Ποιος μπορεί να φταίει;

Από τον Δημήτριο Νταφούλη, επιτ. σχολ. σύμβουλο

Χθες «έφυγε» ο Άλκης! Σήμερα ο Μάκης! Αύριο ποιος έχει σειρά; Είναι τα θύματα της ενδοσχολικής και οπαδικής βίας και του εκβιασμού! Το πρόβλημα δεν θεραπεύεται με τις πάμπολλες συζητήσεις στα κανάλια της τηλεόρασης από ειδικούς και μη, ούτε και με τις ευχές να μην υπάρξουν άλλα θύματα. Αυτά θα υπάρχουν όσο οι υπεύθυνοι δεν λαμβάνουν μέτρα καταστολής. Έχουν χρέος όμως σε μια οργανωμένη κοινωνία, οι θεσμοί της να ερευνούν, να εντοπίζουν τις πηγές και τις αιτίες του κακού και να προτείνουν λύσεις. Η μαθητιώσα νεολαία μας έχει δικαίωμα στην ασφάλεια.
Ας ακούσουμε τις επιστήμες. Σίγουρα έχουν τον πρώτο λόγο. Η Κοινωνιολογία και οι κοινωνιολόγοι ίσως να ελέγχουν, πως αιτία του κακού είναι οι αδικίες που γεννά το «σύστημα». Οι οικονομολόγοι πάλι, πως οι οικονομικές ανισότητες και η αδικία προκαλούν τους εκβιασμούς και τη βία. Οι γιατροί και ερευνητές, ψυχίατροι και άλλοι, πως αιτία του κακού είναι η ψυχική διαταραχή του ανθρώπου και η Εκκλησία πως αιτία είναι η απομάκρυνσή μας από τον δρόμο του Θεού! Ακαδημαϊκοί, συγγραφείς και εκπαιδευτικοί μορφωτές θα υπενθύμιζαν πως είναι θέμα ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Και ο λαός μας, πως φταίει η κοινωνία. Ίσως να έχει δίκιο.
Φαίνεται πως όλοι μας φταίμε γιατί δεν αντισταθήκαμε σε πειρασμούς, αποδεχτήκαμε εκπτώσεις στις αρχές. Τις αξίες, την παράδοση και γενικά στον πολιτισμό μας. Φταίει η οικογένεια, το πρώτο σχολείο γιατί δεν μαθαίνει στα παιδιά της πως σε κάθε «δικαίωμά τους» αντιστοιχεί και μια «υποχρέωση» και πως δεν κάνουμε στους συνανθρώπους μας ό,τι δεν θέλουμε να μας κάνουν οι άλλοι!
Φταίμε σαν γονείς όταν επιβραβεύουμε επιθετικές συμπεριφορές των παιδιών μας, όταν δεν τους μαθαίνουμε πως τα προβλήματα επιλύονται ειρηνικά και όχι με τη βία. Ας μη γίνει η χώρα μας «Αμερική»!
Φταίμε, γιατί δεν σταθήκαμε ως «θετικά πρότυπα» στα παιδιά μας με τον τρόπο ζωής και δεν διαθέτουμε τον απαιτούμενο χρόνο για επικοινωνία μαζί τους. Γι’ αυτό είναι δικαιολογημένο το παράπονό τους πως υπάρχει «χάσμα γενεών» και δεν νιώθουμε τα προβλήματά τους.
Μήπως όμως φταίνε οι πολιτικοί; Τα κόμματα και οι κυβερνήσεις; Όλοι τους έχουν μερίδιο ευθύνης γιατί, αν και γνωρίζουν τον «τύπο» του πολίτη που η χώρα στοχεύει να μορφώσει σύμφωνα με το Σύνταγμά της, δεν ομονοούν για την υλοποίησή του. Φταίμε ακόμα γιατί πολλάκις φέρονται και σκέφτονται ως «πολιτικάντηδες», στοχεύοντας στο όφελος της ημέρας και όχι στο καλό της χώρας διαχρονικά. Ίσως φταίει ο τρόπος ζωής που κάνουμε και δίνουμε λάθος δρόμο. Κάναμε ιδανικό την καλοπέραση και ευτυχία τον πλούτο. Αδιαφορήσαμε για πνευματικά αγαθά. Είμαστε πνευματικά ανάπηροι. Η ζωή έχει τους δικούς της κανόνες. Ό,τι δίνεις, εισπράττεις και ό,τι σπέρνεις, θερίζεις. Τα αγαθά του τεχνικού πολιτισμού -κινητό, διαδίκτυο, τηλεόραση και άλλα- φταίνε και αυτά σαν δεν τα χρησιμοποιούμε σωστά. Καλό είναι να θαυμάζουμε αυτόν τον πολιτισμό μας, αλλά παράλληλα να νοιαζόμαστε και για τον πολιτισμό της ψυχής. Τις αρετές του πνεύματος. Αγάπη, σεβασμό, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια, ειρήνη...
Το σχολείο οφείλει να είναι «με τη ζωή και για τη ζωή». Να καλλιεργεί με τα κατάλληλα μορφωτικά του μέσα τις διαμαθητικές και διαφυλικές σχέσεις των μαθητών, με κατάλληλο μορφωτικό αγαθό που να διαχέεται σε όλα τα μαθήματα.
Αυτά προάγουν τον πολιτισμό της ψυχής, ενώνουν και δεν χωρίζουν, γίνονται γέφυρες καλής επικοινωνίας. Σχετικές έρευνες και προτάσεις κατά καιρούς τέθηκαν υπόψη του αρμόδιου Υπουργείου.
Δεν είναι μόνο η γνώση που φέρει την επιτυχία και την ευτυχία στον μαθητή. Είναι και η μόρφωση της ψυχής με την κατάλληλη αγωγή.
Είναι φοβερό μαθητές να μαχαιρώνονται, καθηγητές και δάσκαλοι να γρονθοκοπούνται και να μένουμε μόνο στις διαπιστώσεις «πως είναι μεμονωμένα γεγονότα». Για να μη γίνει λοιπόν η βία πανδημία στα σχολεία μας, ας πάρουν τώρα μέτρα που παιδαγωγούν οδοδείκτες ορθής πορείας και όχι «αλυσίδας» στον λαιμό του παιδιού. Ας μη τον δείχνουμε τον μαθητή με το δάχτυλό μας, γιατί εκείνη τη στιγμή τα άλλα τρία δάχτυλά μας δείχνουν τον εαυτό μας! Αυτός ίσως να φταίει.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από «πρότυπα» που ζουν τις αλήθειες που διδάσκουν ή πρεσβεύουν. Δεν αποδέχονται τις μεγαλοστομίες και κυρίως τις κολακείες πως τάχα είναι «το άνθος και το μέλλον» της χώρας και άλλα. Στα παιδιά είμαστε φιλικοί, όχι φίλοι.
Το σχολείο σήμερα οφείλει να μορφώνει πολίτες με σταθερές διαχρονικές αξίες, με πανανθρώπινες αξίες, όπως είναι η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη... Όλες θεμέλιο της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας. Το πρόβλημα της βίας απαιτεί συνεργασία όλων των κρατών της ενωμένης Ευρώπης. Ας «ξοδέψουμε» λίγο χρόνο και χρήμα για τον πολιτισμό της ψυχής, για να ανθίσει και να καρπίσει το πνεύμα. Αυτό πρέπει να γίνει και «πιστεύω» της Πολιτείας και των θεσμών της. Κυρίως, στόχος της ΠΑΙΔΕΙΑΣ, στόχος αγωγής. Δική μας η ευθύνη, δικό μας το χρέος να πιστέψουμε πως ψυχή του πολιτισμού ενός λαού είναι ο πολιτισμός της ψυχής του. Είναι ευλογία και μήνυμα ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο.