Το χτύπημα σε ένα Ιερό Ναό, μάλλον, εξέπληξε τους πάντες. Τέτοιου είδους περιστατικά δεν είναι συνηθισμένα. Δεν σημαίνει όμως ότι επιθέσεις σε Ιερούς Ναούς δεν γίνονταν και κατά το παρελθόν. Ανατρέχοντας σε παλαιότερες εποχές θα εντοπίσουμε παρόμοια περιστατικά, όπως αυτό που συνέβη στα χρόνια του Μεγάλου Βασιλείου, πιθανότατα το 368. Την προηγούμενη της εκφώνησης του συγκεκριμένου λόγου, κάποιοι άγνωστοι προσπάθησαν να κάψουν ανεπιτυχώς τον ναό στον οποίο θα λειτουργούσε και θα μιλούσε ο Μέγας Βασίλειος. Όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Μέγας Βασίλειος στον λόγο του, η φωτιά κατεστάλη τελικά με θαυματουργικό τρόπο, χωρίς να προκαλέσει μεγάλες ζημιές. Ιδιαίτερο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει η απάντηση που έδωσε στους δράστες ο Μέγας Βασίλειος από τον άμβωνα του ναού, κατά τη διάρκεια του κηρύγματος. Ο λόγος επιγράφεται «Περί του μη προσηλώσθαι τοις βιωτικοίς, και περί του γενομένου εμπρησμού έξωθεν της εκκλησίας» (PG 31, σ. 540-564).
Η απάντηση του Μεγάλου Βασιλείου βρίσκεται στο δεύτερο μέρος του λόγου (κεφ. 9-12). Το πρώτο μέρος (κεφ. 1-8) αφιερώνεται στον αγώνα του ανθρώπου να μην προσηλώνεται στα βιοτικά, αλλά να επιθυμεί την απόκτηση πνευματικών εφοδιών, τα οποία θα ωφελήσουν και δεν θα ζημιώσουν την ψυχή. Η απάντηση στους δράστες που αποπειράθηκαν να κάψουν τον ναό αδιαφορώντας για πιθανά θύματα, δόθηκε από τον Βασίλειο επειδή τον παρακάλεσαν οι πιστοί «οι πιστοί μου ζήτησαν να μη σιγήσω για το τρόπαιο νίκης, που έστησε ο Σωτήρας κατά του διαβόλου». Και εξηγεί τι εννοεί στη συγκεκριμένη αποστροφή της ομιλίας του. Η Εκκλησία, η κοινή μας μητέρα, βγαίνει νικήτρια από τη δοκιμασία, αφού τελικά η μόνη ζημιά που προκάλεσε η συγκεκριμένη ενέργεια ήταν η γνωστοποίηση της έχθρας. Η θεία χάρη αντέπνευσε στις προσβολές του εχθρού κι ο ναός έμεινε άθικτος, η φωτιά κινήθηκε προς άλλη κατεύθυνση και δεν προκάλεσε το επιθυμητό στον εχθρό αποτέλεσμα. Η πέτρα πάνω στην οποία ο Χριστός έκτισε τη μάνδρα Του παρέμεινε ακλόνητη. Η φωτιά άναψε και είχε ως σκοπό στο πέρασμά της να κατακάψει τον ναό. Ο εχθρός ετοίμασε το τόξο της επιβουλής, αλλά ο Σωτήρας δεν το άφησε να λειτουργήσει. Ή ορθότερα το άφησε να να λειτουργήσει αλλά το γύρισε επί της κεφαλής του εχθρού.
Εντούτοις, το τραύμα στον εχθρό μπορεί να γίνει ακόμη μεγαλύτερο, αν όλοι οι πιστοί επιδείξουν μια συγκεκριμένη στάση ζωής και συμπεριφορά. Ποια είναι αυτή, κατά τον Βασίλειο; Να συμπαρασταθούμε σε όσους επλήγησαν από την καταστροφική επίθεση εναντίον του ναού. Να αγκαλιάσουμε αυτούς που βιώσαν την επίθεση και μετά δυσκολίας σώθηκαν. Να προσφέρουμε παρηγοριά στους παθόντες, ώστε εκείνος που προκάλεσε το κακό να καταλάβει ότι η ζημιά και η λύπη που προκάλεσε δεν είναι μεγάλη. Κι όσοι έζησαν την άθλια αυτή επίθεση να αποτινάξουν την «αχλύν» της λύπης, να δυναμώσουν το φρόνημά τους και να παραμείνουν ασάλευτοι απέναντι στη συμφορά. Να λάμψουν «καθάπερ χρυσός ευγενής εκ του πυρός». Να θυμηθούν την ιστορία του Ιώβ και να πούνε: «Ο Κύριος έδωκεν, ο Κύριος αφείλετο». Ο Ιώβ είναι πρότυπο για τον κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται στο στίβο της ζωής. Οι συνεχείς αγώνες του είναι αυτοί που του έφεραν και το στεφάνι της δόξας. Ο δίκαιος Ιώβ ως «πρόβολος(=προβλήτα) ειστήκει» και απέκρουε υπομονετικά τις επιθέσεις των κυμάτων της ζωής. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ζωή μας είναι ένα ποτάμι που τρέχει συνεχώς («ποταμός ο βίος ημών») και τη μια γεμίζει με καθαρά και την άλλη με ακάθαρτα νερά. Κι όταν περάσουν οι δυσκολίες, πάλι θα έρθουν μέρες ευτυχίας. Έτσι έγινε και στην περίπτωση του Ιώβ. Οι καλές μέρες επέστρεψαν και η ζωή του έγινε πάλι ευτυχισμένη.
Και τελειώνει τον λόγο του ο μεγάλος εκκλησιαστικός ρήτορας με μια παρότρυνση προς το ακροατήριό του, αλλά και προς τους σημερινούς αναγνώστες: «αν κάποια δυσχέρεια προκλήθηκε στη ζωή σου από τη χθεσινή επίθεση, εσύ να την υπομείνεις καρτερικά και να καταπραΰνεις τη στεναχώρια σου με καλές σκέψεις και φέρνοντας στον νου τον ψαλμικό στίχο: «επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου, και αυτός σε διαθέψει». Λόγοι πραγματικά επίκαιροι στην εποχή που ζούμε.
* Από τον Δρ. Χαράλαμπο Στεργιούλη
