Έναυσμα για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου αποτέλεσε η ανταλλαγή απόψεων, σε ηλεκτρονικό κοινωνικό δίκτυο, με έναν καλό μου φίλο, αναφορικά με το νεοεξαγγελθέν πρωθυπουργικό «επίδομα» διατροφής ή άλλως «Food Pass». Συγκεκριμένα, ο φίλος μου σε μια υποτιθέμενη συνομιλία του διατύπωσε στον τοίχο του το ερώτημα «Γιατί όλοι λένε ότι τα επιδόματα είναι κακά όταν τα δίνουν οι άλλοι και καλά όταν τα δίνουμε εμείς;». Αυθόρμητα απάντησα «Μήπως, όμως, θα έπρεπε να επαναορίσουμε την έννοια του/των επιδόματος/-ων, διότι μου φαίνεται ότι πρόκειται για μια νέα μορφή ξεπλύματος στα πρότυπα του Greenwashing, μήπως θα έχουμε πλέον και Socialwashing; Διότι, καθώς φαίνεται τα επιδόματα θα πάνε στα σούπερ μάρκετ, τα οποία μπορούν να καθορίζουν τις τιμές κατά το δοκούν και αλά καρτ. Άρα;» και κάπως έτσι ξεκίνησε ο προβληματισμός για τις νέες μορφές παραπλάνησης, «ξεπλύματος-δολιότητας;».
Στον καλό μου φίλο εξέφρασα, λοιπόν, τον προβληματισμό για επανορισμό της έννοιας του επιδόματος, καθώς αυτή θα μπορούσε να αποκτήσει μία νέα μορφή, αυτή που θα αποκαλούσαμε με τον όρο Socialwashing, όταν, εν τέλει με τον τρόπο που λειτουργεί η συγκεκριμένη μορφή «οικονομικής ενίσχυσης», επιδοτούνται, κυρίως, επιχειρήσεις, οι οποίες κατά βούλησή τους μπορούν να καθορίζουν τις τιμές των προϊόντων που εμπορεύονται.
Άρα, επινοείται με αυτόν τον τρόπο μία νέα μορφή «ξεπλύματος-παραπλάνησης», μία πρακτική η οποία βασίζεται σε μια προϊστορία και έχοντας, προφανώς, περάσει από πάρα πολλά ενδιάμεσα στάδια (κεφαλαιοκρατικός πατερναλισμός, εταιρική κοινωνική ευθύνη κ.ά.), καταλήγει να συνιστά μια εξαπάτηση των πολιτών, όταν μια παροχή προς επιχειρηματίες εμφανίζεται (βαπτίζεται) ως επίδομα προς τους οικονομικά αδύναμους πολίτες, παρότι στην ουσία, μόνο περί αυτού δεν πρόκειται.
Η εν λόγω πρακτική απορρέει, προφανώς, από μία συγκεκριμένη Μητσοτακική νεοφιλελεύθερη αντίληψη, την οποία χωρίζει άβυσσος από τον πραγματικό-θεμελιωτικό Καραμανλικό φιλελευθερισμό της Νέας Δημοκρατίας, η συνεισφορά του οποίου στη διασφάλιση της δημοκρατικής πορείας της χώρας, κατά την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης, μόνο αμελητέα δεν μπορεί να θεωρηθεί και αυτό αποτυπώνεται, κυρίως, σε τρία βασικά ζητήματα: 1. Τη λύση του πολιτειακού ζητήματος. 2. Την αποδέσμευση από την αντίληψη της ύπαρξης εσωτερικού εχθρού, με τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και 3. Την είσοδο της χώρας στην τότε ΕΟΚ.
Αντιθέτως, η νεοφιλελευθερη, μητσοτακική πολιτική κινείται στον αντίποδα και στα τρία παραπάνω ζητήματα, φλερτάροντας, όσον αφορά το πρώτο ζήτημα, με μια φιλομοναρχική νοσταλγία, σε συσχετισμό με την αξιοποίηση του Τατοΐου (πατρικές καταβολές γαρ;) και με τον επανακαθορισμό των σχέσεων με το νέο βρετανικό στέμμα, δημιουργώντας, όσον αφορά το δεύτερο θέμα, νέους εσωτερικούς εχθρούς με τις παρακολουθήσεις και με τον προσφυγικό «κίνδυνο» (το έχουν περιγράψει τόσο παραστατικά και σε βάθος, κυρίως, οι Ν. Μαραντζίδης και Λ. Παπαγιαννάκης & Δ. Ψαρράς, αλλά και άλλοι) και, όσον αφορά το τρίτο ζήτημα, προσδίδοντας στη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση Ορμπανικά χαρακτηριστικά. Και οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις παρουσιάζονται από τον Πρωθυπουργό ως ωφελιμότατες, παρότι στην ουσία είναι οι πλέον βλαπτικές και αυτός είναι ο κατ’ εξοχήν ορισμός του όρου washing ξέπλυμα-παραπλάνηση.
Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν άριστη, επίσης, και στο Greenwashing, προσπαθώντας να πείσει για τις φιλοπεριβαλλοντικές της προθέσεις για την ταχεία αποδέσμευση από τις λιγνιτικές μονάδες, ψηφίζοντας, όμως, ταυτόχρονα τον πιο περιβαλλοντοκτόνο νόμο (4685/2020) της ελληνικής ιστορίας.
Το ίδιο κάνει και με αυτό που αποκαλούμε Socialwashing, λοιπόν, μοιράζοντας εικονικά κουπόνια, τα οποία τα καρπούνται οι επιχειρηματίες των καυσίμων ή και των τροφίμων και μια τέτοια πρακτική, αντί του επιδιωκόμενου μιθριδατισμού μπορεί να οδηγήσει πρωτίστως σε έναν ήπιο εκφασισμό. Γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή και οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι είναι πλέον καιρός να απαλλαγούμε το συντομότερο από αντίστοιχες λογικές και πρακτικές.Υ.Γ. 1. Εκτός από το Greenwashing υπάρχει και το Pinkwashing (αφορά την ψευδεπίγραφη στήριξη του κάθε είδους διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού) και σε αυτόν τον τομέα φαίνεται να τα πάει περίφημα ο Πρωθυπουργός, αφού από τη μια επιδεικνύει με κάθε τρόπο την τάση του να υπερασπίζεται τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, προβάλλοντας ιδιαίτερα τον διορισμό υψηλού αξιωματούχου προερχόμενο από αυτήν και ταυτόχρονα διατηρεί σε τρία από τα σημαντικότερά του Υπουργεία τα πιο συντηρητικά και ομοφοβικά μέλη της Κυβέρνησής του.
Αν δεν είναι αυτό Washing, τότε τι είναι;
2. Ο όρος Socialwashing χρησιμοποιείται ειδικά για την περίσταση, μπορεί, όμως, πιθανόν και να επεκταθεί.
*Παραπλάνηση όσον αφορά τα υποτιθέμενα μέτρα που λαμβάνονται από επιχειρήσεις και φορείς για την προστασία του περιβάλλοντος.
** Αντιστοίχως, για την προστασία της κοινωνίας.
*Ο Νίκος Πουτσιάκας είναι κοινωνιολόγος και μέλος του Δικτύου Πράσινων Αυτοδιοικητικών.
