τροποποιητικήν διάταξιν». Η κατηργημένη Σ.Π. ήταν το πρώτο νομοθέτημα που εκδόθηκε από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τη συμμετοχή εκπροσώπων των αντιστασιακών οργανώσεων για την τιμωρία των συνεργατών των ξένων κατακτητών. Η υπ’ αριθμόν 6/1945 Σ.Π. είναι η αρχή μιας σειράς τροποποιήσεων της υπ’ αριθμόν 1/1944 Σ.Π.1, οι οποίες αποσκοπούν στην προσπάθεια που γινόταν για την μη συμμετοχή του ΕΑΜικού κινήματος στην ανασυγκρότηση και διακυβέρνηση της χώρας στο μεταπολεμικό καθεστώς στην Ελλάδα από το αστικό κράτος της εποχής και το Αγγλικό κράτος. Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλλαν και οι πιέσεις που ασκούσαν οι δοσίλογοι, οι οποίοι μέσω των συγκεκριμένων τροποποιήσεων επεδίωκαν και κατάφερναν να μην τιμωρηθούν ή - όπου αυτό δεν γινόταν - η τιμωρία τους να είναι η περισσότερο επιεικής. Η συγκεκριμένη περίοδος έχει ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή μας γιατί στον νομό της Λάρισας είχαμε έντονη τη δράση των “λεγεωνάριων”, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τους Ιταλούς κατακτητές εις βάρος των γηγενών πληθυσμών και έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης για μια σειρά αποτρόπαιων γεγονότων, όπως οι σφαγές στα χωριά Δομένικο Ελασσόνας (16/02/1943) και Τσαριτσάνη Ελασσόνας (12/03/1943), η ληστεία της γαλακτοπαραγωγής σε χωριά των οποίων η τοπική οικονομία βασιζόταν στην κτηνοτροφία και η προσπάθεια κατάταξης βλαχόφωνων Ελλήνων στην ιταλική καραμπινιερία. Αξίζει εδώ να αναφέρουμε πως η συντριπτική πλειοψηφία των βλαχόφωνων πληθυσμών δεν συνεργάστηκε με τους λεγεωνάριους και ούτε δελεάστηκε από τα προνόμια τα οποία θα απολάμβαναν με την ένταξή τους στη συγκεκριμένη οργάνωση, σε μία πολύ δύσκολη περίοδο όπου οι θάνατοι από την ασιτία ήταν συχνό φαινόμενο και οι δυσκολίες στην καθημερινότητα σχεδόν ανυπέρβλητες. Στην περιοχή της Λάρισας οι δίκες των μελών της συγκεκριμένης οργάνωσης ξεκίνησαν στις 29/10/1945 από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων (Ε.Δ.Δ.) του Εφετείου Λάρισας, αλλά μέσα στο γενικότερο πολιτικό κλίμα της εποχής δεν είχαν την εξέλιξη που θα επιθυμούσαν πολλά από τα θύματά της. Παράλληλα αυτήν την περίοδο αρχίζει η προσπάθεια καταδίωξης των ένοπλων "κομμουνιστοσυμμοριτών" και ένα μέρος αυτής της προσπάθειας ανατέθηκε σε παρακρατικές οργανώσεις, οι οποίες αποτελούνταν κυρίως από δοσίλογους. Εύλογα καταλαβαίνει κανείς πως οι πιέσεις που ασκούσαν οι δοσίλογοι στο επίσημο κράτος για την επιεικέστερη αντιμετώπισή τους ή ακόμα και την αθώωσή τους ήταν πολύ πιθανό να βρουν πρόσφορο έδαφος όπως και έγινε σε πολλές περιπτώσεις. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόμενο όπου μάρτυρες κατηγορίας- οι οποίοι τύχαινε να καταθέσουν δύο φορές για το ίδιο περιστατικό- να αλλάζουν το περιεχόμενο της κατάθεσής τους επί το ευνοϊκότερον γνωρίζοντας τους κινδύνους που διέτρεχαν όταν θα γύριζαν το βράδυ στο χωριό τους. Συμπεραίνουμε λοιπόν από τα γεγονότα πως η απόδοση της δικαιοσύνης - όπως πολλοί άνθρωποι την έχουμε στο μυαλό μας - δεν συνάδει με την πραγματικότητα. Γι’ αυτό θα ήθελα να επισημάνω πως η ανάγνωση και η έρευνα της ιστορίας, όταν διεξάγεται κατά τρόπο διαλεκτικό βοηθάει στο να μελετήσουμε κατάλληλα το παρόν και καταλήγει σε συμπεράσματα τα οποία θα μας οδηγήσουν σε ένα καλύτερο μέλλον για το σύνολο της κοινωνίας.
Από τον Γιώργο Σαϊτάνη, μέλος της ομάδας μελέτης ιστορίας κοινωνικών αγώνων Θεσσαλίας
