Η αδυναμία αυτή επισημαίνει την ύπαρξη δομικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, τα οποία δεν στάθηκαν ικανά αντιμετώπισης σε κανένα από τα τρία μνημόνια, τα οποία έχει υπογράψει η χώρα.
Η αναιμική μεγέθυνση των εξαγωγών εστιάζει σε ποικίλους παράγοντες, οι οποίοι δεν αφορούν μονοσήμαντες επιφανειακές αναλύσεις, στις οποίες επικεντρώνεται η εκάστοτε κυβέρνηση (όπως το υψηλό κόστος εργασίας και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα). Μία από τις σημαντικότερες πληγές της ελλειμματικότητας του εμπορικού ισοζυγίου αφορά στον εξαιρετικά υψηλό βαθμό συμμετοχής εισαγώμενων ενδιάμεσων εισροών ανά τελική μονάδα εξαγώγιμου προϊόντος (για παράδειγμα πρώτες ύλες κτλ) σε ποσοστό έως και 60% (Γιαννίτσης Τ. (2013)). Ο αντίκτυπος στο ισοζύγιο είναι ιδιαίτερα σημαντικός αφού μεγάλο κομμάτι του κόστους της ελληνικής μεταποίησης δεν είναι διαχειρίσιμο, εξαρτάται από διεθνείς τιμές (από το εξωτερικό). Ταυτόχρονα, η όποια αύξηση των εξαγωγών μεταφράζεται σε αύξηση και των εισαγωγών αναπόφευκτα (αφού αυξάνονται οι εισαγωγές πρώτων υλών, μηχανημάτων κτλ) με αποτέλεσμα η ψαλίδα να μην κλείνει ποτέ.
Πηγή: Ameco, Εισαγωγές (κόκκινη γραμμή) και Εξαγωγές (μπλε γραμμή) σε δισ. ευρώ.
Παράγοντας, ο οποίος έρχεται να επιδεινώσει την παραπάνω κατάσταση, είναι και ™ τι μέρος από την πίτα του εισοδήματος των ξένων μπορούν να διεκδικήσουν οι ελληνικές εξαγωγές. Η
εισοδηματική ελαστικότητα των εξαγωγών - όπως την ονομάζουν οι οικονομολόγοι - παραμένει αρκετά χαμηλή. Πιο συγκεκριμένα, σε μία αύξηση του εισοδήματος οι ελληνικές εξαγωγές αυξάνονται με μικρότερο ρυθμό, ενώ τα ελληνικά προϊόντα φαίνεται να μην μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τα μερίδιά τους στις διεθνείς αγορές. Αντίθετα, μία αύξηση του εισοδήματος των Ελλήνων καταναλωτών μεταφράζεται σε γρηγορότερη αύξηση των εισαγωγών στη χώρα (έκρηξη κατανάλωσης).
Ο πλέον σημαντικός παράγοντας, ο οποίος σχετίζεται με τη σταδιακή αποβιομηχάνιση της Ελλάδας από το 1980 και μετά είναι η τριτογενοποίηση της ελληνικής οικονομίας. Οι υπηρεσίες, ο κλάδος των μη εμπορεύσιμων αγαθών καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στην πίτα του εθνικού εισοδήματος. Η μειωμένη κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη αύξηση των τιμών των μη εμπορεύσιμων αγαθών πυροδότησαν μία άνευ προηγουμένου μεταφορά πόρων από τον δευτερογενή τομέα της οικονομίας (βιομηχανία) στον τριτογενή (υπηρεσίες), με τον πρώτο να συρρικνώνεται δραματικά, συμπαρασύροντας προς τα κάτω την εξαγωγική επίδοση της χώρας.
Συμπερασματικά, το εμπορικό έλλειμμα στην Ελλάδα είναι διαχρονικό, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να κινούνται παράλληλα στον χρόνο. Όσο για την παροδική του βελτίωση στα χρόνια της κρίσης, ας μην θρέφουμε αυταπάτες, αυτή δεν οφείλεται στη βελτίωση της παραγωγικής δομής της χώρας, αφού η βιομηχανική παραγωγή παραμένει σε απογοητευτικό επίπεδο, αλλά αντιθέτως είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης της κατανάλωσης, λόγω υπερφορολόγησης και συρρίκνωσης των εισοδημάτων των νοικοκυριών. Ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα των μνημονίων στην Ελλάδα είναι ότι δεν πάρθηκαν καθόλου μέτρα για την εγχώρια παραγωγή, το σημαντικότερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει η χώρα από την ένταξη της στην Ε.Ο.Κ μέχρι σήμερα.
Από τον Παύλο Τσιώκα*
* Ο Παύλος Τσιώκας είναι απόφοιτος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
