Έθιμο ευρέως διαδεδομένο και με βαθιές ρίζες κυρίως στη Μάνη. Σκότωσε κάποιος από αμέλεια ή από κτηματικές διαφορές ή από αθέτηση γάμου ή και δόλου; Κάνει μια ενέδρα, καραδοκεί τον φονιά και σαν τον δει, με μια δυο μπαλωθιές τον ξαπλώνει κάτω. Βέβαια η πράξη δεν παρουσιάζει καμιά λεβεντιά. Απλώς είναι ποτισμένη βαθιά από μίσος και εκδίκηση. Η πράξη γίνεται εν ψυχρώ. Έτσι για να κάνουμε κι εμείς αυτό που έκαναν οι άλλοι . Και γι’ αυτό τον λόγο η βεντέτα είναι παντελώς ξένη με την αρετή και τη δικαιοσύνη.
Τώρα είναι η σειρά των άλλων. Κάποιος πάλι συγγενής του πρώτου θύματος, διψά για αίμα και δολοφονεί κάποιον από το άλλο σόι.
Η βεντέτα γίνεται και σε άλλα μέρη, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Το έθιμο ισχύει και σήμερα στην Ιταλία και στην Ισπανία. Έθιμο λοιπόν εγκληματικό, που βάζει τους κουζουλούς να αλληλοσκοτώνονται. Μια ιδέα του εθίμου έχουμε δει και στην τηλεόραση κατ’ επανάληψη. Σε μια υπέροχη και ξεκαρδιστική κωμωδία. «Οι Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες».
Με τους ανεπανάληπτους ηθοποιούς τον Κώστα Χατζηχρήστο και τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Όσο και αν είναι κωμωδία, ο φόβος κρατεί. Ο Θείος που επιδιώκει τη βεντέτα (Ζερβός). Οι δισταγμοί και η δίψα για αίμα. Στη Μάνη δεν υπήρχε Κρατική Υπηρεσία. Διοικούσαν οι φατρίες. Κάθε μια είχε και τον αρχηγό της. Διακεκριμένον στην κοινωνία για τον πλούτο, τη δύναμη και τη σοφία. Αυτός αποφάσιζε, ποιος είχε σειρά για να σκοτώσει. Κι αν κανένας δείλιαζε, του έλεγαν «Το αίμα μωρέ με αίμα ξεπλύνεται»! Και η φράση «φορά βρακί αυτός» χαρακτηριστική για αυτόν που με θάρρος αναλάμβανε τη δολοφονία.
Πώς όμως ρίζωσε τούτο το απάνθρωπο έθιμο στη Μάνη; Όταν ο Μάουερ ήλθε στην Ελλάδα με την Αντιβασιλεία, συνεργάστηκε στενά με τον εκ Νικαίας Θεόκλητο Φαρμακίδη, για τη θεμελίωση της πρώτης Νομοθεσίας για το ανύπαρκτο τότε Κράτος λόγω της σκλαβιάς μας στους Τούρκους. Γράφει λοιπόν ο Μάουερ για τη Μάνη. «Ανέκαθεν η Μάνη, υπήρξεν παράξενη σαν τους ογκώδεις βράχους του Ταϋγέτου και ιδιόρρυθμη, σαν τους άγριους φιλοπόλεμους κατοίκους της. «Άγονη, έρημη και μοναχή. Άχαρη σαν τοπίο. Αυτός είναι και ο λόγος, που οι Τούρκοι, ενώ κατέλαβαν όλη την Ελλάδα απαξίωσαν να κατακτήσουν τον κακοτράχαλο τούτο τόπο. Σύμβολα τιμημένα ήταν τα κάστρα της, πολλά από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα.
Η γυναίκα στη Μάνη και ιδιαίτερα στη Βεντέτα, δεν μετείχε, ούτε στην προετοιμασία, αλλά ούτε και στη δολοφονία. Γινόταν μόνον η Ιέρεια, στον Ναό του μίσους και της εκδίκησης, για να διατηρεί άσβεστα τα δύο αυτά συναισθήματα. Οι δε Μανιάτες δεν άγγιζαν ποτέ γυναίκα έστω κι αν ήταν γυναίκα του εχθρού τους. Η εκδίκηση ήταν ένα ξεχωριστό βίωμα και μια κοινωνική υποχρέωση.
Ο Μάουερ συνέστησε τα πρώτα Δικαστήρια. Το Πρωτόκλητο και το Έκκλητο (Δηλ. Εφετείο). Δόθηκε ρητή εντολή, επιβολής της ποινής του θανάτου στον φονιά. Νόμοι σκληροί και άτεγκτοι. Αλλά «φύσιν πονηράν, μεταβαλλείν ου ράδιον». Τα κτήματά του, να δίδονται στην οικογένεια του θύματος. Και επί πλέον αποζημίωση χρηματική, αλλά όχι προς εξαγορά αίματος. Γιατί ορισμένοι Μανιάτες, βρήκαν τον τρόπο να κάνουν άγραφο Νόμο, την «Εξαγορά αίματος» Δηλ. έδιναν αρκετά χρήματα στα θύματα, ώστε να μην επακολουθήσει εκδίκηση. Σπανίως όμως, αποδέχονταν τον Νόμο αυτό λέγοντας: «Και ποιος θα φέρει πίσω τον άνθρωπό μας; «Άντε βρε άπιστα σκυλιά/ γιατί τονε σκοτώσατε;». «Εμείς κι αν τον σκοτώσαμε / εμείς θα τον πληρώσουμε». Ποταμοί άδικου αίματος χύθηκαν. Κι ακόμα τα μίση κρυφοκαίνε. Στην Κρήτη, ακόμα επιβιώνουν οι μπαλωθιές, για ξεκαθάρισμα λογαριασμών, σε γάμους και σε πανηγύρια, όπου τα βόλια της χαράς γίνονται βόλια πένθους. Ένας Μεταξάς μόνον μέσα σε λίγες μέρες ξεκαθάρισε την κοινωνική αυτή μάστιγα, της παράνομης οπλοφορίας, αφοπλίζοντας μόνον σ’ ένα μήνα, όλους τους Κρητικούς. Τελευταία τα θύματα από τις βλακώδεις μπαλωθιές των Κρητών καθώς και των αδικαιολόγητων επεισοδίων αδέσποτων σφαιρών να σκοτώνουν ανύποπτα παιδάκια. Πού ζούμε; Το κακό παράγινε.
Σ’ αυτά τα άγρια και αιματηρά γεγονότα, ποιος θα βάλει τέλος; Φυσικά ένας σκληρός νόμος, τύπου Μάουερ.
Από τον Κων/νο Ι. Παπακωνσταντίνου
