Του Μ.Ε.Λαγκουβάρδου
"Βλέπομεν γαρ άρτι δι΄ εσόπτρου εν αινίγματι.
Τότε δεν πρόσωπον προς πρόσωπον."
Α΄Κορ. 13:12
Ο Γιάννης εκκλησιαζόταν τις Κυριακές στον Άγιο Νικόλαο, αν και το σπίτι του στην ενορία της Παναγίας , στη συνοικία Αμπελοκήπων, έπεφτε λίγο μακριά. Συχνά με καλούσε , να πιούμε καφέ στο σπίτι του, μετά την εκκλησία και κάποτε που είχα διάθεση για περπάτημα, δέχθηκα. Την ώρα, λοιπόν, που η κυρά του ετοίμαζε τον καφέ και ενόσω διαρκούσε ακόμα η ευλογία της Εκκλησίας, γιατί δεν είχαμε αρχίσει να κουβεντιάζουμε για την οικονομία και για άλλα παρόμοια κοσμικά θέματα, ρώτησα το Γιάννη, αν πιστεύει ότι οι νεκροί ζουν. "Ποιος ήρθε από εκεί να μας πει;" απάντησε ο Γιάννης, αμέσως, πριν ακόμα προλάβω να αποσώσω την κουβέντα. "Ο Χριστός ήρθε",είπα. "Καλά,ο Χριστός ήρθε." συμφώνησε ο Γιάννης. . "Εννοώ,ποιος συνηθισμένος άνθρωπος σαν εμάς, ήρθε από κει να μας πει;" Ο Γιάννης πίστευε ότι οι γραμματισμένοι γνωρίζουν και στο θέμα αυτό, περισσότερα.
Γνωρίζουμε άραγε περισσότερα για τη ζωή και το θάνατο,οι γραμματισμένοι; Οι γραμματισμένοι πλουτίζουν τις γνώσεις τους απ΄ τα βιβλία; Ο άνθρωπος πλουτίζει τις γνώσεις του απ΄ τα βιβλία, αλλά μορφώνεται με την εμπειρία που αποκτάει με την ψυχική συμμετοχή, τη μέθεξη, όπως λέγεται. Οι γνώσεις είναι γνώσεις, ενώ η εμπειρία είναι ζωή. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έλεγε για την ψυχή , ότι εξομοιώνεται με αυτό που συμμετέχει ψυχικά και διαπλάθεται σύμφωνα μ΄ αυτά που πράττει, παίρνοντας το ανάλογο σχήμα.
Η Ορθοδοξία είναι εμπειρική. Στην ορθόδοξη Παράδοση ,μαθαίνουμε με το παράδειγμα. Γι' αυτό θέλουμε να παιδιά μας να έχουν πρότυπα. Το Γεροντικό, το βιβλίο που περιέχει διηγήσεις απ΄ τη ζωή των ασκητών στην έρημο, γράφει κάτι που νομίζω ότι έχει σχέση με το θέμα για το οποίο μιλάμε: "Είπε κάποιος στον αββά Αρσένιο: Πώς εμείς μετά από τόση σοφία και παιδεία δεν αποκομίσαμε τίποτε, ενώ αυτοί ο χωριάτες Αιγύπτιοι έχουν αποκτήσει τόσες αρετές; Και ο αββάς Αρσένιος του λέει: Εμείς από την κοσμική παιδεία δεν αποκομίσαμε τίποτε, ενώ αυτοί οι χωριάτες Αιγύπτιοι, με τον προσωπικό τους αγώνα,απέκτησαν τις αρετές."
Στην Ορθοδοξία πιστεύουμε πως ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως κοινωνικός. Ότι μετέχει σε μια κοινωνία και ότι η καλύτερη μάθηση γίνεται με την ψυχική συμμετοχή ή μέθεξη. Με την ψυχική συμμετοχή , η μάθηση είναι εμπειρία,δηλαδή ζωή. Οι απλοί άνθρωποι του λαού μας λένε ότι σπουδάζουν στο πανεπιστήμιο της ζωής! Η εμπειρία δεν είναι γνώση για τη ζωή, αλλά είναι η ίδια η ζωή. Γνωρίζω εμπειρικά την ειρήνη δεν σημαίνει ότι γνωρίζω τί είναι η ειρήνη, αλλά σημαίνει ότι είμαι ειρηνικός. Αυτό σημαίνει γνωρίζω εμπειρικά την ειρήνη. Με τον ίδιο τρόπο γνωρίζουμε εμπειρικά ότι το πνεύμα του ανθρώπου ζει μετά το θάνατο του σώματος και οι νεκροί έχουν πλήρη διαύγεια. Το γνωρίζουμε γιατί από αυτή εδώ τη ζωή το πνεύμα μας γνωρίζει τον εαυτό του. Και από αυτήν εδώ τη ζωή είμαστε εκ φύσεως κοινωνία και κοινωνικοί άνθρωποι. Δεν ζητάμε λογικές αποδείξεις. Η έμφυτη κοινωνικότητα και η ψυχική συμμετοχή (μέθεξη) , μας βεβαιώνουν ότι το πνεύμα του ανθρώπου ζει και μετά το θάνατο του σώματος.
Το πνεύμα του ανθρώπου γνωρίζει τον εαυτό του και γνωρίζεται από τους άλλους, έχει δηλαδή μορφή, δεν είναι άμορφη ενέργεια που μετά το θάνατο του σώματος, ενώνεται με το άπειρο και χάνεται. Η θεωρία του θετικισμού που υποστηρίζει ότι ο θάνατος του σώματος είναι εξαφάνιση και ότι η ψυχή είναι ενέργεια σωματική , η οποία επίσης εξαφανίζεται, δεν ευσταθεί. Η ψυχή δεν έχει καμιά ομοιότητα και κανένα κοινό στοιχείο με το σώμα. Η ψυχή δεν αποτελείται από στοιχεία που διαλύονται όπως τα άλατα και τα οξέα του σώματος.
Η μορφή έχει μεγάλη σημασία, διότι χάρις στην μορφή, το πνεύμα γνωρίζει τον εαυτό του και γνωρίζεται απ΄ τα άλλα πνεύματα.Χάρις στην ύπαρξη της μορφής γνωρίζουμε ότι ότι οι νεκροί ζουν και έχουν πλήρη διαύγεια. Το άμορφο, το απερίγραπτο το απέραντο δεν γνωρίζει τον εαυτό του ούτε γνωρίζεται. Αν το πνεύμα του ανθρώπου ήταν άμορφη ενέργεια που με το θάνατο του σώματος, χάνεται σαν την σταγόνα στον ωκεανό, μόνο αν είμαστε παντογνώστες θα γνωρίζαμε τον εαυτό μας χαμένο σαν σταγόνα στον ωκεανό. Αλλά γνωρίζουμε τον εαυτό μας και δεν είμαστε παντογνώστες. γιατί το πνεύμα μας έχει μορφή και χάρις σ΄ αυτήν γνωρίζει τον εαυτό του και γνωρίζεται. Όπως σ΄ αυτή τη ζωή δεν είναι ανάγκη να δούμε το πρόσωπό μας στον καθρέφτη για να βεβαιωθούμε ότι είμαστε εμείς, γιατί το πνεύμα μας γνωρίζει τον εαυτό του, έτσι και μετά το θάνατο του σώματος , το πνεύμα μας γνωρίζει τον εαυτό του.. .
Ο Ιησούς μετά το θάνατό του εμφανίζεται στους μαθητές Του με άλλη μορφή. Οι μαθητές του δυσκολεύονται να τον γνωρίσουν. Είναι χαρακτηριστικό το περιστατικό με τους δύο μαθητές του, οι οποίοι αποδίδουν το ότι δεν τον γνωρίζουν αμέσως, στην πώρωση της καρδιάς τους Εύχονται να είχε καεί η καρδιά τους για να τον γνωρίσουν. Φταίει η πνευματική τους πώρωση που δεν τον γνωρίζουν ενώ βαδίζει δίπλα τους στο δρόμο προς Εμμαούς και τους εξηγεί τις Γραφές.
