το νηπιακό έτσι κι αλλιώς τότε δημοκρατικό πολίτευμα της Ελλάδας καταλύθηκε στις 21 Απριλίου 1967. Αυτό έγινε ολοκληρωτικά με την αναστολή βασικών άρθρων του Συντάγματος τον Απρίλιο αυτού του χρόνου. Ουσιαστικά όμως κατά μεγάλο μέρος τα ακροδεξιά στοιχεία είχαν καταλάβει την εξουσία μετά την παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965. Είναι πολύ σημαντικό για να ξεχνιέται. Οι αποστατικές Κυβερνήσεις μεταξύ 15.7.65 και 21.3.67 δεν είχαν κανέναν έλεγχο στους θεμελιώδεις «αρμούς της εξουσίας», για να θυμίσω τη γνωστή φράση Τσίπρα το 2017.
Θα αναφέρω δικά μου βιώματα, για να μη γράφω αθεμελίωτα «τσιτάτα». Τον Αύγουστο του 1966 λοιπόν δεν μου ανανεώθηκε το διαβατήριο, χωρίς να μου γνωστοποιηθεί ο λόγος, παρά μόνον τον Ιούνιο του 1967. Ποιος ήταν; Τα «κοινωνικά φρονήματα». Γιατί; Επειδή ήμουν γενικός γραμματέας της Νεολαίας της Ένωσης Κέντρου. Αργότερα η Ασφάλεια πρόσθεσε ακόμα έναν λόγο. Οτι αρνήθηκα να κάνω διάλεξη στη λέσχη αξιωματικών με θέμα τα αγαθά της «Επανάστασης». Υπάρχει ένας κύριος μεταξύ μας, που ως Υπ/της Ασφάλειας τότε (1969) μου το ζήτησε. Απάντησα πως «καραγκιόζης δεν γίνομαι». Το σημείωσε στον φάκελό μου (εκείνη την εποχή τα 2/3 των Ελλήνων είχαν φάκελο στην Ασφάλεια) και το διαβίβασε στο γραφείο του αρμόδιου για άδειες εξόδου από τη Χώρα συνταγματάρχη Λαδά το 1973. Τότε ζήτησα 15νθήμερη άδεια εξόδου στην Αγγλία, για να σώσω συγγενή μου. Το γραφείο του Περιφερειάρχη Λαδά ζήτησε τον φάκελό μου από την Ασφάλεια. Ο δ/ντής του γραφείου Λαδά Κ.Π. νέος τότε, αρνητής του ολοκαυτώματος αργότερα, που είναι στη ζωή, είδε τη μη «συμμόρφωσή μου προς τας υποδείξεις» του έτους 1969 και μου την αρνήθηκε. Ο συγγενής μου κατέληξε έναν μήνα μετά από αδιάγνωστο, όσο ζούσε, ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Αυτό αποκαλύφθηκε στη νεκροψία.
Δείγμα γραφής επί αποστατών είναι και ένα επίσημο έγγραφο του αρχείου μου με υπογραφή υπουργού Υγείας της Κυβέρνησης του ‘66 προς τη φίλη μου νεαρή τότε Φ.Ζ. Επί λέξει αυτό το χαρτί έγραφε: «Απολύεσθε λόγω των φρονημάτων σας». Η φίλη μου υπηρετούσε στην Π.Υ.Μ. (Πειραματική Υγειονομική Μονάδα που χρηματοδοτούσαν οι Η.Π.Α.). Και ένα τελευταίο για γέλια. Αρχές του ‘66 παρακλήθηκα από τη γραμματέα του Πρωτοδικείου και φίλη μου κυρία Μ. να ενισχύω κάθε μήνα με 150 δραχμές την ομάδα καλαθοσφαίρισης Λάρισας. Για να γίνει αυτό, με έκαναν μέλος του Σωματείου. Τον Οκτώβριο του 1967 πέρασα από το γραφείο της Μ., που ήταν ταμίας του Συλλόγου, να πληρώσω τη συνδρομή του μήνα. Εκεί έμαθα ένα νέο. Δεν θα πλήρωνα στο εξής συνδρομή. Όταν ρώτησα, πώς κι έτσι, δίστασε στην αρχή να μου πει, αλλά... «εμπιστευτικά» με πληροφόρησε, ότι ο πρόεδρος του Συλλόγου και κατά σύμπτωση συνάδελφός μου ύστερα από εντολή της Ασφάλειας με διέγραψε από μέλος του Σωματείου ως μη... εθνικόφρονα! Την ευχαρίστησα για την απαλλαγή μου και γελούσα ασταμάτητα στη συνέχεια με το απίστευτο του πράγματος. Ο θρίαμβος της γελοιότητας από ανθρώπους που την ίδια ώρα διέλυαν ένα Κράτος και μία Κοινωνία... Και που είχαν (και εξακολουθούν να έχουν) θαυμαστές και οπαδούς.
Η επταετία κινήθηκε μεταξύ τραγικού και γελοίου. Δεν άφησε περιθώρια αμφισβήτησης της ποιότητας των ανθρώπων της. Δεν ήταν τυχαία η οπισθοδρόμηση δεκαετιών, και η αχρήστευση ολόκληρης γενιάς, που ήθελε και μπορούσε να προσφέρει στον τόπο. Επτά χρόνια αργότερα αυτή η γενιά των μη εχόντων αλλά δημιουργικών ανθρώπων βρέθηκε στον στίβο της βιοπάλης και της διαφύλαξης της οικογενειακής ζωής, που στο μεταξύ δημιουργήθηκε. Πολιτικά χάθηκε. Δεκάδες άλλες χιλιάδες μετανάστευσαν.
Δεν είναι ο χώρος και το θέμα να περιγραφούν εδώ πεπραγμένα της επταετίας. Η αμυντική διάλυση της Ελλάδας. Οι εξορίες πολλών χιλιάδων πολιτών. Τα βασανιστήρια άλλων. Η αποπομπή μας από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ο.Κ. και η εθνική τραγωδία της Κύπρου το 74.
Θα δώσω στη συνέχεια ένα ελάχιστο βιωματικό δείγμα της χουντικής δυστοπίας, που έδειξε το πρόσωπό της ακόμη και σε Δικαστήριο για κακούργημα στα Τρίκαλα τον Μάιο του '67. Εφυγα το πρωινό μιας «βαριάς» τότε μέρας, για να υποστηρίξω στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Τρικάλων την οικογένεια θύματος δολοφονίας σε χωριό της Μαγνησίας εναντίον τεσσάρων φασιστοειδών συγχωριανών του. Οι τύποι που κάθισαν στο εδώλιο είχαν συνθλίψει το κρανίο του ανθρώπου μεταμεσονύκτιες ώρες τον Νοέμβριο του ‘65. Καθώς η υπόθεση πήγαινε για «θάψιμο», αφού δεν είχε γίνει νεκροψία, ζήτησα εκταφή του πτώματος για λογαριασμό της πάμφτωχης οικογένειας του νεκρού, που είχε θάψει τον άνθρωπό της. Είχα πληροφορηθεί από δύο ανώνυμα τηλεφωνήματα, πως το θύμα -που είχε βρεθεί νεκρό στην πλατεία του χωριού- μάλλον είχε δολοφονηθεί, επειδή το χτύπημα στο κεφάλι ήταν μεγάλο και ο χώρος είχε γεμίσει αίματα. Αυτοί που μου τηλεφώνησαν, ανέφεραν και ονόματα υπόπτων. Έτσι οδηγήθηκα σε μήνυση εναντίον τους και ζήτησα εκταφή του νεκρού. Εκεί αποκαλύφθηκε η αλήθεια από δύο παρόντες ιατροδικαστές, που έκαναν επί τόπου τη νεκροτομή. Μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας ένας άγνωστός μου βοσκός, που είχε μόνος του εμφανιστεί στο αστυνομικό τμήμα του χωριού λίγο αργότερα. Τον άνθρωπο αυτόν είδα για μοναδική φορά στο Δικαστήριο.
Ας δούμε τι έγινε στη δίκη στα Τρίκαλα. Εμφανίζεται ο βοσκός, ορκίζεται, στριφογυρίζει όρθιος, ξύνει με το ένα πόδι το άλλο, γυρίζει το κεφάλι αριστερά και δεξιά και ακούει τον Πρόεδρο να τον ρωτάει, τι ξέρει για την υπόθεση. Μικρή σιωπή και αμέσως μετά. «Δεν ξέρω τίποτα κύριε Πρόεδρε»! Τον πιέζει ο Πρόεδρος να πει, πώς συμβαίνει να λέει τώρα άλλα αντ' άλλων, αν γνωρίζει τους κατηγορουμένους κ.ά. Ο μάρτυρας απαντάει πως πιέστηκε στην Αστυνομία, πως δεν θυμάται κ.λπ. Έρχεται η σειρά μου να τον ρωτήσω:
-Κύριε μάρτυρα. Εσύ είπες στην Αστυνομία λεπτομέρειες για το περιστατικό. Είπες μέσα στα άλλα για ψηλές μπότες που φορούσε ο πιο κοντός από αυτούς. Είπες και για έναν πολύ χοντρό που έριξε κοτρώνα στο κεφάλι του θύματος.
Πριν καλά-καλά τελειώσω την ερώτηση, γυρίζει το κεφάλι του προς την έδρα του Δικαστηρίου και τον ακούω να φωνάζει δείχνοντας προς εμένα:
-Αυτός κύριε Πρόεδρε μου είπε να τα πω!
Εμβρόντητος εγώ από τις ανοησίες των υπερασπιστών που καθοδήγησαν τον ψευδομάρτυρα, συγκρατώ την ψυχραιμία μου και τον ξαναρωτάω:
-Εγώ σου είπα για τις μπότες του κοντού;
- Ναι όλα συ δικηγόρε.
-Πότε σε είδα και σου τα είπα αυτά;
-Εδώ και καμιά δεκαριά μέρες. Δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς.
-Ανθρωπέ μου. Μετά την κατάθεσή σου πριν έναν χρόνο, η Αστυνομία έκανε έρευνα στο σπίτι του... κοντού και βρήκε τις μπότες, που είπες. Κατάλαβες τι σου λέω; Κατάλαβες; Εσείς συνάδελφοι της υπεράσπισης καταλάβατε;...
Υ.Γ. Σ' ετούτη τη σειρά βιωμάτων από δίκες-παρωδίες του αρχείου μου χρησιμοποιώ αναγκαστικά πρώτο πρόσωπο. Είναι τόλμημα και παίρνω το ρίσκο του. Γράφω όμως -αταυτοποίητες κατά το δυνατόν εδώ- δυσάρεστες αλήθειες. Η συνέχεια αυτού του σημειώματος την άλλη Τρίτη.
