Niefzsche
-Τον Μάιο του 1889 οι «Καραβανάδες», συντηρητική παράταξη (Κρήτη) με ψήφισμα, ζητούν την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα (Επανάσταση του 1889).
- 6 Μάη, 1968, ήταν η πιο βίαιη ημέρα του «Γαλλικού Μάη», με επίκεντρο το Καρτιέ Λατέν («Ματωμένη Δευτέρα»). Χιλιάδες φοιτητές, διαδηλώνοντας για την απελευθέρωση συντρόφων, συγκρούονται σώμα με σώμα με την αστυνομία. Τραυματίσθηκαν 945 (345 αστυνομικοί), 422 οι συλλήψεις. Το συνδικαλιστικό κίνημα ήταν στο πλευρό τους.
- Το 1970, ο Μανώλης Γλέζος, αρχίζει απεργία πείνας (μία εβδομάδα) διαμαρτυρόμενος για τη μη απόλυση όλων των πολιτικών κρατουμένων, απ' τη Χούντα.
- Το 1952, έφυγε απ' τη ζωή η Μαρία Μοντεσσόρι, Ιταλίδα γιατρός και παιδαγωγός. Πέραν των σχολών, ασχολήθηκε με την καλλιέργεια της νοημοσύνης των πνευματικά καθυστερημένων παιδιών.
- Το 1995, ο Γεώργιος Μαύρος, Έλληνας κεντρώος πολιτικός, ΥΠΕΞ στον Ατίλλα 2.
- Στις 2 Μάη του 1982 έφυγε ο οραματιστήs παιδαγωγός, θεολόγος, βουλευτής, φιλόσοφοs, δοκιμιογράφος, Ευάγγελος Παπανούτσος.
Στην «ξηρασία» των ημερών με τα πλείστα όσα προβλήματα ο Παπανούτσος φαντάζει φάρος κι αξίζει 39 χρόνια μετά ν' ασχοληθούμε εκτεταμένα μαζί του. Ανάμεσα στα 33 έργα έγραψε και το «Αγώνες και αγωνία για την παιδεία» το 1965. Το έργο του, δεν υλοποιήθηκε, λόγω αποστασίας και Χούντας, ωστόσο η μεταρρύθμιση Ράλλη το 1976, στηρίχτηκε σε δικές του ιδέες.
«Αναμφισβήτητα είχε πλατιά μόρφωση και χαρίσματα: φυσική ευφράδεια, συναρπαστική διδασκαλία. Ήξερε να δένεται με το ακροατήριο. Πέραν των καλών ελληνικών, του χρωστάμε, τη μετάφραση πολλών ξένων όρων στη δική μας (Π. Ξένος).
Το μεγαλεπίβολο σχέδιό του ως γ. γραμματέα Υπουργείου Παιδείας επί Γεωργίου Παπανδρέου (εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 1964) αποσκοπούσε:
* Στην ανάπτυξη της τεχνικής - επαγγελματικής εκπαίδευσης.
* Στην αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών.
* Στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, ως ισότιμης της καθαρεύουσας.
* Στην εννιάχρονη, δωρεάν και υποχρεωτική εκπαίδευση.
* Στην ίδρυση νέων πανεπιστημίων.
* Στην καθιέρωση 2 τύπων ακαδημαϊκού απολυτηρίου, ισότιμων μεταξύ τους.
* Στην κατάργηση των Λατινικών ως υποχρεωτικών και στην εισαγωγή νέων, όπως Στοιχεία Δημοκρατικού Πολιτεύματος, Φιλοσοφία, Ψυχολογία, Οικονομική Επιστήμη.
* Στην ίδρυση, Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ως συμβουλευτικού οργάνου του κράτους για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
* Στη δωρεάν σίτιση και μεταφορά μαθητών.
* Στη διαίρεση της Μέσης εκπαίδευσης, σε Γυμνάσιο - Λύκειο και στην καθιέρωση 3ετούς φοίτησης στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες.
Στ’ όνομα της πάλης των κοινωνιών για το ορθό (ή της παραίτησης), αλλά και στη μνήμη του, επιλέγω και παραθέτω δικό του άρθρο: «Η Δύναμη της μάζας». Θα μας λύσει απορίες πολλές!
«Έως ποιον βαθμό αναρωτιέται ο παιδαγωγός, «οι αντιλήψεις», οι κρίσεις, οι αποφάσεις μας στην καθημερινή ζωή είναι «δικές μας» ή αποτέλεσμα επιρροής της μικρής και της μεγάλης κοινωνίας απάνω μας; (Μικρή, εννοώ τον στενό οικογενειακό, φιλικό και επαγγελματικό κύκλο και μεγάλη, το τριγύρω εντός, εκτός Ελλάδος ανθρώπινο περιβάλλον). Το ερώτημα ίσως σκανδαλίσει τον αμύητο στα προβλήματα της κοινωνικής ψυχολογίας αναγνώστη, αλλά δεν είμαστε τόσο «ελεύθεροι» να σχηματίζομε εντυπώσεις, πεποιθήσεις, επιδιώξεις, όσο νομίζομε.
Το κοινωνικό σώμα, η «ομάδα» μέσα στην οποία έχομε ενταχθεί (από τη γλώσσα που μιλούμε, από τον Θεό που λατρεύομε, από την ανατροφή και την εκπαίδευση που έχομε πάρει, από το επάγγελμα που ασκούμε, κ.λπ.) καθορίζει σε τέτοιαν έκταση και σε τόσο βάθος τον τρόπο και τα μέτρα με τα οποία αντιλαμβανόμαστε και σημασιολογούμε γεγονότα, ώστε κάθε άλλο παρά «δικές μας», με την αυστηρή έννοια της λέξης, είναι οι αλήθειες και οι αξίες μας. Φυσικά τούτο δεν το παραδέχεται ο εγωισμός μας.
Μια βαθύτερη όμως διερεύνηση (θα μπορούσαμε, οι ίδιοι να κάνουμε μέσα μας, εάν έχουμε το θάρρος) θα μας πείσει ότι σε αναρίθμητες περιπτώσεις η πνευματική μας ανεξαρτησία είναι ένας ωραίος μύθος. Η όραση, η κρίση, η πίστη «μας» είναι όραση, κρίση και πίστη της κοινωνικής φάλαγγας με την οποία συμπορευόμαστε. Το φαινόμενο τούτο στη γλώσσα της επιστήμης λέγεται «κοινωνικός κομφορμισμός» και προκύπτει κι από πείραμα.
Το 1951 ο Αμερικάνος ψυχολόγος J. Ε. Asch έδειξε σε 6 πρόσωπα, γραμμή ορισμένου μήκους και ζήτησε να βρουν την αντίστοιχή της, στο μέγεθος, μεταξύ άλλων 3 γραμμών, του πίνακα. Πριν όμως έδωσε μυστικά εντολή στους 5 απ’ τους 6, να διαλέξουν όχι τη σωστή, αλλά μια λάθος.
Το πρόσωπο, που δεν μετείχε στη συνωμοσία, θα απαντούσε τελευταίο και είχε τοποθετηθεί, έτσι ώστε να ακούσει και να ιδεί τα άλλα που θα μιλούσαν πρώτα. Το πείραμα έγινε πολλές φορές, με πολλά και διάφορα πρόσωπα και είχε τούτο το παράδοξο αποτέλεσμα: Με συχνότητα εκπληκτική, το αμύητο στη «συνωμοσία» πρόσωπο δεν εμπιστευόταν στη μαρτυρία των δικών του ματιών, αλλά συντασσόταν με την ομόφωνη απάντηση, την εσφαλμένη, των άλλων μελών της ομάδας.
Τα πρόσωπα που παγιδεύτηκαν, όταν μάθαιναν το τέχνασμα, δεν παραδέχονταν ότι παρασύρθηκαν και υποστήριζαν ότι το λάθος ήταν δικό τους, απροσεξία, βιασύνη, κακή εκτίμηση, κ.ά. Δεχόμαστε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, την επιρροή των άλλων, ιδίως όταν αποτελούν συντεταγμένο σύνολο, ομάδα. Η αφανής αυτή, αλλά έντονη επιρροή μάς παρασύρει στην πλάνη. Την προσυπογράφομε ως δική μας, δεν τη χρεώνουμε στους άλλους που μας παρέσυραν. Από φιλοτιμία βέβαια, για να δείξουμε ότι στεκόμαστε στα δικά μας πόδια, αλλά και για ν’ «αντισταθούμε» σε μια πανίσχυρη έλξη που ασκεί απάνω μας το κοινωνικό πλαίσιο. Η άρνηση παραδοχής είν’ ένα είδος διαμαρτυρίας, δεν θέλομε ν’ αναγνωρίσουμε τη δουλεία μας...».
Για την πλάνη - ανανδρία, αλλά και για τη σχέση των Ελλήνων με το κράτος, θα γράψουμε, στο επόμενο σημείωμά μας.
Από τον Πέτρο Ιωάννου*
*Ο Πέτρος Ιωάννου είναι απόμαχος της εκπαίδευσης.
