λίμνη Βοιβηίδα, τη γνωστή σε μας Κάρλα. Για να χύνει τα νερά της προς την Κάρλα θα πρέπει να υπήρχε σε γειτονικό χώρο της Βοιβηίδος χωρίς βουνά ανάμεσα, δηλαδή στις εκτάσεις από Κουλούρι, Αμφιθέα, Ομορφοχώρι ως Ελευθέριο Λάρισας. Φυσικά δεν ήταν η Νεσσωνίς στη λεκάνη του Καλοχωρίου.
Μα, θα πει κάποιος με προσγειωμένο πνεύμα, «εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν κι εσύ ασχολείσαι με λίμνες», δηλαδή χάνεται κόσμος από την πανδημία του Κόβιντ ιού, στο φονικό αυτό 2ο κύμα που μας πήρε και μας σήκωσε, 71 οι νεκροί την περασμένη Κυριακή και σύνολο 1.106! Και τώρα μας αγγίζει- μας χαμοζυγώνει, αφού γνωστοί φίλοι και συγγενείς πια βρίσκονται στα Νοσοκομεία και της Λάρισας, δίνοντας μάχη για την υγεία τους και κάτι παραπάνω, τους ευχόμαστε να βγουν γεροί. Και όσες άρες μάρες κουκουνάρες λένε κάποιοι, όταν τους πλήξει την οικογένεια τότε βγαίνουν σα μετανοημένες Μαγδαληνές και ψελίζουν. Δείτε άρθρο μου «Ο φόβος του τρόμου» «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» 12.09.2020.
Ας έρθουμε όμως πάλι στο θέμα του τίτλου, γιατί διάβασα μια δημοσίευση («Ελευθερία» 15.11.2020, σ.18) για «Αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις» «ειδικά στην αρχαία Λίμνη Νεσσωνίδα θα γίνει εκτός του καθαρισμού...», «ΜΕΓΑΛΟ ΡΕΜΑ ΣΥΚΟΥΡΙΩΤΗΣ...που καταλήγει στην αρχαία Λίμνη Νεσσωνίδα...». Εδώ δεν χωρά αμφιβολία ότι ονομάζουν Νεσσωνίδα τη γνωστή «Μπάρα Τόιβασι»- το έλος της λεκάνης του Καλοχωρίου (παλιό Τόιβασι Ορτά) και Νέσσωνος (παλιό Τζαμί) του Δήμου Τεμπών, νομού Λάρισας. Η ταύτιση αυτή της «Μπάρας Τόιβασι» με την αρχαία Νεσσωνίδα λίμνη δεν θα έπρεπε να γίνεται σήμερα, που και οι αρχαιολόγοι δέχονται ότι η Νεσσωνίς λίμνη ήταν έξω από τη λεκάνη Καλοχωρίου, στο Καρατσαΐρι, στην Αμφιθέα που έφτανε έξω από το Ομορφοχώρι και περισσότερο. Η επί τρία χρόνια ενασχόλησή μου με «Τα 3 χωριά Τόιβασι- Καλοχώρι, Χειμάδι, Μέσσων» που κατέληξε στο ομώνυμο βιβλίο μου: Έκδοση (με χορηγό τον Ελ.Μ. Σαΐτη) 2018, σ. 392, μου επιτρέπει να υποστηρίξω ότι η σημερινή «Μπάρα» -έλος- λίμνη του Καλοχωρίου δεν είναι η Νεσσωνίς. Είναι μεν αρχαίο βύθισμα στη λεκάνη αυτή που πάντα δεχόταν τα νερά των ρεμάτων, αλλά δεν έχει διέξοδο λόγω των γύρω λοφοσειρών. Υπήρχε μια Καταβόθρα που χύνονταν περισσευούμενα νερά της Μπάρας στα ανατολικά ριζά του Χασαμπαλιώτικου βουνού, που κοιτάει προς Καλοχώρι, που δυστυχώς μπαζώθηκε (;) και χάθηκαν έτσι οι πηγές νερού προς Δυτικά του βουνού Χασάμπαλης που κινούσαν μέχρι μύλους (!) ως μετά το 1950.
Το όνομα της «Μπάρας» κατά την αρχαιότητα και Βυζαντινή εποχή δεν το γνωρίζουμε γιατί λησμονήθηκε, όπως και τόσα άλλα τοπωνύμια, μετά τη λαίλαπα της Τουρκοκρατίας. Δεν αναφέρεται και κάτι σε αρχαίους συγγραφείς, όσα κείμενα σώζονται ως τώρα. Οι Τούρκοι-Οθωμανοί ονόμαζαν το έλος «Γκιολ» (=λίμνη), όπως καταγράφεται σε Πωλητήριο Συμβόλαιο Αριθ. 2492/του 1884, Συμβολαιογράφου Α. Ροδοπούλου, (βλ. σελ. 239 βιβλίου μου): «αγρόν εις Γκιολ Γερή» και «αγρόν στρ. 3 εις Γκιολ Κιαναρεντά...». Οι κάτοικοι (κυρίως Βλαχόφωνοι Ελληνόβλαχοι) των χωριών Τόιβασι που διαδέχτηκαν τους αναχωρήσαντες Τούρκους, λένε λίμνη ή Μπάρα αυτό το έλος, που τους έφερε πολλά δεινά κατά περιόδους, πριν γίνει το έργο του περιορισμού του με αναχώματα.
Όσο για τη Νεσσωνίδα λίμνη, των αρχαίων, κυρίως τη μνημονεύει ο «γεωγράφος» Στράβων (63 π.Χ.-20 μ.Χ.) στα ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Θ’, V 19: «του Πηνειού γειτνιώτες (=γειτονεύοντες)...πλην εί τι σφόδρα κοίλον προς τη λίμνη τη Νεσσωνίδι (=είναι πολύ βαθιά η λίμνη Νεσσωνίδα), εις ήν υπερκλύζων ο ποταμός (=προς την οποία υπερχειλίζει ο Πηνειός) αφηρείτο τι της αροσίμου τους Λαρισαίους (=αφαιρούσε κάτι από την αρόσημη γη των Λαρισαίων)...». (Μετάφραση Π. Λάλος).
Δηλαδή η Νεσσωνίς δεχόταν τα νερά του υπερχειλίζοντα Πηνειού και για να γίνει αυτό ήταν σε θέση που αυτό ήταν εφικτό, δηλ. στην περιοχή Καρατσαΐρι (=Μαυρολίβαδο), έξω από την κλειστή λεκάνη του Καλοχωρίου, όπου βρίσκεται η «Μπάρα» στην οποία θα γίνουν εργασίες. Προτείνω, για να μη γίνεται αυτή η σύγχυση, να μπεί, από τους φορείς, πινακίδα «Εδώ ήταν η αρχαία λίμνη Νεσσωνίς». Όσο για την «Μπάρα» ακόμη ψάχνουν για το αρχαίο όνομά της.
Από τον Παύλο Λάλο, συνταξιούχο δημοσιογράφο-συγγραφέα
