Εν ολίγοις την αντίληψη που επικρατεί στο σύνολο αυτού που αποκαλούμε "δυτικό κόσμο". Προϊόντος του χρόνου διακρίνω αδρά και μεταβαλλόμενο τρόπο την αποστασιοποίηση του Ελληνα, αλλά και του οικουμενικού πολίτη, από αυτό που σημαίνει αυτός ο προσδιορισμός στη σχέση του ενήλικα ανθρώπου με την Πολιτεία, δηλαδή την ενεργό συμμετοχή του στα κοινά της πόλης τότε, της χώρας τώρα. Πενήντα χρόνια πριν η γενιά του Μάη του '68, θυμωμένη από τους πολέμους, την καταστροφή της Ευρώπης, τη διαίρεσή της, εξεγέρθηκε μ' ένα δυναμικό τρόπο, αμφισβητώντας το μίσος μεταξύ των κυρίαρχων κρατών και την επιβολή τους ενάντια στους ασθενέστερους. Αυτό γιατί παρά το ότι τα έθνη γιάτρευαν τις πληγές τους, στην αντίληψη των ηγεσιών τους τίποτε δεν άλλαξε! Ο διαχωρισμός δε σε συνασπισμούς Ανατολής-Δύσης σίγουρα δεν προμήνυε τη διαρκή ειρήνη και η ένταση θεωρίας και αντιπαλότητας ανάμεσα στον κομμουνισμό και τον καπιταλισμό έφθανε κατά καιρούς στο ζενίθ.
Αναρωτιέμαι πού πήγε το σφριγηλό αυτό κίνημα, αμφισβήτησης και πώς εξηγείται η ένταξη των ηγετών τους σ' αυτό που πολεμούσαν; Βλέπουμε τον "κόκκινο" Ντανιέλ Κον Μπετί στα έδρανα της Ευρωβουλής να διαφοροποιείται ελάχιστα στα θέματα της Ενωμένης Ευρώπης. Στην Ανατολική Ευρώπη η ψευδαίσθηση της αυξητικής παραγωγής μακροχρόνια και της διαρκούς επανάστασης του προλεταριάτου πήγε περίπατο. Αυτό γιατί ο ιδεαλισμός των πολιτικοκοινωνικών συστημάτων που κατήγγειλε ο Μαρξ, απεδείχθη ότι συμπεριλάμβανε και τον Μαρξισμό! Μια ματιά να ρίξουμε στις χώρες του πρώην υπαρκτού (ανύπαρκτου;) σοσιαλισμού και θα διαπιστώσουμε ότι οι πολίτες τους κινούνται στο άλλο άκρο του πολιτικού εκκρεμούς! Ο σκεπτόμενος ιδίως άνθρωπος είναι αδύνατον να αιχμαλωτισθεί σε νούμερα και θεωρητικά πλάνα. Ούτως ή άλλως το ένστικτο μας οδηγεί στη συσσώρευση πλούτου, μάλιστα πολλές φορές με αθέμιτο τρόπο. Αυτήν την έμφυτη παρόρμηση θέλησαν να επηρεάσουν αναλόγως των συνθηκών κάθε τόπου οι διάφορες θεωρίες και με τη συμμετοχή των πολιτών. Αυτό συνέβη μέχρι να καταρρεύσουν τα αντίπαλα δέη του καπιταλισμού, τα σοσιαλιστικά σοβιέτ.
Τότε οι αριστεροί διανοούμενοι και ο ιδεαλισμός τους έμειναν σε κατάσταση απορίας, παρά την εύσχημη υποχώρησή τους σε πιο λάιτ τοποθέτηση, αυτή του ευρωκομμουνισμού. Ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι ο άνθρωπος-πολίτης θα πάψει στο πλαίσιο της κοινωνικότητάς του να προσπαθεί να δώσει μια επίφαση έστω ηθικής κανονικότητας στον αγώνα της ζωής ενός συνόλου, έστω κι αν αυτό αντίκειται στην αυστηρή έννοια της ελευθερίας του ατόμου. τούτο οφείλεται στην αναζήτηση σταθερής ειρήνης των συνοικούντων.
Διαπιστώνουμε όμως τη συνεχή αποστασιοποίηση του δρώντος πολίτη στα κοινά, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στις οβιδιακές μεταμορφώσεις ηγετών μεγάλων αλλά και μικρότερων κρατών. Παραδείγματα αποτελούν η κατ' όνομα μόνο Λαϊκή Κίνα, αλλά και αρκετές χώρες της Ευρώπης. Θέματα όπως η μαζική μετανάστευση, αποτέλεσμα βίαιων εμφυλίων πολέμων, αλλά και οικονομικοί μετανάστες εκλαμβάνονται ως αφορμή για περιοριστικές πολιτικές μέχρι του σημείου μάλιστα να προβάλλουν δικτατορικές τάσεις. Παραδείγματα ο Κατσίνσκι στην Πολωνία, ο Ουρμπάν της Ουγγαρίας, αλλά και η γέννηση του αυγού του φιδιού στην Ιταλία! Μήπως στη χώρα μας δεν έχουμε το μακροχρόνιο έκτρωμα συνεργασίας τάχα μου αριστερών με ευδιάκριτους εθνικοακροδεξιούς σ' ένα λαϊκίστικο αφήγημα (;) του τύπου μάλιστα "ή θα τους τελειώσουμε ή θα μας τελειώσουν);
Ψάχνω ως Διογένης με το φανάρι του να βρω πολίτες πραγματικούς, ανθρώπους να τους διακρίνει ορθολογισμός και απογοητεύομαι. Πέρασαν δυόμισι χιλιάδες χρόνια από τη δημοκρατία των Αθηνών και αντί να εμπλουτισθεί, μάλλον καταπλακώθηκε από την παρακμή των μη σκεπτόμενων ανθρώπων. Άτομα που αντί να διαλέγονται, αντιδικούν, αντιπαλεύουν αλλήλους μ' έναν εμφυλιακό τρόπο και δεν αντιλαμβάνονται ότι υπονομεύουν το μέλλον τους. Μέσα από τα οξυμένα πάθη τους χάνουν την ιδιότητα του συνδημιουργού πολίτη που μάταια αναζητούμε! Αντιθέτως μένουμε κατάπληκτοι από ηγέτες τύπου Τραμπ και μάλιστα στη χώρα που βαυκαλίζεται ότι είναι πρότυπο και σημαία της ελευθερίας του ατόμου! Όμως η ελευθερία είναι κατάκτηση του κοινωνικού ατόμου μέσα από την καθημερινή πράξη και απόρροια αυτοπεριορισμού του θυμικού της επιβολής του ορθολογισμού!
Τέλος, το πιο ευεπίφορο στην ελπίδα κομμάτι των λαών, οι διανοούμενοι δεν έμειναν άτρωτοι από τη ρευστότητα των καιρών. Αναλόγως της σκοπιμότητας ή τουλάχιστον της πρότερης έκθεσής των στην πολιτική, αναλαμβάνουν συχνά να παρουσιάσουν το άσπρο μαύρο και τούμπαλιν. Και εμείς μάταια ίσως αναζητούμε τον ορθολογικά σκεπτόμενο, τον ΠΟΛΙΤΗ και όχι τον ιδιώτη!
* Από τον Παύλο Γιατσάκη
