Συνιστά, όμως, η σύγκρουση αυτή όντως τη σημαντικότερη πρόσφατη επιδείνωση μιας καθεστηκυίας (όσο το δυνατόν θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι πρόκειται για τέτοια!) κατάστασης προστασίας και σεβασμού θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Αρκετοί θα έσπευδαν να απαντήσουν πως… ναι, όμως αρκεί να θυμηθούμε γεγονότα του παρελθόντος τα οποία κλόνισαν σε έναν βαθμό και την ελληνική κοινωνία (πόλεμος στη Συρία) και που με καθαρότητα υποδεικνύουν και αποδεικνύουν ότι το θέμα της καταπάτησης ανθρωπίνων ελευθεριών υπήρχε ανέκαθεν. Ο λόγος της πρόκλησης μεγαλύτερης ανησυχίας; Η εγγύτητα στα γεωγραφικά όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι, βέβαια, όχι απαραίτητα αρνητικό. Είναι σύνηθες, εξάλλου, από καθαρά ψυχολογική οπτική, η εγγύτητα μιας απειλής να αποτελεί ποσό ανάλογο σε σχέση με την ανησυχία που προκαλεί. Να τονιστεί, όμως, ότι χαρακτηρίζεται θετικά, από την άλλη, μόνο αν -στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- συνιστά έναυσμα για δράση και ευαισθητοποίηση, της διεθνούς κοινότητας και ιδίως της Δύσης, πόσο μάλλον τώρα που θίγεται ένας από τους βασικότερους πυλώνες της Ε.Ε. σε τόσο κοντινή από αυτή απόσταση.
Προβληματισμό δημιουργεί, ωστόσο, η παραπάνω αναλογική σχέση ειδικά στους υποστηρικτές της άποψης περί «αυτοανακήρυξης» της Δύσης σε προστάτιδα των ανθρωπίνων ελευθεριών. Με άλλα λόγια, όσοι αμφισβητούν την προαναφερθείσα προστατευτική της δράση, δεν διστάζουν να «κατηγορήσουν» την άμεση και ξαφνική εκδήλωση ενδιαφέροντος για ένα αποδεδειγμένα διαρκές πρόβλημα ως αντίδραση ενάντια στη ρωσική επεκτατική πολιτική. Για αυτούς, δηλαδή, η στάση της είναι τουλάχιστον υποκριτική, καθώς τώρα που αισθάνεται απειλούμενη, αφορμάται να πάρει θέση σε ζητήματα για τα οποία αδρανούσε όσο ακόμη αυτά έμοιαζαν μακρινά, ίσως ακόμη και τριτοκοσμικά.
Εκτός, όμως, από την πολιτική υφή που χαρακτηρίζει την αμφισβήτηση αυτή, στην αρχή του άρθρου αναλήφθηκε η ευθύνη για εξέταση του θέματος από αμιγώς ανθρωπιστική πλευρά. Δεν πρέπει να λησμονηθεί, λοιπόν, ότι τα αποτελέσματα μιας κρίσεως έχουν καταρχήν άμεση επίπτωση στο άτομο που τη βιώνει καθημερινά. Πράγματι, είναι πασιφανές ότι στον πόλεμο που διεξάγεται, καταπατώνται οι ελευθερίες των πολιτών του υπό εισβολή κράτους. Αυτό συμβαίνει, ενδεικτικά, είτε με τον ξεριζωμό από τις κατοικίες τους είτε με την καταστροφή των περιουσιών τους, χωρίς να χρειάζεται καν βέβαια να γίνει λόγος για τις απώλειες αμάχων που είναι το πρωτεύον θέμα. Ως εμμεσότερη συνέπεια θα μπορούσε, τέλος, να αναφερθεί η καταστροφή και αχρήστευση υποδομών, η πολύχρονη αποκατάσταση των οποίων δεν μπορεί παρά μόνο να οξύνει το πρόβλημα του χαμηλού βιοτικού επιπέδου που πρόκειται να ανακύψει μετά τη λήξη της σύρραξης.
Αξίζει, βέβαια, να γίνει λόγος για κάτι το οποίο, συχνά, διαφεύγει της προσοχής των περισσοτέρων. Η ανθρωπιστική κρίση δεν είναι μονόπλευρη. Αναπόφευκτα ωστόσο, η άποψη αυτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με πολιτικές διαφορές, καθώς και με εξίσου πολιτικά ζητήματα και αποφάσεις. Πρόκειται, φυσικά, για τις επιβαλλόμενες κυρώσεις εκ μέρους δυτικών παραγόντων κατά της Ρωσίας. Ανεξαρτήτως του κατά πόσο αυτές είναι αρμόζουσες, εύλογα σε πολλούς δημιουργούνται απορίες για την αποτελεσματικότητά τους, η οποία, έτσι, κρίνεται τουλάχιστον αμφίβολη. Παραδείγματα αποτελούν, ο αποκλεισμός του μέσου Ρώσου πολίτη-εργαζομένου από το διεθνές τραπεζικό σύστημα, η αποβολή Ρώσων φοιτητών από ξένα πανεπιστήμια. Η κριτική; Παρόλο που θέμα εξίσωσης της προσβολής των δικαιωμάτων των Ουκρανών με αυτής των Ρώσων είναι αδιανόητο να τεθεί, φαίνεται δύσκολη η σύνδεση μέτρων τέτοιας εξατομικευμένης φύσεως με τον εξαναγκασμό σε παύση των εχθροπραξιών εκ μέρους της ρωσικής ηγεσίας. Αποτέλεσμα: ο περιορισμός της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (αν κάποιος είναι τόσο τολμηρός ώστε να χρησιμοποιήσει νομικούς όρους) ορισμένων ατόμων με τη στέρηση αναγκαίων ενδεχομένως για αυτούς παροχών. Αυτό, βέβαια, δικαιολογείται, από την άλλη, μιας και αποτελεί μέσο προς εξαναγκασμό των άμεσα θιγομένων σε δράση κατά ενός απολυταρχικού καθεστώτος. Ακριβώς, όμως, επειδή το καθεστώς είναι απολυταρχικό γίνεται κατανοητή και η αμφίβολη αποτελεσματικότητα των μέτρων.
Προς αποφυγήν περαιτέρω μακρηγορίας, το μόνο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι ο λαός των εμπλεκομένων χωρών αποτελεί τον πραγματικό χαμένο… Το παρόν άρθρο γράφτηκε κυρίως για έκφραση προβληματισμών επί ζητημάτων των οποίων η μονόπλευρη θεώρηση φαίνεται αδύνατη. Αν θα μπορούσε να προταθεί μια λύση, αυτή θα ήταν η καταβολή προσπάθειας για όσο το δυνατόν σφαιρικότερη αντίληψη των γεγονότων. Μέχρι τότε; Μόνο να ελπίζει μπορεί κανείς… για το αυτονόητο, τον τερματισμό του πολέμου.
Από τον Κων/νο Β. Αγοραστό,
φοιτητή Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών
