τρόπο λήψης κρίσιμων αποφάσεων από εκείνους ιδιαίτερα που ασκούν εξουσία.
Η νομιμοφανής απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να υπογράψει το διάταγμα μετατροπής του σημαντικότερου χριστιανικού μνημείου της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζάντιο), που σχεδίασαν και επέβλεψαν οι Έλληνες μηχανικοί Ανθέμιος και Ισίδωρος, σε ισλαμικό τέμενος, εμπεριέχει, ασφαλώς, το στοιχείο της αλαζονικής συμπεριφοράς. Πρόκειται για ακραία πρόκληση, υψηλού συμβολισμού, η οποία απευθύνεται προς το σύνολο του χριστιανικού κόσμου με συνέπεια να διαμορφώνονται αντισυσπειρώσεις που παραπέμπουν, ως ένα βαθμό, σε σχεδιασμούς για τη «σύγκρουση των πολιτισμών». Προφανώς οι σχεδιασμοί αυτοί είναι άλλων «κέντρων» κι όχι του Τ. Ερντογάν. Τα «κέντρα» αυτά, όταν το θεωρήσουν αναγκαίο ή όταν υπερβεί τα εσκαμμένα, θα του τραβήξουν, στον κατάλληλο χρόνο, το χαλί κάτω από τα πόδια.
Η αλαζονική του, λοιπόν, αυτή απόφαση στέλνει το μήνυμα ότι δεν λογαριάζει κανέναν και ότι αδιαφορεί για την γνώμη, τις παραδόσεις ή τα ιερά σύμβολα των άλλων παρότι σουνίτης (πιστός στην παράδοση) ο ίδιος. Ταυτόχρονα, επιχειρεί να προβάλει-και μέσω αυτής της κίνησης- την εικόνα ενός εξαιρετικά ισχυρού παίχτη στη γεωστρατηγική σκακιέρα της ευρύτερης περιοχής, «ενδυόμενος λεοντήν», με ορατό το ενδεχόμενο να υποστεί, κάποια στιγμή, αυτό που έπαθε ο συμπαθής όνος στον αντίστοιχο μύθο του Αισώπου («Όνος φέρων λεοντήν»).
Ο Τούρκος Πρόεδρος εκμεταλλεύεται, όντως, με δεξιοτεχνία -έως τώρα- τις αντιφάσεις, τις αδυναμίες και τις διαφορές συμφερόντων που υφίστανται στο δυτικό στρατόπεδο αλλά και γενικότερα. Ανοίγει, όμως, διαρκώς νέα μέτωπα προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του στο εσωτερικό ακροατήριο της χώρας του αλλά και για να αναδείξει την Τουρκία σε ηγεμονεύουσα δύναμη στον μουσουλμανικό-σουνιτικό-κόσμο, στα όρια της πάλαι ποτέ οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σε αυτόν τον σχεδιασμό (ή το όραμα) εντάσσονται τόσο το «δόγμα Νταβούτογλου» όσο και η Μεγάλη Ιδέα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Αυτό, όμως, το ολισθηρό και επισφαλές μονοπάτι μπορεί να είναι και η πιθανή «οδός της απωλείας» του καθότι προκαλεί, όπως προαναφέρθηκε, ισχυρές αντισυσπειρώσεις. Οι δηλώσεις δυτικών πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών (π.χ. Πάπας Φραγκίσκος: «νιώθω μεγάλο πόνο από την απόφαση αυτή») προϊδεάζουν για όσα επίκεινται. Είναι γνωστό δε από την Ιστορία των εθνών ότι τόσο οι Μεγάλες Ιδέες των ηγετών, των κρατών με πήλινα πόδια και με πολλαπλές εξαρτήσεις από τους μεγάλους γεωπολιτικούς παίχτες, όσο και οι ίδιοι ηγέτες καταλήγουν να καταρρέουν και να συντρίβονται υπό το βάρος εθνικών καταστροφών μόλις οι ισχυροί πάψουν να τους στηρίζουν.
Όλα αυτά συμβαίνουν στις ημέρες μας σε μια εποχή δηλαδή μεγάλης ρευστότητας και αυξανόμενης αστάθειας κατά την οποία κάποιοι (π.χ. ΗΠΑ, Βρετανία κλπ) επιχειρούν να ανακατέψουν την τράπουλα της παγκοσμιοποίησης. Σκοπός τους είναι να αποτρέψουν την ανοδική πορεία ανταγωνιστριών δυνάμεων όπως είναι η Κίνα ή να ανακόψουν την πορεία αυτονόμησης συμμαχικών και «υπάκουων» μέχρι τώρα δυνάμεων όπως είναι η Ευρώπη. Για την Κίνα, που αποτελεί τον κύριο στόχο, αρκεί μια ματιά στην οικονομική και εξοπλιστική της μεγέθυνση των τελευταίων χρόνων για να βγάλουμε τα σχετικά συμπεράσματα. Για την Ευρώπη έχουμε υπόψη τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις Μακρόν (με την σύμφωνη, προφανώς, γνώμη της Μέρκελ) περί δημιουργίας ευρωπαϊκού στρατού αλλά και τις σκληρές δηλώσεις του περί «εγκεφαλικά νεκρού ΝΑΤΟ».
Η αλήθεια είναι πως η Γαλλία, μετά από το Brexit, αποτελεί τη στρατιωτική «υπερδύναμη» της Ε.Ε. και ενοχλείται από την προσπάθεια της Τουρκίας να αυξήσει –με την προσωρινή ενθάρρυνση των ΗΠΑ-την επιρροή της στη Βόρεια Αφρική και στη Μεσόγειο. Η Γερμανία είναι παραδοσιακή φίλη και στρατηγικός εταίρος της Τουρκίας. Για τον λόγο αυτό θα επιχειρήσει, μάλλον, να ισορροπήσει μεταξύ αυτής και των εταίρων της που θίγονται στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο (Ελλάδα-Κύπρο-Γαλλία). Η τήρηση, όμως, ίσων αποστάσεων ευνοεί, καταφανώς, την Τουρκία. Αντιθέτως, η ταύτιση με τις χώρες-εταίρους, είναι βέβαιο πως θα ενίσχυε την προοπτική της ενιαίας ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Η Ελλάς, επειδή, ως γνωστόν, οι εξελίξεις στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο την αφορούν άμεσα, οφείλει να προκαλέσει το έμπρακτο ενδιαφέρον των Ευρωπαίων εταίρων της από τους οποίους πρέπει να απαιτήσει να ξεπεράσουν το όριο των άχρωμων, άοσμων και άγευστων δηλώσεών τους. Η αγορά των φρεγατών από τη Γαλλία μπορεί να στενοχώρησε τους Αμερικανούς αλλά ήταν μια πολύ καλή κίνηση για την εμπλοκή της φίλης χώρας, με πιο ουσιαστικό τρόπο, σε θέματα στα οποία, ούτως ή άλλως, θεωρεί ανταγωνίστριά της την Τουρκία.
Επιπροσθέτως, η πολιτική μας ηγεσία πρέπει να σπεύσει ώστε να βελτιώσει την αποτρεπτική μας ισχύ έχοντας υπόψη ότι ο χρόνος γι αυτό εξαντλείται. Εξάλλου, μπορεί, όπως εισαγωγικώς αναφέραμε, η αλαζονεία της εξουσίας να συνιστά αίτιο εθνικών καταστροφών αλλά δεν είναι το μοναδικό. Εξίσου καταστροφικές συνέπειες επιφέρουν οι ανόητες έριδες και οι ακραίοι κομματικοί ανταγωνισμοί σε κρίσιμες περιόδους όπως η τωρινή. Παραδόξως, στις διχαστικές πρακτικές, σε τέτοιες περιόδους, επιτυγχάνουμε συχνά την «αριστεία».
Εκτακτη ειδική συνεργασία του ΔΑΝαού
*Αγία Σοφία
