Στην ύστερη βυζαντινή εποχή το βαφτιστικό και το επώνυμο Λάσκαρης είναι αρκετά γνωστό και το έχουν και αξιωματούχοι του Βυζαντίου [βλ. Erich Trapp, Prosopographisches Lexikon der Palaiologen zeit, 6 (Wien 1983) σ. 142-151, αρ. 14.487-14.556). Μερικές, μάλιστα γυναίκες αναφέρονται μόνο με το ανδρωνυμικό τους ή με το βαφτιστικό τους και με το ανδρωνυμικό, ήδη από το 1298 (Λασκαρίνα, Άννα Λασκαρίνα, Θωμαΐς Λασκαρίνα κ.ά.).
Στο προαναφερόμενο Λεξικό, μόνο ως Λάσκαρις (με γιώτα) αναφέρονται, από τον 13ο έως τον 15ο αι., μερικοί αξιωματούχοι του Βυζαντίου (μέγας χαρτουλάριος, 1341, πρωτονοτάριος του Οικ. Πατριαρχείου, 14ος αιώνας κ.ά.) και άλλοι με το βαφτιστικό τους: Ιωάννης Δ΄ Δούκας Λάσκαρις (1268-1305), Αθανάσιος Λάσκαρις (καβαλάριος στην Πελοπόννησο, 1450-1451), Αλέξανδρος Λάσκαρις (μέγας δούκας, 15ος αιώνας) κ.ά.
Όπως πολλά ονόματα αυτοκρατόρων και αξιωματούχων του Βυζαντίου έγιναν βαφτιστικά αρκετών Θεσσαλών στη μεταβυζαντινή, τουλάχιστον εποχή, κατά τον ίδιο τρόπο και το επώνυμο Λάσκαρης έγινε βαφτιστικό μας, το οποίο όμως, με το πέρασμα του χρόνου εγκαταλείφθηκε, αλλά παρέμεινε ως επώνυμο πολλών Ελλήνων. Αυτό προκύπτει από τη μελέτη των προθέσεων των θεσσαλικών μοναστηριών, στις οποίες το βαφτιστικό Λάσκαρης αναφέρεται και με τις υποκοριστικές μορφές του Λασκαράκος, Λάσκος και Λιάσκος και η Λασκαρίνα και ως Λασκαρούλα και Λιάσκω < Λάσκω.
Τα εν λόγω βαφτιστικά αναφέρονται στη Δυτική Θεσσαλία και στις περιοχές της Ελασσόνας, του Τυρνάβου και της Λάρισας. Η αρχαιότερη μνεία ανήκει στον Λάσκο και ανάγεται στα 1505 (1 άνδρας στην Καρδίτσα). Από ένας Λάσκος αναφέρεται, για κάθε χρονολογία στην Καρδίτσα (16ος/17ος αι.), στα Τρίκαλα (1744, 1798 και 1841), στον Τύρναβο (18ος αι. και 1725-1803), στην Ελασσόνα (1823-1824), 2 στα Τρίκαλα (18ος αι.) και 2 στη Λάρισα (18ος αι.).
Το όνομα Λάσκαρης φέρουν από ένας για κάθε χρονολογία: στα Τρίκαλα (1575, 1592/1593, 1592-1649, 1776, 1798), στη Λάρισα 1716-1767, 1714-1777, 1796, 18ος και 19ος αι.), στον Τύρναβο (1790), στην Ελασσόνα 1800, 1818), στη Σκιάθο (1816) και στην Αγιά (1875).
Ένας μόνο Λασκαράκος αναφέρεται στην Καλαμπάκα (1762) και ένας Λιάσκος στα Τρίκαλα (1823-1839). Η υποκοριστική μορφή Λιάσκος < Λάσκος οφείλεται στην ουράνωση του φθόγγου α (όπως στάρι > στιάρι και τσάι > τσιάι). Ίσως το τοπωνύμιο Λιάσκ-οβο (σήμερα Πετρωτό) της Αργιθέας ναι παραπέμπει σε κάποιον μεγάλο κτηνοτρόφο Λιάσκο.
Το βαφτιστικό Λασκαρίνα και τα υποκοριστικά του αναφέρνται μόνο στην περιοχή των Τρικάλων. Το 1740 μία Λασκαρίνα, τον 17ο-18ο αι. μία Λασκαρούλα και τον 16ο-17ο αι. 2 Λάσκω. Ο Αθανάσιος Μπούτουρας (Τα νεοελληνικά κύρια ονόματα, 1912, σ. 105) αναφέρει τον Λάσκαρη και τον Λασκαράκη, τη Λασκαρού, τη Λασκαρινή και τη Λασκαρινούδα, στην Αίνο, στη Μακεδονία και στην Πελοπόννησο.
[Όλες οι αναφορές των ονομάτων βασίζονται στο έργο μου Λεξικό των Θεσσαλικών Βαφτιστικών Ονομάτων (15ος-19ος αι.), Λάρισα 2018, σ. 254. Οφείλω ευχαριστίες στους φίλους Θανάση Γέρμανο, Θανάση Καλαμάρα, Γιώργο Γούσια, Ευαγγελία Θώμου Άννα Κουσιάντζα, Αθανασία Ντάλλα και Στέλιο Μαγαλιό, οι οποίοι με πληροφόρησαν για την ύπαρξη του επωνύμου Γραμμένος και του βαφτιστικού Γραμμένη-Γραμμάτω-Γραμματική τον προηγούμενο αιώνα ή και σήμερα, στο Πήλιο, στο Πετρωτό της Φαρκαδόνας, στη Δρακότρυπα του Μουζακίου, στον Παλαμά της Καρδίτσας και στο Μοσχοχώρι της Λάρισας].
www.thessaliko.gr
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
