κοινωνίας και στην προσωπική του ζωή - έστω μέσα στα πλαίσια αυτής της αστικής δημοκρατίας που έχουμε στον τόπο μας. Αυτό πίστευαν και οι σπουδαστές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Όπου συνηθίζεται κάθε χρόνο να γίνεται κάποια αποτίμηση των γεγονότων της εποχής εκείνης και κυρίως να μιλάμε για τις συνέπειες της εξέγερσης στον αγώνα για την πτώση της χούντας και στη μεταπολιτευτική ελληνική πολιτική ζωή. Οι περισσότεροι άνθρωποι που συμμετείχαν στην εξέγερση είναι ζωντανοί και πολλοί από αυτούς είναι παρόντες στο πολιτικό προσκήνιο.
Για πολλά χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, η επέτειος του Πολυτεχνείου ήταν για τους μισούς Έλληνες, παρά τις προσπάθειες της πρώτης κυβέρνησης Καραμανλή μετά το 1974 για αποχουντοποίηση του κράτους, πολλά στοιχεία παρέμεναν και ενθαρρύνονταν από ακραίους και εξωκυβερνητικούς κύκλους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το Πολυτεχνείο να αποτελεί μία σελίδα μνήμης που συνδέονταν, δίκαια άλλωστε, με την Αριστερά. Ο κόσμος ο οποίος κατά τη διάρκεια της χούντας από φόβο αλλά και ιδεολογία δεν αντιστάθηκε ενεργά στο καθεστώς, δεν το θεωρούσε μία δική του επέτειο. Εξάλλου οι πρώτες σχολικές επετειακές εκδηλώσεις άρχισαν από τον ερχομό στην εξουσία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. το 1981.
Χρόνια 46 μετά και με εδραιωμένο το δημοκρατικό καθεστώς της επετειακής εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αποκτά στις μέρες μας μια διαφορετική σημασία και συμβολισμό. Σε μια εποχή που η πολιτική έχει απαξιωθεί, ειδικά από τη νεολαία, η λειτουργία της μνήμης στο συλλογικό υποσυνείδητο συμβάλλει στη συμμετοχή στα κοινά. Επίσης στα σχολεία, κυρίως στα δημόσια, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να γνωρίσουν ένα πολιτικό γεγονός στο οποίο ο πατέρας τους, η μητέρα τους, ο παππούς τους ή η γιαγιά τους ήταν παρόντες. Και επειδή οι ήρωες δεν υπάρχουν μόνο στους εθνικούς αγώνες καταλαβαίνουμε τη σημασία του διαρκούς αγώνα για τη διατήρηση των ελευθεριών μας σε περιόδους ειρήνης.
Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ήταν αποτέλεσμα της συσσωρευμένης αγανάκτησης και της αντίστασης του ελληνικού λαού, ειδικά της νεολαίας και του φοιτητικού κινήματος, απέναντι σε ένα απολυταρχικό, φασιστικό καθεστώς που η χούντα με εκτεταμένες επιχειρήσεις είχε προσπαθήσει να διαλύσει το φοιτητικό κίνημα.
Από το τέλος του 1972 οι φοιτητικές οργανώσεις είχαν αρχίσει να ανασυγκροτούνται. Τον Φλεβάρη και τον Μάρτη του 1973, οι φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική Σχολή δημιουργώντας τη βάση για τη συλλογική αντίσταση απέναντι στο τυραννικό καθεστώς. Στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου, στις 4 Νοέμβρη 1973, η αστυνομία κάνει συλλήψεις διαδηλωτών και στις 8 Νοέμβρη χιλιάδες φοιτητές διαδηλώνουν έξω από το δικαστήριο που γίνεται η δίκη των συλληφθέντων.
Στις 14 Νοέμβρη φοιτητές συγκεντρώνονται στη Νομική και κάνουν πορεία προς το Πολυτεχνείο. Η αστυνομία ζητάει να αποχωρήσουν, αλλά οι φοιτητές παίρνουν την απόφαση να παραμείνουν τη νύχτα. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου έχει ξεκινήσει. Το επόμενο πρωί πλήθος κόσμου συρρέει στο Πολυτεχνείο που ζητά την παραίτηση Παπαδόπουλου και Μαρκεζίνη. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου ήδη εκπέμπει στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα και ξεκινούν πορείες στο κέντρο της Αθήνας. Μεγαρείς αγρότες που εναντιώνονται στην απαλλοτρίωση της γης τους, συναντούν τη Συντονιστική Επιτροπή της Κατάληψης. Τα γεγονότα τρέχουν και πέφτουν οι πρώτοι νεκροί από τις διαδηλώσεις. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου, με τις δραματικές ψυχόρμητες φωνές της Μαρίας Δαμανάκη και του Δημήτρη Παπαχρήστου, καλούν σε ολομέτωπο αγώνα για την πτώση της Χούντας. Τα ξημερώματα της 17ης Νοέμβρη, τα τανκς εμφανίζονται έξω από το Πολυτεχνείο και στις τρεις παρά δέκα το τανκ ρίχνει την κεντρική πύλη στην οδό Πατησίων. Κινητοποιήσεις γίνονται και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, κυρίως όπου υπήρχαν φοιτητές. Όλα τελειώνουν και όλα αρχίζουν...
Το καθεστώς Παπαδόπουλου καταρρέει και αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση ο αρχηγός της ΕΑΤ-ΕΣΑ, Ιωαννίδης, που θα οδηγήσει τη χώρα στην τραγωδία της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974. Λίγες μέρες αργότερα και μετά από επτά χρόνια φασιστικής απολυταρχίας, η χούντα πέφτει αφήνοντας πίσω μια κατεστραμμένη, ηθικά οικονομικά και πολιτικά, χώρα. Στη ρητορική κάποιων ακραίων στοιχείων, που υπάρχουν στην πολιτική ζωή της χώρας μας, εντάσσεται και το επιχείρημα ότι η χούντα έδωσε χρήματα στον Λαό μας και έκανε πολλά δημόσια έργα. Είναι μια τακτική από τα αρχαία χρόνια των τυραννικών καθεστώτων ο αποπροσανατολισμός του κόσμου με «άρτον» και «θεάματα». Η εφτάχρονη τυραννική χούντα γέμισε τα ξερονήσια με αθώους Ελληνες και Ελληνίδες πολίτες και κατακρεούργησε κάθε δημοκρατική κατάκτηση με φασιστικό τρόπο, καταβαράθρωσε το μέλλον της χώρας μας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό με αποκορύφωμα όπως προαναφέραμε την τραγωδία της Κύπρου και την οικονομική κατάρρευση.
Το δημοκρατικό πολίτευμα στις μέρες μας δεν απειλείται από τέτοιες μορφές δικτατορίας της δεκαετίας του 1960. Από την άλλη πλευρά όμως, η λαϊκή επαγρύπνηση και η ενίσχυση των θεσμών πρέπει να θωρακίζουν τις δημοκρατικές ελευθερίες. Πάνω και πέρα από όλα όμως, ο θεσμός που βοηθά σε αυτήν την κατεύθυνση είναι η παιδεία και η εκπαίδευση.
Από τον Δημήτρη Τσικούρα, λογοτέχνη
