Μέσα σε αυτό το σκηνικό, στις 4 Αυγούστου 1936, ο Ιωάννης Μεταξάς επιβάλλει δικτατορία στη χώρα (το κόμμα του δεν ξεπερνούσε το 3% στη λαϊκή προτίμηση).
Όντας πρωθυπουργός διορισμένος από τα ανάκτορα, επικαλέστηκε τον κίνδυνο εσωτερικών ταραχών και την ασταθή διεθνή κατάσταση. Με τη συγκατάθεση του Γεωργίου Β' διαλύεται η Βουλή χωρίς εκλογές και γίνεται αναστολή άρθρων του Συντάγματος. Το εθνικό κράτος του Μεταξά στήριζε την ύπαρξή του ως τη συνέχεια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού αλλά και της βυζαντινής αυτοκρατορίας ως ενιαίου συνόλου.
Ο Μεταξάς ακολούθησε το πρότυπο της φασιστικής Ιταλίας του Μουσολίνι (το οποίο θαύμαζε), προσπαθώντας να δημιουργήσει και να διαδώσει την ιδεολογία του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού. Ο «Γ’ Ελληνικός Πολιτισμός» έφερε έντονα στοιχεία των ολοκληρωτικών καθεστώτων της εποχής, όπως της Γερμανίας και της Ιταλίας, (που δήλωναν τη συνέχεια τους από την Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία) και είχε ως στόχο τη φυλετική ενότητα του ελληνικού έθνους και τη διατήρηση των παραδόσεων.
Με τα ισχύοντα μέτρα και τις αλλαγές, πρωθυπουργός διορίζεται από το βασιλιά χωρίς τη γνώμη της Βουλής. Ήδη από τις 30 Απριλίου του 1936 η Βουλή παραχώρησε με ψήφισμα απόλυτη ελευθερία στον πρωθυπουργό, κάτι που εκμεταλλεύτηκε ο δικτάτορας. Με την επιβολή του φασιστικού καθεστώτος, ο Μεταξάς διαμόρφωσε και το σύνταγμα της χώρας. Ανέστειλε τα άρθρα περί δικαιώματος εκλέγειν-εκλέγεσθαι, μεταξύ άλλων, ενώ απαγόρευσε την ελευθερία του Τύπου. Επιβλήθηκε λογοκρισία, ενώ απαγορεύθηκε η οποιαδήποτε αρνητική στάση για τις πράξεις και τις αποφάσεις της κυβερνήσεως, όπως και η αναφορά σε οποιοδήποτε κόμμα.
Μία άλλη πτυχή του κατεστημένου της 4ης Αυγούστου ήταν η στάση του απέναντι στον κομμουνισμό. Αυτός ήταν άλλωστε ο λόγος της επιβολής του, ο κίνδυνος του κομμουνισμού. Συνελήφθησαν χιλιάδες αντιφρονούντες και πολιτικοί αντίπαλοι μεταξύ των οποίων ηγετικά στελέχη όπως ο Νίκος Ζαχαριάδης. Οι συγκεκριμένοι βασανίζονταν και εξορίζονταν. Η κυβέρνηση εφάρμοσε ορισμένα φιλολαϊκά μέτρα, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει την κοινωνική αναταραχή και διαμαρτυρία, όπως το άνοιγμα καινούργιων θέσεων εργασίας σε νέες βιομηχανίες.
Η οργάνωση της νεολαίας αποτέλεσε κύριο μέλημα για τον Μεταξά. Τον Νοέμβριο του 1936 ιδρύεται η Εθνική Οργάνωση Νεολαίας ΕΟΝ, (ναζιστικού τύπου, στην οποία τα παιδιά χαιρετούσαν χιτλερικά)! Η ιδεολογία της οργανώσεως βασιζόταν στη διατήρηση των παραδόσεων και στη φυλετική ενότητα του Έθνους. Τα μέλη της ήταν όλοι από 8 έως 25 ετών, αναγκασμένοι να συμμετέχουν (στα πρώτα χρόνια ήταν προαιρετική η συμμετοχή, κατόπιν λόγω της μικρής συμμετοχής, έγινε υποχρεωτική η ένταξη). Ο όρκος που δινόταν ήταν όρκος πίστης στον Θεό, στην πατρίδα, στον Βασιλιά και στον Κυβερνήτη.
Σχετικά με την εξωτερική πολιτική, ο Μεταξάς έτρεφε φιλικά αισθήματα προς το γερμανικό μοντέλο διοίκησης και εξουσίας, ωστόσο γνώριζε ότι οι Αγγλογάλλοι αποτελούσαν τους κύριους συμμάχους της χώρας, χάρη στη βοήθεια που είχαν προσφέρει στο παρελθόν και στη βασιλική οικογένεια.
Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου στη χώρα, τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός πρέσβης επισκέφθηκε τον Μεταξά και του παρέδωσε τελεσίγραφο με το οποίο ζητούσε να επιτραπεί η είσοδος των ιταλικών δυνάμεων στην Ελλάδα. Ο δικτάτορας αρνείται, λέγοντας το «alors, c ‘ estlaguerre», δηλαδή «πάμε σε πόλεμο». Το ΟΧΙ που επικράτησε είναι λαϊκή παράφραση, για τη γενική αποδοχή. Πηγές αναφέρουν ότι αν δεν είχε δοθεί εντολή από τις προστάτιδες δυνάμεις αποκρουστούν οι Ιταλοί από το ελληνικό στρατό, ο Μεταξάς θα καλοδεχόταν τους Ιταλούς ως κατακτητές στη χώρα, γνωρίζοντας τη φιλικά διακείμενη στάση του για τον φασισμό.
Η χώρα μπαίνει στον Πόλεμο, με ό,τι αρνητικό συνεπαγόταν, με τη λήξη του οποίου θα τερματιστεί και το καθεστώς του Μεταξά, ενώ έχει ο προηγηθεί ο θάνατός του (επικρατούν πολλές θεωρίες, κάποιες συνωμοσίας, για τον χαμό του).
Μετά το τι ακολούθησε είναι γνωστό, με την επιτυχία στο αλβανικό μέτωπο και τη μελλοντική συνθηκολόγηση στους Ναζί, με την υπογραφή του δωσίλογου πρωθυπουργού Τσολάκογλου.
Πηγές: www.ellhnikaxronika.com και, www.tvxs.gr
Από τον Βαγγέλη Ρεμπάπη
(*) Ο κ. Βαγγέλης Ρεμπάπης είναι ιστορικός, απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
