Δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο! Δεν διακρίνεται πίσω από αυτό μια ενστικτώδης παρόρμηση του ανθρώπου, για το πώς θέλει τη ζωή του!
Ας δούμε όμως, τα πράγματα όπως έχουν.
Τι έλεγαν στην αρχαιότητα οι φιλόσοφοι για τη δημοκρατία;
Ο μεγάλος αρχαίος φιλόσοφος Ηράκλειτος είπε την περίφημη φράση:
«Εκ των διαφερόντων η καλλίστη αρμονία». Δηλαδή, από τη σύγκρουση φυσικών φαινομένων και ιδεών προέρχεται η αρμονία. Από αυτήν τη φιλοσοφική αποκάλυψη προέκυψε η ιδέα της δημοκρατίας, η αναζήτηση της καλύτερης λύσης των ανθρώπινων κοινωνικών αναγκών, από τη σύγκρουση, την αντιπαράθεση και την αντιπαλότητα των διαφορετικών απόψεων και ως εκ τούτου ο απόλυτος σεβασμός στη γνώμη του άλλου και στη μειοψηφία, που μέσα από τη σύγκρουση φιλοδοξεί να γίνει πλειοψηφία. (ΝΕΑ 6/7/19-Κ. Γεωργουσόπουλος: «Παρελθόν ως παρόν και μέλλον»).
Αργότερα ο Πλάτων μας υπενθύμισε και αυτός ότι: «Η μοίρα μιας κοινωνίας εξαρτάται από τον βαθμό της αρμονίας, των συμφωνιών δηλαδή που δύνανται να επιτύχουν τα πολιτικά της μέρη». (ΒΗΜΑ 9/4/14-Στ. Ράμφος-«Είμαστε ακόμα λογικά ανήλικοι»).
Ας δούμε και τι λένε σήμερα διάφοροι διανοητές.
Ο πολύ καλός συγγραφέας Δ. Κούρτοβικ (ΝΕΑ 17/9/16-«Η ειδοποιός διαφορά της δημοκρατίας απέναντι σε άλλα καθεστώτα»), γράφει: «Η υπεροχή της δημοκρατίας έναντι των άλλων καθεστώτων, οφείλεται στην αναγνώριση των εγγενών ανθρώπινων αδυναμιών και στην αναγνώριση ότι η αλήθεια είναι μια συνεχής διαδικασία, όχι ένας οριστικά κατακτημένος στόχος, ότι είναι σύνθεση, όχι σύνθημα!
Ο μεγάλος διανοητής του 20ού αιώνα Καρλ Πόπερ, θέλοντας να εκφράσει, με μια βαθιά διαχρονική αντίληψη, το πόσο ευαίσθητο σύστημα είναι η δημοκρατία και πόσο μακριά πρέπει να είναι από πάθη, είπε: «Η δημοκρατία υπάρχει εκεί, όπου, για να αλλάξεις μια κυβέρνηση, δεν χρειάζεται να αιματοκυλίσεις τη χώρα, δεν χρειάζεται να αποκεφαλίσεις τους προηγούμενους ηγέτες της, ούτε καν να τους προπηλακίσεις, αρκεί μόνο την επόμενη φορά να μην τους ψηφίσεις». (ΝΕΑ-Γ. Σιακαντάρης-«Καταστάσεις Βαΐμάρης»).
Πριν 3 χρόνια, η πρωθυπουργός της Δανίας Helen Thorming Smit περιέγραψε ανάγλυφα το σημερινό επίπεδο της δημοκρατίας στη χώρα της, λέγοντας: «Ο συνασπισμός είναι τρόπος ζωής εδώ στη Δανία. Έτσι οικοδομήσαμε το Δανέζικο μοντέλο. Έχουμε τελειώσει εδώ και πολλά χρόνια με τον πόλεμο των τάξεων. Τα συνδικάτα διαπραγματεύονται πολύ ήρεμα με τους εργοδότες. Οι άνθρωποι πιστεύουν πως είναι καλό να κλείνει λίγο ο ένας προς τον άλλο και να επιτυγχάνονται συμβιβασμοί».
2.500 χρόνια, λοιπόν, προβληματισμός γύρω από την έννοια της δημοκρατίας και η επισήμανση είναι η ίδια: αρμονία δηλαδή συνεννόηση, συναίνεση.
Μετά απ' όλα αυτά πώς να δικαιολογήσεις Έλληνες πολιτικούς που εκστόμισαν τη φράση: «Ή εμείς θα τελειώσουμε εσάς ή εσείς εμάς!».
Δύσκολο πράγμα η συναίνεση. Το ανθρώπινο είδος το τυραννούν άγρια ένστικτα, τα οποία δεν το αφήνουν συνήθως να συνεννοηθεί. Απεναντίας το οδηγούν σε απάνθρωπες καταστάσεις, με πιο χαρακτηριστική τον χιτλερισμό, όπου για πρώτη φορά η ανθρωπότητα χρησιμοποίησε τη βιομηχανική εξόντωση συνανθρώπων! Αυτό επισημαίνει και ο μεγάλος σύγχρονος διανοούμενος Νώε Χαράρι: «Οι εχθροί του ανθρώπου είναι οι εσωτερικοί του δαίμονες: Το μίσος, η απληστία και η άγνοια».
Τι είναι λοιπόν εκείνο, που καθοδηγεί, τελικά, το ανθρώπινο είδος, χιλιετίες τώρα, να αναζητάει τη δημοκρατία, με την έννοια ότι ο άνθρωπος προοδεύει και εξελίσσει τη ζωή του όταν μπορεί να συνεννοείται; Την απάντηση μάς τη δίνει ο δικός μας φιλόσοφος Στ. Ράμφος, που όταν ρωτήθηκε, εάν είναι αισιόδοξος για τη ζωή, απάντησε: «Ναι, και εννοώ ως αισιοδοξία την ενεργό πίστη στην ηθική δύναμη του πνεύματος. Πρόκειται για βαθύ εσωτερικό μας αίτημα και όχι για ψυχολογικό δεδομένο».
Από τον Ανδρέα Σαράφη, συντ/χο δάσκαλο
