Λίγο πριν κλείσει η Βουλή στο τέλος Ιούλη η κυβέρνηση κατέθεσε νομοσχέδιο με τίτλο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά», το οποίο προβλέπεται να εισαχθεί προς ψήφιση με το άνοιγμα της Βουλής.
Οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο αφορούν:
* Υποχρεωτικά τους νέους μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τους νέους αυτοαπασχολούμενους (που απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι) που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και στην κοινωνική ασφάλιση από 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά και
* Προαιρετικά όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους (μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους) ηλικίας έως 35 ετών.
Η βασική αντίθεση που εμφανίζεται και με αυτό το νομοσχέδιο είναι μεταξύ του δημόσιου χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης και της ιδιωτικοποίησής της.
Βασικές αρχές της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, είναι η αρχή της ανταποδοτικότητας, της καθολικότητας, της υποχρεωτικότητας, της προστασίας του ασφαλιστικού κεφαλαίου, της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Αντί των παραπάνω αρχών, το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης που προωθεί η κυβέρνηση θα είναι κεφαλαιοποιητικό, δηλαδή οι εισφορές των νέων εργαζομένων θα αποταμιεύονται σ’ έναν ατομικό «κουμπαρά» και θα επενδύονται. Με απλά λόγια, οι ασφαλιστικές τους εισφορές θα γίνουν αντικείμενο χρηματιστηριακού τζόγου και επενδυτικού ρίσκου, χωρίς ουσιαστική εγγύηση για το ύψος των μελλοντικών επικουρικών συντάξεων που θα λάβουν αφού εξαρτώνται από τις μεταβολές και τις διακυμάνσεις των αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν αποκλείει δε τη δυνατότητα επενδύσεων και σε μη ρυθμιζόμενες αγορές, καθώς και επενδύσεων σε παράγωγα χρηματοπιστωτικά μέσα, δηλαδή υψηλού ρίσκου όπως τα δομημένα ομόλογα και ενυπόθηκα ομόλογα. Είναι νωπές οι μνήμες από το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων και τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
Επειδή ο κίνδυνος από το τζογάρισμα των χρημάτων των ασφαλισμένων είναι υπαρκτός και τεράστιος η κυβέρνηση παρέχει ασυλία στα μέλη του ΔΣ, του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), επιβεβαιώνοντας ότι καμία διασφάλιση δεν υπάρχει, για τους ασφαλισμένους εκείνους που θα ενταχθούν στο νέο Ταμείο, από πράξεις ή παραλείψεις των μελών της Διοίκησης του Ταμείου, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Στο νέο ΤΕΚΑ δεν θα υπάρχει τριμερής σύνθεση (δημόσιο, εργοδότες, εργαζόμενοι) στη διοίκηση του ταμείου! Ο Υπουργός θα τοποθετεί όποιον θέλει και θα έχει τον απόλυτο έλεγχο του Διοικητικού Συμβουλίου. Οι ασφαλισμένοι θα πληρώνουν αλλά δεν θα έχουν λόγο στη διοίκηση του ταμείου.
Ταυτόχρονα η «13η σύνταξη» που πρώτα κατήργησε η Ν.Δ. τον Φεβρουάριο του 2020 θα χρηματοδοτεί εφεξής, τους μισθούς και τις προμήθειες των golden boys που θα παίζουν τις εισφορές των ασφαλισμένων, στα χρηματιστήρια. Η κυβέρνηση «κόβει» 900 εκατομμύρια κατ’ έτος (δαπάνη προϋπολογισμού), από τους χαμηλοσυνταξιούχους και τους φτωχούς και τα δίνει στα κοράκια των χρηματαγορών!
Η έστω και τιμαριθμοποιημένη επιστροφή εισφορών, δεν θα έχει καμία σχέση με την επικουρική σύνταξη του διανεμητικού συστήματος. Το ποσό της επιστροφής, θα εξαρτάται από το προσδόκιμο ζωής και μια σειρά από άλλους δημογραφικούς παράγοντες που σκόπιμα αποκρύπτει η κυβέρνηση. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σημαίνει ότι οι μελλοντικοί συνταξιούχοι εξ αυτού του λόγου θα λάβουν σύνταξη μειωμένη κατά 35% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο των επικουρικών συντάξεων. Διαφορετικά, για να λάβουν το ίδιο επίπεδο με τη σημερινή επικουρική σύνταξη, θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν στο 74ο έτος της ηλικίας τους. Οι νέοι ασφαλισμένοι θα πληρώνουν διπλά, τις εισφορές τους στον ατομικό κουμπαρά και μέσω της φορολογίας, προκειμένου να καλυφθεί το υπέρογκο κόστος μετάβασης.
Το οποίο «χρηματοδοτικό κενό» ή κόστος μετάβασης, αναμένεται άνω των 56 δισ. ευρώ και, εάν συνυπολογιστούν και οι διακηρυσσόμενες εγγυήσεις των χορηγούμενων κεφαλαιοποιητικών επικουρικών συντάξεων, θα φθάσει στο επίπεδο των 75-78 δισ. ευρώ. Πρέπει να επισημανθεί ότι το κόστος αυτό εξαρτάται άμεσα από το ύψος των αποδόσεων των κεφαλαίων και την γενικότερη χρηματοοικονομική συγκυρία. Στην περίπτωση μιας νέας μακροχρόνιας ύφεσης το κράτος θα κληθεί με περιορισμένα δημόσια έσοδα να καλύψει διπλή «ζημιά»: το κενό στη χρηματοδότηση του παλαιού συστήματος και τη διαφορά μεταξύ των εγγυημένων επικουρικών συντάξεων του νέου συστήματος και αυτών που θα προκύπτουν από το χαμηλό επίπεδο των αποδόσεων.
Για να καταφέρει να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις θα προσφύγει σε αύξηση της φορολογίας και σε περικοπές στις κοινωνικές δομές και την πρόνοια.
Πρόκειται για βίαιη αναδιανομή εις βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας και προς όφελος λίγων ιδιωτικών συμφερόντων.
Το κόστος μετάβασης θα επιβαρύνει και την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους το οποίο θα κληθεί να πληρώσει ο λαός.
Είναι προφανώς κατανοητό -αν και το κρύβουν- πως αυτή η μεταρρύθμιση θα έχει επιπτώσεις και στους σημερινούς συνταξιούχους και στους μελλοντικούς καθώς το σύστημα ανατροφοδοτείται μέσω των εισφορών οι οποίες στηρίζουν την παροχή των επικουρικών συντάξεων.
Υπάρχει μεγάλη εμπειρία από χώρες που επιχείρησαν να κεφαλαιοποιήσουν και να ιδιωτικοποιήσουν τη δημόσια υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση και τα τραγικά αποτελέσματα που υπήρξαν.
Το Συμβούλιο Επικρατείας έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο κεφαλαιοποίησης της Επικουρικής Ασφάλισης καθώς αποφάνθηκε αμετάκλητα ότι σύμφωνα με το άρθρο 22 (παρ. 5) του ισχύοντος Συντάγματος, η Επικουρική Ασφάλιση:
α. Είναι δημόσια και υποχρεωτική.
β. Παρέχεται αποκλειστικά και μόνο από το κράτος ή από ΝΠΔΔ.
γ. Είναι ξένη προς επιχειρηματικούς κινδύνους που συνδέονται με την άσκηση της ασφαλιστικής λειτουργίας από ιδιωτικούς φορείς.
δ. Έχει τελικό και μοναδικό εγγυητή το κράτος, το οποίο υποχρεούται να συμμετέχει στη χρηματοδότησή της.
Συνεπώς, η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης εγείρει σοβαρά συνταγματικά ζητήματα.
Εργαζόμενοι και συνταξιούχοι έχουν χρέος απέναντι στον εαυτό τους, στα παιδιά και στα εγγόνια τους να δώσουν μάχη να μην περάσει αυτό το νομοσχέδιο, αλλά επίσης να ανατραπούν και όλοι οι αντεργατικοί, αντικοινωνικοί, αντιεκπαιδευτικοί νόμοι που η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ψηφίσει εκμεταλλευόμενη και την πανδημία.
*Ο Γιάννης Τσακνάκης είναι αντιπρόεδρος Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ ν. Λάρισας.
