Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, διευθύνονται υπό του ομ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών κ. Ιωαν. Μ. Κονιδάρη, εκδίδονται από τις ευφήμως γνωστές εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. (https://www.sakkoulas.gr) και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης.
Στο νέο τεύχος περιλαμβάνονται μελέτες που περιγράφουν το τοπίο των σχέσεων Κράτους – Εκκλησίας μετά την ολοκλήρωση τον περασμένο Μάρτιο, στη Βουλή, της πρώτης φάσεως της αναθεωρητικής διαδικασίας. Τις μελέτες, οι οποίες αποτελούν τις εισηγήσεις που εκφωνήθηκαν σε εκδήλωση (18.03.2019) του Forum διαλόγου «Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση» (https://ekyklos.gr), υπογράφουν οι καθηγητές της Νομικής κ. Ιωαν. Κονιδάρης (ΕΚΠΑ), Ευαγ. Βενιζέλος (ΑΠΘ) και Χρυσόστομος Σαββάτος (ΕΚΠΑ, Μητροπολίτης Μεσσηνίας) εστιάζοντας στο άρθρο 3 του Συντάγματος και ειδικότερα εις το προστεθέν στην αρχή του άρθρου αυτού εδάφιο «Η Ελληνική Πολιτεία είναι θρησκευτικά ουδέτερη», το οποίο προσεγγίζουν κριτικά, θεωρώντας την συγκεκριμένη προσθήκη εκ του περισσού και, επί της ουσίας, απολύτως περιττή. Καθώς, όπως υποστηρίζουν εμφαντικώς, η θρησκευτική ουδετερότητα της ελληνικής πολιτείας είναι ήδη δεδομένη ως εκ της ισχύος του άρθρου 13 Σ. που καθιερώνει το μείζον, δηλ. τη θρησκευτική ελευθερία, η οποία, επιπροσθέτως κατοχυρώνεται και από σειρά διεθνών συνθηκών που έχει υπογράψει η χώρα μας, με πρώτη τη ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αρθ. 9), που έχουν υπερνομοθετική ισχύ, σύμφωνα με το Σύνταγμά μας.
Ακολουθούν δύο λίαν ενδιαφέροντα, ιστορικού και νομοκανονικού περιεχομένου, άρθρα. Στo πρώτο, το υπό τον τίτλο «Ελληνική Εκκλησία και ελληνική Πολιτεία: από το Σύνταγμα του 1844 μέχρι το ισχύον Σύνταγμα», ο επίτιμος Αντεισαγγελεύς του Αρείου Πάγου κ. Παν. Αγγελόπουλος αναλύει τη διαχρονική εξέλιξη των σχέσεών τους και θεωρώντας την Εκκλησία και την Πολιτεία ως «ρίζες του Έθνους» υποστηρίζει ότι οι όποιες μεταξύ τους δυσπλασίες μπορούν να θεραπευθούν όχι με χωρισμό, αλλά μέσω διευθετήσεως των διακριτών ρόλων τους, επ΄ ωφελεία του «Γένους των Ελλήνων που έχει πολλαπλώς ευεργετηθεί από την Εκκλησία και την Ορθοδοξία». Στο έτερο, το υπό τον τίτλο «Το κύρος του κανονικού δικαίου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην ελληνική έννομη τάξη και το ελληνικό διοικητικό σύστημα» άρθρο ο Δρ. Διοικητικής Επιστήμης κ. Γεωρ. Διέλλας εξετάζει διεξοδικά το θέμα που πραγματεύεται, εκκινώντας από το περί ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους Γ΄ Πρωτόκολλο του Λονδίνου που συνομολογήθηκε το 1830 από τις Μεγάλες Δυνάμεις προβλέποντας, μεταξύ άλλων, και τη θέσπιση ειδικής προστασίας υπέρ των «δυτικών χριστιανών» της Ελλάδος και καταλήγοντας στον πρόσφατο Ν. 4301/2014 περί της οργανώσεως της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα, ο οποίος, όπως αναγνωρίζεται σχετικώς από τον συντάκτη του άρθρου, δημιουργεί τις προϋποθέσεις οριστικής διευθετήσεως του χρονίζοντος επί δύο αιώνες εν λόγω ζητήματος.
Στο νέο τεύχος των «Νομοκανονικών» παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής και ευθύτερα θρησκευτικής φύσεως, όπως αυτή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για ζητήματα (μη) εφαρμογής του ισλαμικού θρησκευτικού νόμου (σαρία) επί υποθέσεων κληρονομικού δικαίου σε Έλληνες υπηκόους που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα, του Συμβουλίου της Επικρατείας για ζητήματα απαλλαγής από την ένοπλη στρατιωτική θητεία σε αντιρρησίες συνειδήσεως, διαχειρίσεως εκκλησιαστικών ΝΠΙΔ καθώς, επίσης, και άλλων πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων δικαστηρίων της Ελλάδος και της Κύπρου για θέματα απαλλαγής επί εισφοράς για ορθόδοξα Κοιμητήρια σε πολίτες που δηλώνουν «αγνωστικιστές» και έχουν επιλέξει, αντί της ταφής, την αποτέφρωση, δικαιοπρακτικής ικανότητος ενηλίκων ν΄ ακολουθήσουν τον δρόμο του μοναχισμού, ανεξαρτήτως της συγκαταβάσεως προς τούτο των γονέων τους, κ.α.
Από τον Χάρη Ανδρεόπουλο*
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. Υπηρετεί ως Συντονιστής Εκπ/κού Έργου κλ. ΠΕ01 – Θεολόγων (Στ. Ελλάδος).
