Όμως, αν φέρουμε στο νου μας τι διδαχτήκαμε στο σχολείο από την ιστορία του ελληνικού έθνους, θα διαπιστώσουμε πως έχουμε μάθει για τα κατορθώματα των αρχαίων Αθηναίων και Σπαρτιατών, του Μεγαλέξανδρου, των βυζαντινών αυτοκρατόρων, των ηρώων της επανάστασης του ‘21 και των πολιτικών και στρατιωτικών ηγητόρων του νεοελληνικού κράτους. Αλλά δε μάθαμε τίποτα για την ιστορία του τόπου που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε. Κι όμως η προσωπικότητά μας διαμορφώθηκε όχι τόσο από τη γνώση των κατορθωμάτων του Θεμιστοκλή και του Βουλγαροκτόνου, όσο από τις αξίες, την ιστορική παράδοση και τον πολιτισμό του χωριού ή της πόλης που μεγαλώσαμε. Γι’ αυτό και η γνώση του ιστορικού και πολιτιστικού παρελθόντος του τόπου που μεγαλώσαμε αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση στην προσπάθειά μας να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, την ταυτότητά μας, την ίδια μας την ψυχή. Όσο καλύτερα γνωρίζει κανείς την ιστορία του χωριού των προγόνων του τόσο ουσιαστικότερα γνωρίζει τις ρίζες του, δηλ. τον εαυτό του.
Πού όμως θα βρει κάποιος πληροφορίες για την ιστορία και το πολιτισμικό παρελθόν του μικρού τόπου του, αφού οι επαγγελματίες ιστορικοί ασχολούνται αποκλειστικά σχεδόν με τα γεγονότα που αφορούν γενικά το έθνος ολόκληρο; Μόνο ένα περιοδικό, που να δημοσιεύει άρθρα και μελέτες για τον πολιτισμό των χωριών και πόλεων μιας περιοχής, μπορεί να δώσει λύσει στο πρόβλημα. Γιατί η ύπαρξη ενός τέτοιου περιοδικού αποτελεί από τη μια κίνητρο για νέους επιστήμονες ν’ ασχοληθούν με την έρευνα του πολιτιστικού παρελθόντος του τόπου τους, αφού θα βλέπουν δημοσιευμένες τις μελέτες τους, κι από την άλλη είναι η πηγή, στην οποία μπορούν να καταφεύγουν όσοι επιθυμούν να γνωρίσουν καλύτερα την περιοχή, στην οποία μεγάλωσαν.
Η Λάρισα είναι από τις ελάχιστες πόλεις στην Ελλάδα, στην οποία εδώ και 40 χρόνια εκδίδεται με θαυμαστή συνέπεια και χωρίς διακοπή ένα τέτοιο περιοδικό. Κι αυτό είναι το «ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ». Πρόκειται για ένα περιοδικό υψηλών προδιαγραφών, που κυκλοφορεί δυο φορές το χρόνο. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 74 τόμοι, στις σελίδες των οποίων έχουν φιλοξενηθεί εκατοντάδες μελέτες και άρθρα νέων και παλιότερων ερευνητών, Ελλήνων και ξένων. Χωρίς το «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» δε θα υπήρχε ο ζήλος για έρευνα του πολιτιστικού παρελθόντος των Θεσσαλικών πόλεων και χωριών. Χάρη σ’ αυτό οι φιλίστορες Θεσσαλοί- και όχι μόνο- είτε ως μελετητές είτε ως αναγνώστες μπορούν να γνωρίσουν το πολιτιστικό παρελθόν του τόπου τους και να συνειδητοποιήσουν καλύτερα τις αξίες, που ανέπτυξαν οι πρόγονοί τους, με τις οποίες και οι ίδιοι ανατράφηκαν.
Όμως, για να εκδίδεται για 40 συνεχόμενα χρόνια ένα περιοδικό, χρειάζεται να συνυπάρχουν δυο παράγοντες: α) ένας άνθρωπος, που να κατέχεται από τη «θεία μανία», όπως λέει ο Πλάτωνας, μια θεϊκή δηλ. τρέλα, που, την ώρα που οι συνομήλικοί του ξεκουράζονται, χαζεύουν, πίνουν τσίπουρο στο τσιπουράδικο, αυτός να ξενυχτάει διαβάζοντας αμέτρητα άρθρα που του στέλνουν για δημοσίευση, να τα αξιολογεί και να διορθώνει τα τυπογραφικά δοκίμια με πολύ μεγάλη προσοχή, ώστε το περιοδικό να μην έχει ψεγάδια. β) Χρηματοδότηση, ώστε να καλυφθούν τα έξοδα έκδοσης του περιοδικού. Χωρίς και τις δυο αυτές προϋποθέσεις είναι αδύνατο να μακροημερεύσει ένα περιοδικό.
Στη Λάρισα λοιπόν ο άνθρωπος με τη «θεία μανία», που βρίσκεται πίσω από το ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ και είναι για σαράντα χρόνια η ψυχή του περιοδικού, είναι ο συνταξιούχος πια δάσκαλος Κώστας Σπανός. Είχε την έμπνευση και τη θέληση να το ξεκινήσει, όταν ακόμα ήταν νεαρός δάσκαλος. Είναι ν’ απορεί κανείς για το τόλμημά του, την «κουτουράδα» του, να εκδώσει περιοδικό, χωρίς να διαθέτει τα οικονομικά μέσα, χωρίς οικονομική στήριξη από κανέναν. Χρειάζεται πολύ μεγάλη θέληση και πείσμα να ξεκινήσεις ένα τέτοιο εγχείρημα. Να ζεις κάθε φορά με την αγωνία της δραχμής. Το βίωσα αυτό προσωπικά, αφού για 30 χρόνια εξέδιδα το περιοδικό «Γλώσσα». Γιατί, αν ένα περιοδικό δεν πουλήσει τα τεύχη του, δε θα έχει συνέχεια. Μπορεί κανείς να φανταστεί την καθημερινή αγωνία του κ. Σπανού να βρει τα αναγκαία χρήματα! Το πείσμα και η προσωπική δουλειά δεν αρκούν. Δει δη χρημάτων, που έλεγε και ο παππούς μας ο Δημοσθένης. Κι έτσι χάρη στον αγώνα και την ‘τρέλα’ ενός ανθρώπου η Λάρισα έχει ένα περιοδικό επιστημονικής περιωπής, που καμιά άλλη ελληνική πόλη δεν διαθέτει.
Η καταξίωση του περιοδικού είναι τέτοια, ώστε οι τόμοι του να βρίσκονται στις βιβλιοθήκες όχι μόνο των ελληνικών, αλλά και ξένων πανεπιστημίων. Έχει γίνει μοναδική πηγή για τους επιστήμονες, που ασχολούνται με τον πολιτισμό της Θεσσαλίας. Γι’ αυτό και η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε τον Κώστα Σπανό. Θαρρώ πως το ίδιο έκανε πρόσφατα και η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Όχι όμως ο Δήμος της Λάρισας. Φαίνεται πως θεωρεί πολύ σημαντικότερο να στηρίξει «τη γιορτή του σκόρδου» παρά το ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ, το οποίο στην ουσία αποτελεί ένα κόσμημα για τη Λάρισα, κάτι που φοβούμαι πως οι ταγοί του δήμου δεν το έχουν συνειδητοποιήσει.
Επειδή οι καιροί είναι πολύ δύσκολοι, οι συνδρομητές του περιοδικού όλο και λιγοστεύουν και υπάρχει κίνδυνος να σταματήσει η έκδοσή του, κάτι που θα σήμαινε μεγάλη απώλεια για τη Θεσσαλία, θα πρότεινα στο Δήμαρχο, αντί να τιμήσει, όπως θα έπρεπε, με ειδική εκδήλωση τον εκδότη του περιοδικού, που κοσμεί την πόλη του, ν’ αγοράζει κάθε φορά 50 τεύχη, τα οποία να διανέμει στα σχολεία της πόλης, ώστε εκπαιδευτικοί και μαθητές φυλλομετρώντας τις σελίδες του, να γνωρίσουν τόσο την ιστορία και τις παραδόσεις της Λάρισας όσο και των χωριών, από τα οποία κατάγονται. Το ίδιο θα πρότεινα στους δημάρχους και των άλλων έξι δήμων του νομού της Λάρισας, να αγοράζουν δηλ. 10 τεύχη από κάθε τόμο και να τα δωρίζουν στα σχολεία του δήμου τους. 300 ευρώ το χρόνο δεν είναι τίποτα για ένα δήμο. Ένα ελάχιστο ποσό σε σύγκριση με τα ποσά που ξοδεύονται για τις γιορτές της «φτέρης, του πλάτανου, της σαρδέλας κλπ.». Έτσι θα λύσει ο κ. Σπανός μια για πάντα το πρόβλημα της χρηματοδότησης του ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ, του μοναδικού για την ελληνική πραγματικότητα επιστημονικού αυτού περιοδικού, που η ύπαρξή του στολίζει την πόλη της Λάρισας.
* Από τον Γιάννη Μπασλή, δρ.φ
