οι τόσες αντεγκλήσεις για το μάθημα, πέραν του ότι το διατηρούν σε ζωντάνια και επιβεβαιώνουν τη γνωσιακή και παιδαγωγική του αξία, αν μη τι άλλο, μ’ όλη αυτήν τη «φασαρία» που προκαλούν, συντελούν και στη σταδιακή βελτίωση του περιεχομένου του μαθήματος ως προς τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Εν πάση περιπτώσει, για προσεγγίσουμε και δημοσιογραφικά την επικαιρότητα -σε σχέση με το θέμα μας- αποδεικνύεται περίτρανα ότι με τα Θρησκευτικά δεν πλήττεις ποτέ!...
Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας πάλι στις πρώτες γραμμές της επικαιρότητας τα Θρησκευτικά (βλ. «Ελευθερία», «Καθημερινή», 8.7.2022), αυτήν τη φορά για την ακύρωση από την Ολομέλεια του ανωτάτου δικαστήριου της χώρας (του Συμβουλίου της Επικρατείας) της Υπουργικής Απόφασης (του Μαΐου του 2021) περί της δυνατότητας απαλλαγής από την παρακολούθησή τους εκείνων των μαθητών (αλλοθρήσκων, ετεροδόξων, αθρήσκων, αγνωστικιστών, κ.λπ.) που επικαλούνται λόγους «θρησκευτικής συνείδησης». Οι λόγοι της αίτησης / προσφυγής που είχαν καταθέσει γονείς ουσιαστικοί, ουσιαστικότατοι, ωστόσο η απόφαση δεν ακυρώθηκε εξαιτίας της επίκλησης αυτών, αλλά για μια πλημμέλεια του καθ’ ύλην αρμοδίου Υπουργείου (Παιδείας και Θρηκευμάτων - ΥΠΑΙΘ) που ήταν για γέλια (ή για κλάματα…). Eν ολίγοις: οι προσφυγόντες γονείς ζητούσαν την ακύρωση της Υπουργικής Απόφασης κατά το μέρος που αφορά τη (γενικώς και αορίστως, προβλεπομένη) «εναλλακτική απασχόληση των απαλλασσομένων από το μάθημα των Θρησκευτικών μαθητές» (ενδεικτικά: διαφορετικό διδακτικό αντικείμενο σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης ή ερευνητική δημιουργική δραστηριότητα, κ.λπ.), αντί της, επίσης, προβλεπομένης «διδασκαλίας ισοτίμου μαθήματος συναφούς περιεχομένου». Και τούτο δοθέντος του ότι, όπως μετά πάσης σαφηνείας ορίζεται στο διατακτικό των κρισίμων αποφάσεων του ΣτΕ (1749- 1750/2019 Ολομ.), «(…) η Πολιτεία (σ.σ.: εν προκειμένω το ΥΠΑΙΘ) δεν εμποδίζεται να περιλαμβάνει στα σχολικά προγράμματα και εκπαίδευση «θρησκειολογικού» χαρακτήρα με πληροφορίες και γνώσεις για άλλες θρησκείες και δόγματα, οργανώνοντας, ακόμη, εάν συγκεντρώνεται επαρκής αριθμός μαθητών και ένα, «ισότιμο» προς το ομολογιακό, αυτοτελές μάθημα Θρησκειολογίας ή ένα μάθημα ηθικού ή φιλοσοφικού περιεχομένου (…)». «Ναι έχετε δίκαιο…», απεφάνθη το ΣτΕ, αλλά θεωρώντας «συνταγματικώς ανεκτή», ως μεταβατική, την «εναλλακτική απασχόληση» και αναγνωρίζοντας τις δυσχέρειες που επικαλέσθηκε το Ι.Ε.Π. για την οργάνωση του προβλεπομένου ισοτίμου μαθήματος θρησκειολογικού ή φιλοσοφικού περιεχομένου, όρισε προθεσμία στο ΥΠΑΙΘ για την οριστική ρύθμιση του θέματος εντός «ευλόγου χρόνου», κρίνοντας ως τέτοιον το τέλος του επομένου σχολικού έτους 2022-2023. Η απόφαση, τελικά, ακυρώθηκε για άλλον λόγο και συγκεκριμένα εξαιτίας της πλημμελείας-αμελείας του ΥΠΑΙΘ να ζητήσει πριν την έκδοση της απόφασης -όπως απαιτείτο, ως ουσιώδης τύπος- την παροχή γνώμης της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα κι έτσι (επειδή η νομική υπηρεσία του ΥΠΑΙΘ δεν ήξερε, δεν γνώριζε -, αλλά και δεν ρωτούσε να μάθει…) η απόφαση, εν τέλει, κρίθηκε άκυρη, και άρα θα χρειασθεί η έκδοση νέας περί της δυνατότητας απαλλαγής. Σιγά τα ωά, θα μου πείτε… Ούτε η πρώτη φορά ήταν, ούτε η τελευταία θα είναι που η διοίκηση εκτίθεται για την ανεπάρκειά της (για την οποία, εν προκειμένω, το ίδιο του ΣτΕ την εγκαλεί… - «πριν απ’ την έκδοση της απόφασης απαιτείτο, αλλά…»). Το θέμα εδώ είναι νομικό, αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει να το δούμε και επί της ουσίας του, δηλ. ως παιδαγωγικό – γιατί μιλάμε για μάθημα, αυτό των Θρησκευτικών, το οποίο θα πρέπει, επιτέλους, να πάψει να «σέρνεται» κάθε τρεις και λίγο στις αίθουσες των δικαστηρίων… Αρκετά βασανίσθηκε το θρησκευτικό μάθημα τα τελευταία χρόνια, με τις εσωτερικές (μεταξύ εκπαιδευτικών), αλλά και κοινωνικές (μεταξύ γονέων, συλλόγων) αντιπαραθέσεις για το προσανατολισμό του και τον χαρακτήρα του (ομολογιακό ή θρησκειολογικό, κ.λπ.). Αυτά τελείωσαν! Έχουμε ήδη τα νέα Προγράμματα Σπουδών (Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου), επίκεινται οι επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών (Θεολόγων-ΠΕ01, Δασκάλων-ΠΕ70) από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, η έκδοση των νέων βιβλίων – τα ωραία έρχονται. Οι απαλλαγές είναι ένα ιδιαίτερο και λεπτό ζήτημα, το οποίο θα πρέπει το ταχύτερον να ρυθμισθεί επί τη βάσει των προβλέψεων περί (θρησκευτικής) ελευθερίας της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των αντιστοίχων δικαστικών αποφάσεων που δίνουν το δικαίωμα απαλλαγής σε συγκεκριμένες κατηγορίες μαθητών του ελληνικού σχολείου (γενικώς: στους μη ορθοδόξους).
Επίσης, θα πρέπει να ρυθμισθεί και το θέμα της οργάνωσης του «ισοτίμου μαθήματος» θρησκειολογικού ή φιλοσοφικού περιεχομένου που θα παρακολουθούν οι απαλλασσόμενοι από το (ορθοδόξου περιεχομένου) μάθημα των Θρησκευτικών, όπως το επιτάσσει η προεκτεθείσα απόφαση του ΣτΕ. Κι αν υπάρξουν και πάλι διαφωνίες και αντιπαραθέσεις, τα ζητήματα αυτά, ως ζητήματα επιστημονικού και παιδαγωγικού περιεχομένου, θα πρέπει να επιλύονται μέσω διαλόγου των θεσμικών επιστημονικών οργάνων της Πολιτείας (εν προκειμένω ΥΠΑΙΘ και ΙΕΠ) και των αντιστοίχων επιστημονικών και παιδαγωγικών φορέων και συλλόγων των εκπαιδευτικών – κι όχι στις δικαστικές αίθουσες. Μακάρι ν’ ακούγαμε -και να εφαρμόζαμε- ειδικά όσοι υπηρετούμε το θρησκευτικό μάθημα τη συμβουλή που απηύθυνε ο Απ. Παύλος σ’ εκείνη την προς τον Επίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο ποιμαντική Επιστολή του: « (…) ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιΐστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι...» (Τιτ. 3, 9).
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/θμιας (ΠΕ01), δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Α.Π.Θ.
(xaan@theo.auth.gr).
