Κομνηνών. Είναι γνωστό ότι ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β’ Κομνηνός (1118-1143), λόγω του καλού χαρακτήρα του, αποκαλούνταν Καλοϊωάννης.
Στη Θεσσαλία ο πρώτος αναφερόμενος Καλοϊωάννης υπήρξε οικονόμος της Επισκοπής των Σταγών (Καλαμπάκας) το έτος 1401/1402 (βλ. Erich Trapp, Prosopographisches Lexikon der Palaiopogenzeit, τ. 5, Vien 1982, αρ. 10627).
Έκτοτε, η χρήση του ονόματος αυτού ως βαφτιστικό των Θεσσαλών αναφέρεται στις προθέσεις και στα κατάστιχα των μονών. Η λόγια μορφή του αναφέρεται λίγες φορές: ένας άνδρας στην περιοχή της Ελασσόνας το 1615, δύο στην Καρδίτσα το 1640 και 1659, τέσσερις στη Λάρισα την περίοδο 1724-1777, ένας στην Ελασσόνα τον 18ο αιώνα και δύο στη Λάρισα το 1826-1827 και τον 19ο αιώνα.
Το βαφτιστικό, όμως με την υποκοριστική μορφή Καλογιαννίτσης αναφέρεται στην Αγιά 160 χρόνια νωρίτερα, στην πρώτη σωζόμενη απογραφή των Οθωμανών του έτους 1464/1455. Ακολουθεί το βαφτιστικό με τη λαϊκή μορφή, Καλογιάννης, το οποίο αναφέρεται το έτος 1592/1593 στην περιοχή της Ελασσόνας και ακολούθως: α) Στον Τύρναβο δύο άνδρες το 1658, ένας τον 16ο-17ο αιώνα, ένας το 1791 και 4 στα τέλη του 18ου αιώνα. β) Στα Τρίκαλα, ένας το 1659, ένας το 1661, ένας το 1734, πέντε τον 18ο αιώνα και ένας την περίοδο 1823-1839. γ) Στη Λάρισα 14 Καλογιάννηδες την περίοδο 1720-1724, οχτώ την περίοδο 1714-1784 και ένας τον 19ο αιώνα. δ) Στην Ελασσόνα τρεις την περίοδο 1633-1674, από δύο το 1714 και το 1730, από ένας τα έτη 1740, 1750 και 1753, δύο την περίοδο 1602-1798, 26 τον 18ο αιώνα και ένας το 1817. ε) Στον Όλυμπο πέντε Καλογιάννηδες τον 17ο-18ο αιώνα. και στ) Στη Σκόπελο δύο το 1825-1826.
Επιπλέον εντόπισα και έναν Καλοϊάννη στη Λάρισα το 1742 και έναν Καλοάννη στον Τύρναβο το 1613/1614.
Καθώς πριν από το 1881 πολλοί Θεσσαλοί αναφέρονταν χωρίς επώνυμο, αλλά με το πατρώνυμό τους, το βαφτιστικό Καλογιάννης κατέληξε να καθιερωθεί ως επόμενο, ειδικά στην περιοχή της Ελασσόνας, με ιδιαίτερη προτίμηση στην Τσαριτσάνη. Στις δημοσιευμένες επιγραφές των ναών της Τσαριτσάνης, του 18ου αιώνα, από τον Στέφανο Δαλαμπύρα, αναφέρονται τα επώνυμα Καλογιάννης, Παπακαλογιάννης και Χατζηκαλογιάννης.
Λόγω της συνεκφοράς με το άρθρο της αιτιατικής ο Καλογιάννης έγινε Γκαλογιάννης: τον Καλογιάννη > το γΚαλογιάννη > το Γκαλογιάννη > ο Γκαλογιάννης.
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
www.thessaliko.gr
