Αλμπερτ Αϊνστάιν: Η άγνωστη πλευρά της προσωπικότητάς του

Από τον Απ. Γερόπουλο

Η συνεχιζόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας, που την ενισχύει και τη συντηρεί η ανοχή των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων μας και η ατολμία των Ευρωπαίων εταίρων μας, φέρνει στην επικαιρότητα τις άγνωστες σε πολλούς πολιτικές και κοινωνικές ιδέες του Αϊνστάιν. Ο εβραϊκής

καταγωγής διάσημος φυσικός, που έφυγε από τη ζωή πριν από 65 χρόνια, είναι αναμφίβολα ο μεγαλύτερος φυσικός του 20ού αιώνα και μία από τις μεγαλοφυέστερες διάνοιες όλων των εποχών. Τα επιτεύγματά του στο χώρο της θεωρητικής φυσικής είναι γνωστά παγκοσμίως. Με τη Θεωρία της Σχετικότητας άνοιξε νέους ορίζοντες στην έρευνα του διαστήματος και συνέβαλε καθοριστικά στην προσπάθεια του ανθρώπου να εξιχνιάσει το μυστήριο της δημιουργίας του σύμπαντος, να κατανοήσει τη δομή του και να μπορεί να προβλέπει την εξέλιξή του.
Δεν είναι όμως εξίσου γνωστοί οι αγώνες του για τις πολιτικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Αϊνστάιν ήταν φανατικός υποστηρικτής του δημοκρατικού σοσιαλισμού, δηλαδή του μικτού κοινωνικοπολιτικού συστήματος που συνδυάζει τα πλεονεκτήματα του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού. Ο ιδιοφυής φυσικός ένιωθε απέχθεια για κάθε δικτατορικό καθεστώς, ανεξάρτητα από το χρώμα και την προέλευσή του. «Είμαι ενάντιος σε όλες τις δικτατορίες είτε προέρχονται από τα δεξιά είτε από τα αριστερά. Είμαι αντίπαλος του μπολσεβικισμού όσο και του φασισμού. Είμαι αμετανόητος δημοκράτης», δήλωσε σε μια συνέντευξή του στο Λονδίνο. Είχε ασπαστεί τις ιδέες της σοσιαλδημοκρατίας από τα νεανικά του χρόνια.
Παράλληλα με τις μακροχρόνιες και επίπονες μελέτες του για την εξιχνίαση των μυστηρίων του σύμπαντος, αγωνιζόταν με πάθος για την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την ευημερία των ανθρώπων απανταχού της γης. Κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης ζωής του συναντήθηκε με πολλούς εξέχοντες πολιτικούς και διάσημους στοχαστές της εποχής του, σε μια προσπάθεια να τους πείσει να συστρατευτούν στον αγώνα για την εδραίωση της διεθνούς ειρήνης και τον τερματισμό των εξοπλισμών. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία μιας παγκόσμιας υπερεθνικής κυβέρνησης -όχι διεθνούς- που θα διέθετε όμως στρατιωτική δύναμη για να μπορεί να επιβάλλει τις πολιτικές της αποφάσεις. Για τις ρηξικέλευθες αυτές ιδέες του θεωρήθηκε ρομαντικός και ουτοπιστής, επικρίθηκε από συναδέλφους και φίλους του και δέχτηκε πιέσεις και απειλές για την επιστημονική του σταδιοδρομία και τη ζωή του.
Από το χιτλερικό καθεστώς χαρακτηρίστηκε επικίνδυνος και από ένα μέρος του γερμανικού επιστημονικού κατεστημένου ανεπιθύμητος και αποβλητέος από την επιστημονική του κοινότητα. Για να αποφύγει τη δολοφονία του από τους Ναζί έφυγε το 1933 για τις ΗΠΑ, όπου έζησε τα 22 τελευταία χρόνια της ζωής του. Αλλά και στη νέα πατρίδα του δεν έμεινε αδρανής. Παρά τις απειλές του Έντγκαρ Χούβερ, του επί 48 χρόνια πανίσχυρου αφεντικού του FBI, συνέχισε τον αγώνα του για τη διάδοση και την επικράτηση των φιλειρηνικών και των σοσιαλιστικών ιδανικών του και τη λύτρωση της ανθρωπότητας από το άγχος του πολέμου. Πρωτοπόρος και ένθερμος ευρωπαϊστής, συμμετείχε στη φιλελεύθερη ειρηνιστική Ένωση της Νέας Πατρίδας, που δημοσίευσε το 1915 ένα φυλλάδιο με τίτλο «Η δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας το 1945 στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι ανέλαβε την προεδρία της νεοϊδρυθείσας Έκτακτης Επιτροπής Ατομικών Επιστημόνων, που αγωνιζόταν για τον έλεγχο των ατομικών όπλων και τη δημιουργία της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Νιώθοντας ενοχές για την έμμεση συμβολή του στην κατασκευή της ατομικής βόμβας, επέκρινε τις ΗΠΑ για τα εξοπλιστικά της προγράμματα αλλά και τη Σοβιετική Ένωση για τον περιορισμό της ελευθερίας των πολιτών της, την επανειλημμένη χρήση του ‘‘βέτο’’ και την απροθυμία της να συνεργαστεί για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Το 1929, στο ξεκίνημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, συναντήθηκε με τον μεγιστάνα του πλούτου Τζον Ροκφέλερ σε μια προσπάθεια να τον πείσει να δεχτεί τη μείωση των ωρών εργασίας των εργατών για την καταπολέμηση της ανεργίας. Συμπερασματικά, ο Αϊνστάιν υπήρξε μια εμβληματική προσωπικότητα με τεράστιο κύρος και πολυσχιδή προσφορά όχι μόνο στην επιστήμη αλλά και στους τομείς της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής. Ήταν ένας οραματιστής, ανθρωπιστής, δημοκράτης, σοσιαλιστής και ακούραστος αγωνιστής για την διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης και την ευημερία όλων των ανθρώπων χωρίς φυλετικές, εθνικές ή θρησκευτικές διακρίσεις.
ΠΗΓΕΣ: 1. Αϊνστάιν, Η ζωή του και το Σύμπαν, Walter Isaacson 2. O δαίμων του Αϊνστάιν, Ευτύχη Μπιτσάκη 3. Αλμπερτ Α»ινστάιν, Πώς βλέπω τον κόσμο, 4. Albert Einstein, Η βιογραφία μιας ιδιοφυΐας 5. Μικρή ιστορία της επιστήμης, WILLIAM BYNUM.