδαφος, μειώνοντας τις παγκόσμιες εκπομπές από τις κατασκευές και το δομημένο περιβάλλον. Η καινοτομία που απαιτείται δηλαδή, δεν αφορά στην τεχνολογία μα στους ρυθμιστικούς και χρηματοδοτικούς μηχανισμούς: αυτή θα σημάνει την αλλαγή του παιχνιδιού.
Από τον Ζιώγα Απόστολο,
βιολόγο
