Μιλώντας στον ίδιο χώρο και απευθυνόμενος στο ακροατήριό του, ο πρωθυπουργός ανέγνωσε απόσπασμα από εκείνη την ομιλία, στο οποίο, όπως ο ίδιος υποστήριξε, διείδε μια «ανατριχιαστική επικαιρότητα» σε σύγκριση με τη σημερινή πολιτική συγκυρία.
Η αποστροφή του λόγου του πρωθυπουργού δεν αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα που μας πείθει ότι η μελέτη της ιστορίας δεν είναι πια κεκτημένο μόνο της ακαδημαϊκής έρευνας ούτε αφορά στα ενδιαφέροντα μιας περιορισμένης ομάδας (κάστας) ειδικών επιστημόνων, που πιστεύουν ότι έχουν την αποκλειστικότητα και την αυθεντία επί του θέματος αυτού.
Αντίθετα, η ιστορία παραμένει ανοιχτή ως πεδίο για διαφορετικές ερμηνείες και αντιπαραθέσεις μεταξύ των πολιτικών, των δημοσιογράφων, των ανθρώπων της τέχνης και του πνεύματος και των απλών πολιτών. Μπορεί η συζήτηση στο πλαίσιο αυτό να μην επικεντρώνεται στην πιο επίσημη εκδοχή της ιστορίας αλλά είναι υπαρκτή και πηγαία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις ενεργοποιεί το θυμικό των συμμετεχόντων σε αυτή.
Αρκεί να θυμηθούμε την ένταση που προκάλεσε μερικά χρόνια πριν, ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η φράση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Βαγγέλη Διαμαντόπουλου «ραντεβού στα γουναράδικα», με την οποία περάτωσε αγόρευσή του στη Βουλή (στη συνεδρίαση της 16ης Ιουλίου 2013) και την οποία απέδωσε στον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη.
Ομηρικούς, εξάλλου, καβγάδες είχε προκαλέσει το 2007 η έκδοση του «επίμαχου» σχολικού εγχειριδίου ιστορίας της ΣΤ´ τάξης του Δημοτικού Σχολείου όπως και η σειρά ντοκιμαντέρ του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ με θέμα την Επανάσταση του 1821, το 2011.
Την ώρα, εξάλλου, που γράφονται αυτές οι γραμμές, μεγάλη επιτυχία γνωρίζει ο θεατρικός μονόλογος της Σοφίας Αδαμίδου με τον τίτλο «Άρης», που είναι εμπνευσμένος από τη ζωή και τη δράση του Άρη Βελουχιώτη.
Σημειωτέον, γεγονότα από την ταραγμένη δεκαετία του 1940 έχουν μεταφερθεί επανειλημμένα στη μεγάλη οθόνη από τον Παντελή Βούλγαρη, τον Ηλία Γιαννακάκη και άλλους, ενώ πλήθος ιστορικών μυθιστορημάτων συντέθηκαν με αφόρμηση ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες που κυριάρχησαν σε διάφορες περιόδους της ελληνικής ιστορίας. Τελευταία μάλιστα, ακόμη και δημιουργοί κόμικς αρχίζουν να εμπνέονται από ιστορικά θέματα καθιστώντας την ιστορία περισσότερο εύληπτη και προσιτή στη νεολαία.
Το ερώτημα, βέβαια, που προκύπτει από όλα όσα ειπώθηκαν παραπάνω είναι εάν όσοι ασχολούνται παραπλεύρως με την ιστορία προσεγγίζουν την ιστορική αλήθεια με αντικειμενικότητα ή σε αρκετές περιπτώσεις διαστρεβλώνουν σκόπιμα τα γεγονότα ώστε να φθάνουν να εργαλειοποιούν το ιστορικό παρελθόν. Ασφαλής απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί να δοθεί, καθώς αυτή εξαρτάται από το ενδιαφέρον κάθε ατόμου ξεχωριστά, τον χαρακτήρα του και τα κίνητρά του.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, με δεδομένο ότι η ιστορία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, όπως αποδεικνύεται από τις διάφορες χρήσεις της στη δημόσια σφαίρα, η κατάκτηση της ιστορικής αλήθειας αποτελεί για τους εραστές της μάλλον μια καθαρά βιωματική εμπειρία.
Κάθε συνειδητοποιημένος πολίτης με πραγματικό ιστορικό ενδιαφέρον έχει σήμερα στη διάθεσή του πολλά μέσα για να προσεγγίσει την ιστορική αλήθεια: από τις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν στα ιστορικά γεγονότα και βρίσκονται στη ζωή έως τη δημοσιευμένη ακαδημαϊκή έρευνα, το διαδίκτυο και τον κυβερνοχώρο.
Ωστόσο, το εύρος και η πολυπλοκότητα των διαθέσιμων πηγών πολλές φορές οδηγούν τους πολίτες σε ασάφεια και σύγχυση αναφορικά με την ερμηνεία των γεγονότων, με αποτέλεσμα ο καθένας να δίνει τη δική του ερμηνεία και να εμμένει πεισματικά σε αυτή. Δυστυχώς, τη σύγχυση επιτείνουν σε κάποιες περιπτώσεις η σκοπιμότητα και η ιδιοτέλεια.
Είναι φανερό ότι η δημόσια ιστορία κερδίζει συνεχώς έδαφος σε σχέση με την επίσημη, η οποία θεραπεύεται στα πανεπιστήμια, γεγονός που πρέπει να προβληματίσει τους ακαδημαϊκούς ώστε να την εκλαϊκεύσουν περισσότερο χωρίς να μετριαστεί η επιστημονική αξιοπιστία, δεδομένου ότι αποδέκτης της ιστορίας δεν είναι πια ένα μυημένο και εξοικειωμένο κοινό αλλά όλοι οι πολίτες που προβληματίζονται και επαγρυπνούν.
Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο-δρ. Ιστορίας Α.Π.Θ.
