Αλτίνα: Ενα σπάνιο θεσσαλικό βαφτιστικό (1570-19ος αι.)

Σήμερα πιστεύω πως δεν υπάρχει καμία γυναίκα στη Θεσσαλία με αυτό το όνομα. Στις προθέσεις των θεσσαλικών μονών, το όνομα αυτό, με τις ποικίλες μορφές του, αναφέρεται ήδη το 1570, αλλά στην υπόλοιπη χώρα είναι αμάρτυρο, καθώς δεν περιλαμβάνεται στα Νεοελληνικά κύρια ονόματα, του Αθανασίου Χ. Μπούτουρα (Αθήνα 1912).

Το όνομα Αλτίνα είναι από την τουρκική λέξη altin (χρυσός, μάλαμα), απ’ όπου και το επαγγελματικό αλτιντζής (χρυσοχόος). Πρόκειται, προφανώς, για ένα συνώνυμο των δικών μας βαφτιστικών Χρυσάφω και Μαλάμω. Μολονότι η λέξη altin έδωσε σ’ εμάς το βαφτιστικό Αλτίνα, στο λεξικό των μουσουλμανικών ονομάτων απουσιάζει (Ahmed Salahuddin, A Dictionary of Muslim Names, London 1999).
Η αρχαιότερη αναφορά του ονόματος, με την ιδιωματική μορφή του, Άλτω, μαρτυρείται στον Παλαμά, το 1570. Ακολουθεί η μορφή Αλτίνω, στην Ελασσόνα, το 1592/1593 (μία γυναίκα). Με τη μορφή αυτή αναφέρονται 11 Λαρισαίες το 1720-1724, μία την περίοδο 1716-1732 και άλλη μία τον 18ο αιώνα. Με τη θεσσαλική ιδιωματική μορφή Αλτίνου αναφέρεται μία γυναίκα στην περιοχή της Καλαμπάκας το 1762 και ως Αλτινού 4 Τυρναβίτισσες τον 18ο αιώνα.
Με τις περισσότερες προτιμήσεις εμφανίζεται η μορφή Αλτίνα. Συναντούμε, λοιπόν, 6 Πηλιορίτισσες την περίοδο 1651-1568, 2 στην περιοχή των Τρικάλων-Καλαμπάκας το 1657, 2 στο Βελεστίνο το 1659, μία στην περιοχή της Καρδίτσας τους 16ο-17ο αι., από μία στη Λάρισα και στα Τρίκαλα τους 16ο-17ο αι., 7 Λαρισαίες την περίοδο 1716-1777, 2 Αλμυριώτισσες το 1774, 3 Πηλιορίτισσες το 1798 και από μία στη Λάρισα και στο Πήλιο τον 18ο και 19ο αι.
Στην Καλαμπάκα το 1762 και στο Πήλιο το 1798 αναφέρονται από μία Αλοτίνα. Στη Λάρισα το 1714-1777 και στην Ελασσόνα τον 18ο αι. αναφέρονται από μία Αλτίνη και με διαφορετικό τονισμό, Αλτινή, αναφέρονται μία στην Ελασσόνα την περίοδο 1633-1674, 2 στον Τύρναβο το 1674, 2 στην Ελασσόνα (16ος-17ος αι. και 1602-1798).
Όπως βλέπουμε, αναφέρονται 58 γυναίκες με το βαφτιστικό Αλτίνα και με τις μορφές του, από τις οποίες περισσότερες από τις μισές (32) στη Λάρισα (21) και στο Πήλιο (11). Ακολουθούν ο νομός των Τρικάλων με 9 προτιμήσεις, ο Τύρναβος με 6 και η Ελασσόνα με 5, ενώ ο Αλμυρός, το Βελεστίνο και η Καρδίτσα μόνο με 2 προτιμήσεις. Οι 21 Αλτίνες στη Λάρισα ίσως οφείλονται στον μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων της πόλης μας. Στο Πήλιο, όμως, όπου η παρουσία τους, εκτός από τα Λεχώνια, ήταν μικρή, πού οφείλεται η παρουσία 11 Αλτίνων;

Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
www.thessaliko.gr