μαχητικού οργάνου, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ένοπλης πάλης, παράλληλα με την πάλη για την επιβίωση του λαού. Ήδη από τον Οκτώβρη-Νοέμβρη 1941, είχε σταλεί στη Ρούμελη ο Θανάσης Κλάρας (μετέπειτα Άρης Βελουχιώτης), υπό την καθοδήγηση του οποίου συγκροτείται, προς το τέλος του Δεκέμβρη, η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ. Τνο Γενάρη του 1942, οι ΚΕ του ΚΚΕ και του ΕΑΜ παίρνουν την απόφαση για τη συγκρότηση αντάρτικου, λαϊκού, στρατού˙ να γνωστοποιήσουν, ουσιαστικά, επίσημα την απόφασή τους για τη δημιουργία του, με την ονομασία Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ). Στις 2 Φλεβάρη 1942, σε σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί σε ένα σπίτι στους Αμπελόκηπους, θα συνταχθεί η Διακήρυξη της ίδρυσης του ΕΛΑΣ, η οποία θα κυκλοφορήσει στις 16 του ίδιου μήνα. Στην Ιδρυτική Διακήρυξη διατυπώνονταν οι σκοποί του ΕΛΑΣ: Αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας. Περιφρούρηση των κατακτήσεων του λαού και των ελευθεριών του εναντίον κάθε ξένης επιβουλής. Εξασφάλιση της τάξης μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών, στις οποίες ο λαός να εκφράσει ελεύθερα τη θέλησή του. Ύστερα από σύσκεψη στελεχών της ΚΟ Φθιωτιδοφωκίδας-Ευρυτανίας του ΚΚΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Λαμία, τον Μάη του 1942, αποφασίστηκε η συγκρότηση ένοπλων ομάδων του ΕΛΑΣ. Η πρώτη αντάρτικη ομάδα του ΕΛΑΣ δημιουργήθηκε στην περιοχή της Δ. Φθιώτιδας-Ευρυτανίας, με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, και λίγο αργότερα εμφανίστηκε μία δεύτερη στην περιοχή της Παρνασσίδας. Μέχρι το φθινόπωρο του 1942, η δράση του ΕΛΑΣ ήταν περιορισμένη, λόγω της μικρής του δύναμης και της πυκνότητας της εχθρικής κατοχής. Η δράση του περιοριζόταν, κυρίως, στο ξεκαθάρισμα της υπαίθρου από συνεργάτες των κατακτητών, αλλά και από ληστές, ζωοκλέφτες και άλλους πλιατσικολόγους, συμβάλλοντας στο να ανασάνουν οι χωρικοί και να επεκταθεί το αντάρτικο κίνημα. Μέχρι τότε, η δύναμη του ΕΛΑΣ πανελλαδικά ήταν περίπου 6.000 μαχητές, από τους οποίους οι 3.500 μόνιμοι και οι υπόλοιποι εφεδρικοί. Σύμφωνα με τον Στρατηγό Στέφανο Σαράφη, στον ΕΛΑΣ προσχώρησαν 700 μόνιμοι αξιωματικοί του αστικού στρατού. Οι πρώτες επιθετικές ενέργειες του ΕΛΑΣ εναντίον των δυνάμεων Κατοχής πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβρη του 1942, ενώ στις 25-26 Νοέμβρη θα συμμετάσχει με δύναμη 145 ανταρτών του στην κοινή επιχείρηση με Βρετανούς σαμποτέρ και μικρό τμήμα του ΕΔΕΣ, της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις δολιοφθοράς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς χάρη σε αυτή διακόπηκε η βασική συγκοινωνία των κατακτητών στην Ελλάδα για 6 εβδομάδες, αφού επρόκειτο για τη μόνη σιδηροδρομική αρτηρία προς το λιμάνι του Πειραιά. Από την άλλη, το γεγονός της ανατίναξης τόνωσε τις αντιστασιακές διαθέσεις πλατιών λαϊκών τμημάτων. Τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ θα πυκνώσουν στη συνέχεια, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται τα τμήματά του, που σταδιακά θα αρχίσουν να εμφανίζονται και σε πόλεις και χωριά και να δυναμώνουν τόσο σε έμψυχο υλικό όσο και στρατιωτικά. Στις 2 Μάη 1943, με κοινή απόφαση των ΚΕ του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, θα ιδρυθεί το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, με τριμελή διοίκηση από τους Στέφανο Σαράφη, Άρη Βελουχιώτη και Ανδρέα Τζήμα (Σαμαρινιώτη), και σταδιακά ο λαϊκός στρατός θα διαρθρωθεί σε τακτικό στρατό (Μεραρχίες, Ταξιαρχίες, Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, κλπ). Στη Θεσσαλία ήταν η 1η Μεραρχία με διοικητή τον συνταγματάρχη Γιάννη Μουστεράκη, καπετάνιο τον Γιώργο Μπλάνα (Κίσσαβο) και επιτελάρχη τον Δημήτρη Μπαλή και αργότερα τον Γιώργο Σαμαρίδη (Λογοθέτη). Σε αυτήν υπάγονταν και οι μοίρες του ΕΛΑΝ Παγασητικού και Αιγαίου Πελάγους. Επίσης, ιδρύθηκε Ταξιαρχία Ιππικού, με διοικητή τον Δημήτρη Κασσάνδρα, καπετάνιο τον Δημήτρη Τάσο (Μπουκουβάλα) και επιτελάρχη τον Κώστα Καραστάθη. Στον Όλυμπο δημιουργήθηκε η πρώτη ομάδα Μηχανικού του ΕΛΑΣ, που εξελίχτηκε σε τάγμα Μηχανικού, με στρατιωτικό καθοδηγητή τον έφεδρο αξιωματικό Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνο). Ακόμη δημιουργήθηκε και ο εφεδρικός ΕΛΑΣ. Από τον Σεπτέμβρη του 1943, για τον ΕΛΑΣ, θα αρχίσει η κατακόρυφη ανάπτυξή του, γεγονός, μάλιστα, που θα προκαλέσει τεράστια ανησυχία στους κόλπους του αστικού πολιτικού και στρατιωτικού κόσμου. Την ίδια στιγμή που οι κατακτητές λυσσομανούν κατά του ΕΛΑΣ, οι Βρετανοί υπονομεύουν σταθερά τη δράση του, φτάνοντας, μάλιστα, στο σημείο να ενορχηστρώσουν τη στρατιωτική επίθεση των δυνάμεων του ΕΔΕΣ εναντίον του, το φθινόπωρο- χειμώνα 1943-1944. Η πορεία ανάπτυξης του ΕΛΑΣ, όμως, δεν ήταν δυνατό να ανακοπεί. Χιλιάδες λαού, ανάμεσά τους χιλιάδες νέοι (μέσα από τις τάξεις της ΕΠΟΝ), θα πλαισιώσουν τα αντάρτικα τμήματά του, θα παλέψουν με το όπλο στο χέρι ενάντια στην τριπλή ναζιστική-φασιστική Κατοχή. Κατά τις μέρες της Απελευθέρωσης η συνολική δύναμη του τακτικού ΕΛΑΣ θα φτάσει κοντά στις 90.000 μαχητές, σε ολόκληρη την Ελλάδα, ενώ προσθέτοντας τις εφεδρικές δυνάμεις, αυτή φτάνει στα περίπου 140.000 άτομα. «Η δημιουργία του ΕΛΑΣ ήταν η πιο σημαντική κατάκτηση του εργατικού – λαϊκού κινήματος στα χρόνια της κατοχής. Σήμαινε ότι διαμορφώθηκε στρατιωτικό κέντρο με δική του διάρθρωση, λειτουργία και πειθαρχία, η οποία υπερέβαινε το αστικό πλαίσιο των καταπιεστικών στρατιωτικών κανονισμών και της αντιλαϊκής – αντικομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης. Ο ΕΛΑΣ υπήρξε στρατός στην υπηρεσία του κινήματος που η καθοδηγητική του δύναμη ήταν το ΚΚΕ. Συγκέντρωνε βασικές προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε όργανο της εργατικής εξουσίας». (Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, 1939-1949). Ο ΕΛΑΣ θα μείνει στην ιστορία των αγώνων του λαού μας ως υπόδειγμα αποφασιστικότητας, απαράμιλλου ηρωισμού και οργάνωσης της πάλης του, παράδειγμα για τους αγώνες του παρόντος και του μέλλοντος, του λαού μας και, κυρίως, της νέας γενιάς.
Από τον Θανάση Σερδένη, στέλεχος του ΚΚΕ
