* Από τον Μιλτιάδη Γ. Δεληχά
«Ο χρόνος είναι ο καλύτερος σύμβουλος»
Περικλής
Οι άνθρωποι, έχοντας την εσωτερική ανάγκη για ξεκάθαρες απαντήσεις, είναι επιρρεπείς στο να δημιουργούν βεβαιότητες, κι έτσι αυτο-παγιδεύονται σε δογματισμούς. Εν μέσω απλoυστεύσεων, αρνούνται να αναθεωρήσουν τις ιδέες ή τα πρότυπα που δημιουργούν, επιλέγοντας την εύκολη οδό της μεροληψίας. Με δεδομένη την αδυναμία των περισσοτέρων ανθρώπων να σχηματίσουν ξεχωριστή άποψη, κυριαρχεί ο λαϊκισμός και ο φανατισμός. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι, η φιλοσοφία και οι επιστήμες αναπτύσσονται σε κοινωνίες διαφοροποιημένες, που σέβονται τα ατομικά δικαιώματα και λύνουν τα προβλήματα ορθολογικά, με σκεπτικισμό.
Οι απλουστευτικές έως μανιχαϊστικές ερμηνείες περί άσπρου-μαύρου, και καλού-κακού, ανέκαθεν αποτελούσαν το κυρίαρχο μοντέλο, πολύ εύπεπτο για τις μάζες. Οι γνώμες καθοδηγούνται ευκολότερα με υποδείγματα ή συνθήματα και όχι με επιχειρήματα και ο χειρισμός των μαζών γίνεται μέσω της προπαγάνδας που εκμεταλλεύεται προκαταλήψεις και απωθημένα.
Ο κάθε δογματισμός είναι στην ουσία το αποτέλεσμα μιας πλάνης που δημιουργείται από απόλυτες βεβαιότητες γι αυτό και λειτουργεί με στερεότυπα. Συνήθως, λαμβάνει κάποια ιδέα ή φαντασίωση που προσαρμόστηκε με επιτυχία σε συγκεκριμένες καταστάσεις και δημιουργεί την πεποίθηση ότι μπορεί να εφαρμοστεί παντού. Ακραίες εκφάνσεις είναι ο φασισμός και ο ρατσισμός όπου η φυλή, το έθνος και η εξουσία τους, βρίσκονται πάνω από το δίκαιο και τους θεσμούς. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η βία η οποία και εξιλεώνεται μέσω του σκοπού που «αγιάζει τα μέσα». Αρκεί να απαριθμήσει κανείς τις ιδεολογίες που αναζητούσαν με φανατισμό το καλό και τελικά κατέληξαν να επιφέρουν δεινά στην ανθρωπότητα. Η απομυθοποίηση των βεβαιοτήτων είχε πάντοτε τεράστιο κόστος...
Ο κάθε δογματισμός, χρειάζεται εχθρούς για να αυτοπροσδιοριστεί ενώ η απόλυτη βεβαιότητα που προβάλλει, απλά μεγιστοποιεί το λάθος. Στη βάση του κριτικού ορθολογισμού, η βεβαιότητα αποτελεί έκφραση λάθους και οι κοινωνίες μπορούν να προοδεύσουν μόνον όταν προσπαθήσουν να περιορίσουν το πεδίο της πλάνης. Προτεραιότητα δηλαδή, δεν έχει η αποκάλυψη της αλήθειας αλλά των λαθών που εμποδίζουν το δρόμο προς την ανεύρεσή της. Έτσι μόνον μπορεί ο χρόνος, ως καλύτερος σύμβουλος να επιταχύνει την εξέλιξη των πραγμάτων, με λιγότερες τριβές και στρεβλώσεις, λιγότερο δηλαδή κόστος. Το κόστος, που αποτελεί το κυρίαρχο πλέον ζητούμενο σε επίπεδο οικονομίας και πολιτικής, έχοντας τελικό αποδέκτη την κοινωνία και το άτομο...
* Ο Δρ. Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι στέλεχος της πολιτικής κίνησης «Ευρώπη-Οικολογία» που συνεργάζεται με «Το Ποτάμι»
