Δολερά ξεσηκώσανε τα άγνωμα πλήθη
Κι όσο ο γήλιος να πέσει και να ’ρθει το δείλι
Τον σταυρό σου κάρφωσαν οι οχτροί σου και φίλοι»
Ξενίζει που ξεκινάω έτσι σήμερα μ’ αυτούς τους στίχους του Κώστα Βάρναλη από τη «Μάνα του Χριστού». Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την απαρχή της Επανάστασης του 1821. Και πρέπει να τη δούμε πέρα από τα κλισέ μιας εθνικής ομοψυχίας που νομίζω ότι από όλους μας είναι αυτονόητη.
Η ελληνική Επανάσταση κηρύχθηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 1821 στην ημιαυτόνομη από την Υψηλή Πύλη Ηγεμονία της Μολδαβίας, δηλαδή τη σημερινή Ρουμανία από τον ίδιο τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας, Αλέξανδρο Υψηλάντη. Επεκτάθηκε δε αμέσως στη γειτονική Ηγεμονία της Βλαχίας. Ο μύθος της Αγίας Λαύρας κατασκευάστηκε με Διάταγμα που υπέγραψαν στις 15 Μαρτίου 1838 ο Βασιλεύς Όθων και ο υπουργός («Γραμματεύς της Επικρατείας») επί των Εκκλησιαστικών Γ. Γλαράκης ώστε να συμπέσει ο εορτασμός με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ιστορική έρευνα το γνωρίζει αυτό. Για παράδειγμα, σας αναφέρω ότι ο καθηγητής Μεσαιωνικής και Νεωτέρας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Απόστολος Β. Δασκαλάκης έγραψε το 1961: «Την 25ην Μαρτίου ουδείς ευρίσκετο εις την Λαύραν διά να κηρύξη την επανάστασιν, η οποία άλλωστε είχε κηρυχθή».
Στις 25 Μαρτίου στην Πελοπόννησο είχαν ήδη καταληφθεί η Καλαμάτα και τα Καλάβρυτα, ενώ πολιορκείτο από τους επαναστάτες η Πάτρα, όπου σήκωσε αργότερα το λάβαρο ο Παλαιών Πατρών Γερμανός.
Τα γράφω λοιπόν όλα αυτά για την αποκατάσταση της αλήθειας, χωρίς βέβαια και να παραγνωρίζω και το «αλάθητο» αλλά καλά θα είναι να διαβάζουμε και την άλλη όψη της ιστορίας.
Τα τραγούδια και οι χοροί που θα γιορτάσουμε φέτος μαζί με τις παράτες και τις εκδηλώσεις δεν παράγουν κατά την ταπεινή μου άποψη κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα για την κοινωνία.
Εκεί που πρέπει να δώσουμε βαρύτητα και να εξηγήσουμε στον κόσμο ότι η Επανάσταση του 1821 εισήγαγε μία πρωτοφανή τομή στην κοινωνία της εποχής. Εθνική πολιτικοποίηση των λαϊκών τάξεων. Έφερε θεσμούς αντιπροσώπευσης και νέους τρόπους ένταξης των πληθυσμών στο κράτος, πολιτικά κόμματα, συνταγματική προοπτική και πολιτειακή τάξη και εθνική «καθαρότητα». Να εξηγήσουμε, επίσης, ιστορικά υπό αυτό το πρίσμα του αναβρασμού της εποχής και τους λεγόμενους «φιλέλληνες».
Για παράδειγμα, πάλι το 1827 στη Γ’ Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα ορίστηκε αρχηγός του ελληνικού πολεμικού στόλου («στόλαρχος» ο Βρετανός ριζοσπάστης Τόμας Κόχραν, 1775-1860), ο οποίος είχε διατελέσει στο πρόσφατο παρελθόν ναύαρχος διαδοχικά των πολεμικών στόλων της Χιλής και της Βραζιλίας, κατά τους αγώνες ανεξαρτησίας των χωρών αυτών. Μήπως λοιπόν ο Κόχραν εκτός από «φιλέλληνας» ήταν επίσης «φιλοχιλιανός» και «φιλοβραζιλιάνος»; Ή απλώς ένας διεθνιστής επαναστάτης της εποχής του;
Ποιος γνωρίζει άραγε ότι ο Αναστάσιος Πολυζωίδης που η επίσημη Ιστορία τον τιμά για την άρνησή του μαζί με τον Τερτσέτη, να υπογράψει την καταδίκη του Κολοκοτρώνη το 1834, είχε γράψει στις 30/9/1831 για τη δολοφονία του Καποδίστρια. «Ως πολίται φίλοι της σωτηρίας της πατρίδος προπαντός άλλου, είμεθα πολλά μακράν να καταδικάσωμεν την πράξιν ενώ μάλιστα, βλέπομεν δι’ αυτής την υψηλήν της Θείας δίκης απόφασιν».
Κλείνοντας λοιπόν, έχω να πω ότι είχε δίκιον ο Βάρναλης που έγραψε τους παραπάνω στίχους για την άλλη όψη της ιστορίας...
Από τον Σωκράτη Μποντζώρλο
