Ο Μπαράκ Ομπάμα, στις 16 Νοεμβρίου 2016, μιλώντας στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ύμνησε την Ελλάδα που εφηύρε τη Δημοκρατία: «Ήρθα εδώ με ευγνωμοσύνη για όλα όσα η Ελλάδα έδωσε στην ανθρωπότητα αλλά πιο πολύ για το πιο πολύτιμο από τα δώρα της: τη Δημοκρατία. Το δικαίωμα, δηλαδή, να κυβερνήσουμε τον εαυτό μας, να αυτοδιοικηθούμε με ισότητα ενώπιον του νόμου που λειτουργεί όχι μόνο για τους λίγους αλλά και για τους πολλούς, όχι μόνο για την πλειοψηφία αλλά και για τη μειοψηφία…».
Οι σύγχρονες ολοκληρωμένες δημοκρατίες και το κράτος δικαίου στηρίζονται στη θεμελιώδη αρχή της διάκρισης των εξουσιών (Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική) η οποία αποδίδεται στον σπουδαίο Γάλλο φιλόσοφο του Διαφωτισμού, τον Μοντεσκιέ. Σε μια τέτοια Δημοκρατία γεννήθηκε και μεγάλωσε η γλυκύτατη και πανέμορφη 34χρονη Σάνα Μαρίν που ορκίστηκε πρωθυπουργός της Φινλανδίας, την περασμένη Τρίτη, χωρίς να είναι «πορφυρογέννητη».
Αρκετοί άνθρωποι, εδώ στην Ελλάδα, αναρωτήθηκαν για το πώς την εμπιστεύτηκαν τα συμπράττοντα κόμματα σε τόσο νεαρή ηλικία για να κυβερνήσει τη χώρα. Η απάντηση είναι σχετικά απλή: η Φινλανδία ανήκει στις πολύ αναπτυγμένες δημοκρατίες της υφηλίου όπου οι θεσμοί λειτουργούν με επάρκεια και οι πολίτες τους εμπιστεύονται. Στις ελλειμματικές δημοκρατίες και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα αναζητούνται ή «κατασκευάζονται» μεσσίες προκειμένου να υποκαταστήσουν τους δυσλειτουργικούς θεσμούς.
Τι σημαίνει ακόμη ότι η Φινλανδία ανήκει στις αναπτυγμένες δημοκρατίες πέρα από την ουσιαστική (κι όχι μόνο στα χαρτιά) διάκριση εξουσιών και την καλή λειτουργία των θεσμών; Σημαίνει ότι τα κόμματα εκεί δεν είναι προσωποπαγή αλλά είναι δημοκρατικά οργανωμένα, ότι δεν φανατίζουν τα στελέχη και τους οπαδούς τους κατά των άλλων Φιλανδών ούτε αναπτύσσουν πελατειακές σχέσεις ή σχέσεις διαπλοκής με οικονομικούς και μιντιακούς παράγοντες ούτε-πολύ περισσότερο-επιδιώκουν την «κατάληψη» του κράτους.
Επιπροσθέτως, αναπτυγμένη Δημοκρατία σημαίνει ότι η κάθε Σάνα Μαρίν δεν έρχεται στον υπουργικό ή πρωθυπουργικό θώκο για να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα ούτε για να πλουτίσει μέσα από το δημόσιο αξίωμα. Έρχεται για να υπηρετήσει τον θεσμό κάνοντας απλώς τη δουλειά της για όσο διάστημα αυτό απαιτείται, χωρίς να προσκολλάται, «όπως το στρείδι στην πέτρα», στην καρέκλα της εξουσίας. Η Σάνα Μαρίν, λοιπόν, είναι ένας απλός κανονικός άνθρωπος της γενιάς των social media που δεν προσποιείται ότι είναι κάτι άλλο, δήθεν πιο σπουδαίο, από αυτό που πραγματικά είναι.
Διότι η προσωπικότητα της Σάνα Μαρίν καλλιεργήθηκε και «αναπτύχθηκε» μέσα στο καλύτερο, ίσως, εκπαιδευτικό σύστημα του κόσμου το οποίο λειτουργεί, τις τελευταίες δεκαετίες, στο πλαίσιο μια καλά οργανωμένης και ανθισμένης οικονομίας. Εξάλλου, η σωστή λειτουργία της Δημοκρατίας προϋποθέτει συνειδητοποιημένους πολίτες, με καλή μόρφωση και απαλλαγμένους από τα οικονομικά άγχη της καθημερινότητας ώστε να μην υφίστανται σημαντικές ματαιώσεις στη ζωή τους.
Το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα διερευνά και καλλιεργεί τα ταλέντα των μαθητών, την υπευθυνότητα και την εμπιστοσύνη στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς και μαθαίνει στα παιδιά να συνεργάζονται για την επίτευξη συλλογικών στόχων που βελτιώνουν και τα ατομικά τους χαρακτηριστικά. Η Φινλανδία (Suomi) με αυτή την εκπαίδευση και με έμπρακτη εμπιστοσύνη στους νέους της, με δυναμική και υγιή οικονομία και με ισχυρό κοινωνικό κράτος κατόρθωσε να γίνει κράτος-κόσμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία ανήκει από το 1995.
Αντιθέτως, η θριαμβευτική εκλογή του συντηρητικού πολιτικού Μπόρις Τζόνσον στο Ηνωμένο Βασίλειο (μια άλλη χώρα με μεγάλη δημοκρατική παράδοση), σηματοδοτεί, ασφαλώς, την ολοκλήρωση του BREXIT και προοιωνίζεται μια πιο μοναχική και εσωστρεφή πορεία της Αγγλίας έξω από την Ε.Ε.. Διότι η αγγλική κοινωνία, ζυμωμένη από τους μεγαλοϊδεατισμούς και τους μύθους της, ακολούθησε τις επιλογές των αριστοκρατικών της ελίτ στην οδό της συρρίκνωσης που, εδώ και αρκετές δεκαετίες, την μετατρέπει βαθμιαίως από κραταιά αυτοκρατορία σε Μικρά Αγγλία*.
Η νίκη, πάντως, των Τόρις στην Αγγλία συντηρητικοποιεί ακόμη περισσότερο τον πλανήτη. Ο ξανθός Μπόρις έρχεται να πάρει θέση δίπλα στον επίσης ξανθό Ντόναλντ, στον ξανθό Πούτιν, στον Μπολσονάρου της Βραζιλίας, στον Ινδό Μόντι και σε όλους εκείνους τους ηγέτες που αρνούνται ότι υφίσταται η κλιματική επιδείνωση, που αναιρούν τις υπογραφές τους από κρίσιμες διεθνείς συμφωνίες για το κλίμα ή για τα πυρηνικά όπλα και που κάνουν γενικώς τον διεθνή ορίζοντα να σκοτεινιάζει.
Μέσα σε ένα τόσο ζοφερό τοπίο η Ευρώπη αποτελεί ακόμη εξαιρετικό παράδειγμα καλής λειτουργίας της Δημοκρατίας. Το πρωτόγνωρο, όμως, πείραμα της ενοποίησης της Ηπείρου μας με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά του. Εν τούτοις, σε πείσμα των «κακών λύκων» που καραδοκούν και που απεργάζονται με απροκάλυπτο, σχεδόν, τρόπο τη διάλυσή της, σε πείσμα και των κανόνων της Ιστορίας που λένε ότι κάθε φορά ο κόσμος προχωράει με βία και αίμα, υπάρχει ελπίδα. Φορείς αυτής της ελπίδας είναι οι νέοι πολιτικοί και οι νέοι άνθρωποι γενικώς που, παντού στον κόσμο, συμμετέχουν στα κοινά και αντιστέκονται με σθένος στη βούληση των πολιτικών εκπροσώπων των μεγάλων συμφερόντων.
Τέτοιοι νέοι άνθρωποι όπως η Φινλανδή Σάνα Μαρίν και η Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ μπορεί να μοιάζουν με «κοκκινοσκουφίτσες» απέναντι στους επικίνδυνους «λύκους». Η εδραία, όμως, πεποίθησή τους για το «δίκιο του αγώνα» και η βαθιά συνειδητοποίηση του κοινωνικού τους καθήκοντος παρέχουν ισχυρή βεβαιότητα πως, κάποια στιγμή, θα ενεργοποιηθεί η θετική πλευρά όλων των απλών ανθρώπων στον πλανήτη μας και στο τέλος θα νικήσουν.
* Τίτλος βιβλίου της Ιωάννας Καρυστιάνη
Από τον Δημήτρη Νούλα, χημικό
