αναφορά στα πρόσφατα χρόνια, συμπεριλαμβάνεται το γυναικείο βαφτιστικό Κυράννα. Σύμφωνα με τον Αθ. Μπούτουρα (Τα νεοελληνικά κύρια ονόματα ιστορικώς και γλωσσικώς ερμηνευόμενα, 1912, σ. 112), το όνομα Κυράννω προέκυψε από την προσφώνηση κυρά Άννα, σύμφωνα με το χρυσός + Άννα: Χρυσάννα. Πιθανόν να είναι σωστή η άποψη αυτή. Ίσως, όμως, να έχει σχέση με το βαφτιστικό Κυρίαινα. Στο εκκλησιαστικό εορτολόγιο αναφέρονται η νεομάρτυρας Κυράννα (1751), η οποία γιορτάζει στις 28 Φεβρουαρίου, και η μάρτυρας Κυρίαινα, η οποία γιορτάζει στις 2 Νοεμβρίου. Την Κυράννα συνάντησα πολλές φορές, την Κυρίαινα καμία. Η Κυράννα είναι ένα βαφτιστικό της Βυζαντινής εποχής, κυρίως της Παλαιολόγειας (1268-1453), εποχή στην οποία αναφέρονται τρεις άνδρες με το όνομα της μητέρας τους. Ένας από αυτούς, ο Θόδωρος της Κυράννας ήταν πάροικος από τη Λήμνο το 1361 (Erich Trapp, PLP, τ. 6, Βιέννη 1983, σ. 87. Στην ηλεκτρονική μορφή οι άλλοι δύο). Στον θεσσαλικό χώρο το βαφτιστικό αυτό εμφανίζεται με 6 μορφές. Πρώτη στις προτιμήσεις των Θεσσαλών είναι η Κυράννα, η οποία αναφέρεται σε όλες τις περιοχές μας, εκτός από τη Σκόπελο, από το 1454 έως το 1816. Το 1454 αναφέρεται στην Αγιά, Ελασσόνα, Τρίκαλα, από μία γυναίκα, και στην Καρδίτσα 5 γυναίκες. Το 1505 αναφέρονται Κυράννες στην Καρδίτσα και στον Παλαμά, το 1520 στον Αλμυρό, Καλαμπάκα, Καρδίτσα, Λάρισα, το 1540 στην Αγιά και στην Καρδίτσα, το 1592/1593 στα Φάρσαλα και στα Τρίκαλα, το 1613/1614 στην Καλαμπάκα, Τρίκαλα, Τύρναβο, τον 17ο αιώνα στην Ελασσόνα, Αγιά, Αλμυρό, Βόλο, Δεσκάτη, Τύρναβο, Καρδίτσα και Τρίκαλα. Τέλος, το 1740 ζούσαν στα Τρίκαλα 4 Κυράννες, το 1774 στον Αλμυρό άλλες 5, τον 18ο αιώνα στον Όλυμπο 3, στη Λάρισα μία, στην Καλαμπάκα 2 και στη Σκιάθο το 1816 μία. Στις άλλες μορφές του εν λόγω ονόματος αναφέρονται: α) Κεράννα. Μία στην Καρδίτσα (1659) και δύο στη Λάρισα το 1720. β) Κυράννω. Μία στην Καλαμπάκα (1798), μία στον Τύρναβο (1798) και δύο στα Τρίκαλα (17ος/18ος αιώνας). γ) Κυράννου. Μία στον Τύρναβο (1454/1455) και δύο στην Ελασσόνα (18ος αιώνας, 1725-1803). δ) Κυραννιώ. Μία στη Λάρισα (19ος αιώνας). και ε) Κυριαννού. Μία στα Τρίκαλα (1838). (Για μία ακόμα φορά, ευχαριστώ τους αναγνώστες αυτών των άρθρων για τα καλά τους λόγια και για την προθυμία τους να με πληροφορήσουν για την ύπαρξη ατόμων με τα σπάνια ονόματα. Ευχαριστώ ιδιαιτέρως την κ. Αντιγόνη Κωτούλα-Γιώτα, η οποία είχε μία συμμαθήτρια στο Γυμνάσιο της Ελασσόνας με το όνομα Σεβαστή, τον κ. Θωμά Μπούμπα, τον οποίο κάτοικος της Μάνδρας (με κατοίκους από τη Μικρασία) πληροφόρησε ότι εκεί υπάρχουν ακόμη μερικές Σεβαστές). Επειδή μερικοί με ρωτούν τι είναι οι προθέσεις, δίνω εδώ την ερμηνεία τους. Κάθε καλοκαίρι, οι καλόγεροι επισκέπτονταν τα χωριά, μετά τον αλωνισμό, με την εικόνα του μοναστηριού τους για ζητεία, με την άδεια του επισκόπου τους. Οι χωρικοί προσκυνούσαν την εικόνα και προσέφεραν στο μοναστήρι λίγο σιτάρι και ο καλόγερος έγραφε τα ονόματά τους και τα μνημόνευαν στη Θεία Λειτουργία. Τα σημειώματα με τα ονόματα των χωρικών τα καταχώριζε σε ένα βιβλίο, αποτελούμενο από πολλά λευκά φύλλα. Πρώτα έγραφε το όνομα της Επισκοπής στην οποίαν ανήκε μία ομάδα οικισμών, στη συνέχεια το όνομα του οικισμού και μετά τα ονόματα των δωρητών, πάντα στη γενική (Νικολάου, Αγόρως κ.λπ.). Τα βιβλία αυτά ονομάσθηκαν προθέσεις επειδή τα τοποθετούσαν στην πρόθεση, δηλαδή στη βόρεια κόγχη του ιερού, όπου αρχικά έγραφαν, στον τοίχο της, τα ονόματα των κτητόρων του ναού. Οι προθέσεις βεβαιώνουν, ταυτόχρονα, την ύπαρξη ενός θεσσαλικού οικισμού, το έτος ζητείας ενός μοναστηριού. Αρκετές από αυτές έχω δημοσιεύσει στο «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» ήδη από το 1985.
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
