Με τον όρο δυστυχία εννοούμε την κατάσταση δυσφορίας, που νιώθει το άτομο όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του και δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι του. Πρόκειται για μια ψυχική κατάσταση απελπισίας που συχνά μπορεί να μην είναι εξωτερικά εμφανής, μιας και το άτομο μοιάζει χαρούμενο, αλλά εσωτερικά βασανίζεται από άγχος, σκληρή αυτοκριτική και αρνητικές σκέψεις. Μια ψυχική κατάσταση που οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και αναπόφευκτα θα επηρεάσει σταδιακά και την σωματική υγεία.
Εκείνο που επιβάλλεται να γίνει κατανοητό είναι ότι η δυστυχία, στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν είναι αξεπέραστο εμπόδιο. Έχει το ύψος και το μέγεθος που εμείς της αποδίδουμε. Αναζητούμε την ευτυχία αλλά με κάθε δυσκολία και αποτυχία στις προσπάθειές μας βυθιζόμαστε στην απόγνωση και στην γκρίνια και αγνοούμε τη φράση του φιλοσόφου Πυθαγόρα που είχε πει: μην ψάχνεις την Ευτυχία (εκεί έξω). Είναι πάντα μέσα σου. Αγνοούμε ότι μια πηγή της σύγχρονης δυστυχίας είναι η παράλογη ταύτιση των υλικών αγαθών με την εσωτερική γαλήνη. Έχουμε εξισώσει την Ευτυχία με τα υλικά αγαθά και το ύψος των τραπεζικών μας καταθέσεων. Αν όντως ήταν έτσι τότε γιατί πολλοί πλούσιοι συχνά έχουν κατάθλιψη, φόβο ανασφάλεια και αποτελούν τους καλύτερους πελάτες των ψυχολόγων και ψυχιάτρων;
Αυτή η διαρκής αίσθηση δυστυχίας διαρρέει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες. Θεωρούμαστε από τους πιο απαισιόδοξους λαούς της Ευρώπης και νιώθουμε ότι τίποτε δεν πρόκειται να διορθωθεί σ’ αυτή τη χώρα. Το αποτέλεσμα, μια συνεχής γκρίνια και χαμηλή κοινωνική και εθνική αυτοεκτίμηση. ΓΙΑΤΙ; Ανεξάρτητα από τα όποια λάθη μπορεί κανείς να αναγνωρίσει στις εκάστοτε πολιτικές εξουσίες- και είναι πολλά- εμείς ως κοινωνία, ως πολίτες τι έχουμε κάνει για να βελτιώσουμε τα πράγματα; Ελάχιστα. Αν αυτού, γκρινιάζουμε ότι φταίει πάντα κάποιος άλλος, ότι δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσουμε γιατί θεωρούμε την αποτυχία δεδομένη και διαιωνίζουμε έτσι την εθνική μας δυστυχία.
Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή η κατάσταση είναι δημιούργημα δικής μας επιλογής. Η δυστυχία, είτε ατομική, είτε κοινωνική, είναι τελικά ζήτημα επιλογής. Αντί να αντιμετωπίσουμε την όποια δυσκολία ως πρόκληση, ως κίνητρο για να βρούμε λύσεις, εμείς επιλέγουμε την παράδοση άνευ όρων, την αποδοχή ήττας και απλά γκρινιάζουμε για να νιώθουμε και λίγο ικανοποιημένοι, ότι κάτι κάναμε. Και τελικά αυτή η γκρίνια και απάθεια δεκαετιών, μας έχει οδηγήσει σε μια διαρκή αίσθηση δυστυχίας και μιζέριας. Θεωρούμε την κοινωνία μας κατώτερη από άλλες ευρωπαϊκές αλλά ως πολίτες δεν εκπληρώνουμε ούτε τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις μας. Όπως είπε όμως και ο Σενέκας: όταν σκέφτεσαι πόσοι είναι καλύτεροι από εσένα, να συλλογίζεσαι και πόσοι είναι χειρότερα από εσένα.
Μόνο όταν αντιμετωπίσουμε την κάθε δυσκολία ως πρόκληση, είτε ατομικά, είτε κοινωνικά και εθνικά, θα ανακαλύψουμε τις πραγματικές δυνάμεις που κρύβονται μέσα μας. Εκείνες τις δημιουργικές δυνάμεις που έχουμε καταπιέσει και πνίξει μέσα σε μια ομίχλη μιζέριας και δυστυχίας. Οι ομίχλες όμως πάντα διαλύονται. Αρκεί να το πάρουμε απόφαση και να κάνουμε πράξη το ρητό που όλοι μας κατά καιρούς λέμε: κάθε εμπόδιο για καλό. Εξάλλου όπως είπε και ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης: τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.
Από τον Νίκο Τάχατο,
φιλόλογο
