Ο μύθος της Αλκυόνης και οι Αλκυονίδες ημέρες

Στον πίνακα: Η Αλκυόνη θρηνεί.

Από τον Ευάγγελο Μπαλντούνη, φιλόλογο.

* ΕΡΩΤΑΣ και «ΥΒΡΙΣ»: Η Αλκυόνη ήταν μια όμορφη κοπέλα και κόρη του θεού των ανέμων Αιόλου. Παντρεύτηκε τον Κήυκα, τον βασιλιά της Τραχίδας, μιας Θεσσαλικής τότε πόλης στους πρόποδες της Οίτης. Ζούσαν ευτυχισμένα και τόση ήταν η αγάπη τους, που σιγά - σιγά άρχισαν να νιώθουν σαν θεοί. Ο Κήυκας ένιωθε σαν τον βασιλιά των θεών Δία και η Αλκυόνη σαν τη θεά Ήρα. Δεν άργησαν να αποκαλούνται χαϊδευτικά με αυτά ακριβώς τα ονόματα: Δίας ο Κήυκας, Ήρα η Αλκυόνη. Ζητούσαν και από τους υπηκόους τους να τους αποκαλούν έτσι. Όταν το έμαθε ο Δίας, εξαγριώθηκε και αποφάσισε να τους εκδικηθεί για την ασέβεια και την αλαζονεία τους. Περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να τιμωρήσει αυτούς που τόλμησαν να συγκριθούν με τους θεούς.
* ΤΟ ΜΟΙΡΑΙΟ ΤΑΞΙΔΙ: Διάφορα θλιβερά γεγονότα συνέβησαν τότε. Πρώτα αυτοκτόνησε ο αδελφός του Κήυκα, ο Δαιδαλίων. Μετά ένας τεράστιος λύκος έκανε σφοδρές επιθέσεις στα κοπάδια και τα κατασπάρασσε. Αφού τον εξουδετέρωσαν, ακολούθησε και επόμενη συμφορά. Εμφανίστηκαν ακρίδες που κατέστρεφαν τα χωράφια, με επακόλουθα τον υποσιτισμό και την ανέχεια. Απελπισμένος ο Κήυκας αποφάσισε να πάει στο Μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει τι έπρεπε να κάνει για να σωθεί η χώρα του. Προτίμησε να πάει από τη θάλασσα, γιατί ο δρόμος από την ξηρά ήταν γεμάτος από ληστές. Καθώς έπλεε προς τους Δελφούς, ξέσπασε φοβερή τρικυμία, το πλοίο καταποντίστηκε και ο ίδιος πνίγηκε. Το νεκρό σώμα τού βασιλιά ξεβράστηκε στις ακτές της Τραχίδας. Όταν το είδε η Αλκυόνη από τη θλίψη της και χωρίς να μπορεί να αντέξει την απώλεια, πήδηξε από έναν βράχο και σκοτώθηκε.
* ΤΟ ΟΛΕΘΡΙΟ ΨΑΡΕΜΑ: Σε άλλη εκδοχή της ιστορίας, ο Κήυκας ξανοίχτηκε με τη βάρκα του για να ψαρέψει. Εκδηλώθηκε τότε καταιγίδα απότομα και με βιαιότητα. Ο Δίας την προκάλεσε ρίχνοντας και κεραυνό. Η βάρκα διαλύθηκε κι αυτός πνίγηκε. Μόλις η Αλκυόνη έμαθε τον χαμό του, έσκισε τα μάγουλα και τα ρούχα της, ξερίζωσε τα μαλλιά της και έτρεξε στην ακρογιαλιά. Τρελαμένη κινούνταν γρήγορα από δω και από κει, για να τον εντοπίσει. Κάποια στιγμή είδε στη θάλασσα σπασμένα σανίδια, κουρέλια και το άψυχο σώμα του αγαπημένου της. Χωρίς δισταγμό έδωσε κι αυτή τέλος στη ζωή της. Οι θεοί εντυπωσιασμένοι από την αληθινή και αγνή αγάπη της, μεταμόρφωσαν και τους δύο σε πουλιά.
* ΟΙ ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ: Η Αλκυόνη γεννούσε και κλωσούσε από τότε τα αυγά της στον αιγιαλό, στις σχισμές των βράχων, εκεί που είδε το νεκρό σώμα τού συντρόφου της μια άγρια ημέρα του χειμώνα. Τα δυνατά κύματα, όμως, παρέσερναν τους νεοσσούς μακριά και πνίγονταν, κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά. Ο ίδιος ο Δίας τη λυπήθηκε ξανά και την εποχή που εκείνη έφερνε τα μικρά της στον κόσμο, έστελνε μία σύντομη περίοδο ηλιοφάνειας και καλοκαιρίας, για να μπορέσει να γεννήσει και να προστατέψει τα μικρά της. Οι ευήλιες αυτές ημέρες τού χειμώνα ονομάστηκαν «Αλκυονίδες Ημέρες»... Πολλά έχουν γραφτεί και για τη συζυγική αφοσίωση των Αλκυόνων. Όταν το αρσενικό γεράσει και δεν μπορεί να πετάξει πια, τότε η θηλυκιά το παίρνει στους ώμους της και το μεταφέρει πάντοτε μαζί της, το ταΐζει και το περιποιείται ως τον θάνατο....
* ΠΩΣ ΕΞΗΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ «ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ ΜΕΡΕΣ»: Ο μύθος προσπαθεί να ερμηνεύσει ένα γνωστό μετεωρολογικό φαινόμενο. Η επιστημονική του εξήγηση είναι πως παρατηρείται η ίδια βαρομετρική πίεση (εξισορρόπηση πιέσεων) μεταξύ της Β. Ευρώπης και της ΝΑ Ευρώπης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία κατάσταση με άπνοια, καλοκαιρία και ηλιοφάνεια. Παγιδεύονται θερμές μάζες της ατμόσφαιρας στο ίδιο σημείο για πολλές ημέρες, δεν προκύπτουν άνεμοι και ο καιρός είναι καλός, λόγω του αντικυκλώνα που δημιουργείται.
* Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ: Ο μύθος της Αλκυόνης είναι από τις πιο θαυμαστές ιστορίες. Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες έπλαθαν υπέροχους, ευφάνταστους μύθους, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τα φυσικά και όχι μόνο φαινόμενα. Μια τέτοια περίπτωση συνιστά αυτή η ιστορία. Οι «Αλκυονίδες Μέρες», αν τις δούμε συμβολικά, μεταφέρουν ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα: Όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα, όση «βαρυχειμωνιά» κι αν υφίσταται, θα υπάρχουν συνθήκες που θα μας δίνουν δύναμη και θάρρος. Η φύση μάς δείχνει πως όλα είναι μία εναλλαγή καταστάσεων καλών και κακών: Από την κακοκαιρία περνάμε σε καλοκαιρία, από τον χειμώνα στο θέρος, από τη βροχή στον ήλιο.
* Το ίδιο συμβαίνει και στην πραγματική ζωή: Από την αποτυχία διαβαίνουμε στην επιτυχία, από τη λύπη στη χαρά. Ξεπερνάμε τις δύσκολες στιγμές και πάντα περιμένουμε με αισιοδοξία το καλύτερο. «Και στης ζωής τους πιο βαρείς χειμώνες, Αλκυονίδες μέρες καρτερούν» (Γ. Δροσίνης).