Πρόκειται για έναν επώδυνο συμβιβασμό που επιβλήθηκε από την έλλειψη εναλλακτικής λύσης. Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ υπερψήφισαν τη συμφωνία τη στιγμή που είχαν δεχθεί χειρότερα μνημόνια. Άλλωστε δεν θα είχαν την ευθύνη υλοποίησης της συμφωνίας. Το θετικό στην όλη υπόθεση είναι ότι ο Αλ. Τσίπρας προκήρυξε εκλογές στις οποίες ανανεώθηκε η λαϊκή εμπιστοσύνη στον ΣΥΡΙΖΑ και το πρόσωπό του.
Με τη νίκη στις εκλογές του Σεπτεμβρίου ξεκινούσε για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον πρόεδρό του ένας «Γολγοθάς» διαρκείας τριών χρόνων. Καλούταν να φέρει σε πέρας την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, να εκσυγχρονίσει τους κοινωνικούς θεσμούς με την κοινωνία όρθια και να οδηγήσει την οικονομία σε αναπτυξιακούς ρυθμούς μεταρρυθμίζοντας το παραγωγικό μοντέλο. Οι στόχοι αυτοί για να προσεγγιστούν προϋπέθεταν σκληρή διαπραγμάτευση με τους δανειστές και συμπαγές εσωτερικό μέτωπο για την έξοδο της χώρας από την κρίση, για να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα εθνικά συμφέροντα. Αντ’ αυτού, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ επέμειναν στη γραμμή Σαμαρά - Βενιζέλου υπερασπιζόμενοι τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές Σόιμπλε και ΔΝΤ (μονόπλευρη λιτότητα, αντεργατικές εργασιακές σχέσεις, διατήρηση των κοινωνικών ανισοτήτων, μείωση του κοινωνικού κράτους και άλλα). ΝΔ και ΠΑΣΟΚ από την επόμενη ημέρα των εκλογών του Σεπτεμβρίου είχαν άλλα σχέδια: Στόχος τους ήταν να μην μακροημερεύσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όπως ήταν φυσικό, για να πετύχουν τον στόχο τους, αποφάσισαν αντί να συνδράμουν στον εθνικό στόχο, να συκοφαντoύν την κυβέρνηση με κάθε ευκαιρία, αποδομώντας το αφήγημά της παντοιοτρόπως. Απέδωσαν στον Αλέξη Τσίπρα την ευθύνη όλων των στόχων του μνημονίου για να του φορτώσουν υπαιτιότητα για τα όσα υπέφερε ο ελληνικός λαός λόγω κρίσης και μνημονίων, χωρίς να εξαιρούν τα δύο που υπέγραψαν οι ίδιοι.
Σ’ αυτό το εγχείρημα επιστράτευσαν τα πρόθυμα ιδιωτικά ΜΜΕ για να παπαγαλίζουν ότι ο Αλ. Τσίπρας υπέγραψε το τρίτο αχρείαστο μνημόνιο που χρέωσε τη χώρα με δήθεν 100-200 δις ευρώ, ότι είναι υπεύθυνος για τους δυσβάσταχτους φόρους, ότι είναι ανίκανος πρωθυπουργός, ψεύτης, κωλοτούμπας κ.λπ. Δεν τους ένοιαζε το γεγονός ότι ο εκχυδαϊσμός της πολιτικής ζωής υποβάθμιζε την πολιτική αντιπαράθεση και υπονόμευε τους δημοκρατικούς θεσμούς. Για τον κ. Μητσοτάκη αυτό αποτελούσε παράπλευρη απώλεια.
Παρά τις δυσκολίες που όρθωναν οι καθεστωτικές δυνάμεις, οι στόχοι σε γενικές γραμμές επιτεύχθηκαν: Δεν ξεπουλήθηκαν τα πάντα για τη μείωση του χρέους, ούτε ειδικές ζώνες με ειδικό καθεστώς λειτουργίας ξένων εταιρειών αποφασίστηκαν. Σε ό,τι αφορά στο κοινωνικό κράτος, διατηρήθηκε στα επίπεδα του 2014 με προσθήκη νέων δομών. Τα δημόσια οικονομικά ανορθώθηκαν με τη χρηστή διαχείριση (αντιμετώπιση της διαπλοκής και της διαφθοράς, μείωση εισροών και αύξηση εξαγωγών, χτύπημα της φοροδιαφυγής), η οποία κατέστησε τη χώρα σχεδόν πλεονασματική ως προς τις τρέχουσες συναλλαγές.
Ως προς τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν αναγνωρίστηκαν και από τους πλέον δύσπιστους και για την έντασή τους και για το βάθος τους. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Περιοριζόμαστε στις πιο σημαντικές. Δημιουργήθηκε αυτόνομο ασφαλιστικό σύστημα με πλεονασματικό ΕΦΚΑ από το 2017. Ολοκληρώνονται το κτηματολόγιο και οι δασικοί χάρτες. Επανέρχεται στην κανονικότητα ο χώρος των δικαιωμάτων στην εργασία (συλλογικές συμβάσεις εργασίας κ.λπ).
Η αλήθεια είναι ότι κατάφερε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ,
1ον, να φτάσει στην έξοδο από τα μνημόνια, γιατί ήταν συνεπής στις υποχρεώσεις που αναλάμβανε απέναντι στους δανειστές,
2ον, γιατί είχε στόχους τους οποίους συζητούσε εξαντλητικά με τους θεσμούς με υπομονή και επιμονή. Οι δανειστές, επειδή ενδιαφέρονταν να πάρουν πίσω τα λεφτά τους, πολλές φορές άφηναν κατά μέρος την τιμωρητική τους διάθεση και διαπραγματεύτηκαν πραγματικά και με υποχωρήσεις. Και
3ον, οι αναχρονισμοί, οι απαρχαιωμένοι κοινωνικοί θεσμοί και το σύστημα διαφθοράς και διαπλοκής με τις πελατειακές σχέσεις δεν επέτρεπαν να λειτουργήσει το κράτος δικαίου, ανταγωνιστικό στην ελεύθερη αγορά, και άφηναν πεδίο δόξης λαμπρό σε ειλικρινείς μεταρρυθμιστές να εκσυγχρονίσουν την κοινωνία με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Η ιστορική αναδρομή κρίθηκε αναγκαία για να φωτίσει την προσπάθεια ανόρθωσης της χώρας από την Αριστερά, η οποία κλήθηκε «να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά». Η προσπάθειά της όμως διαστρεβλώθηκε από τις καθεστωτικές δυνάμεις, οι οποίες ακόμη και σήμερα μετά από δύο ιστορικές συμφωνίες αρνούνται να διεξαγάγουν διάλογο πάνω σε θέσεις, προγράμματα και προτάσεις για τη μεταμνημονιακή περίοδο. Εξακολουθούν να μιλούν για καταστροφικές κυβερνήσεις με αφορισμούς και υβριστικές κρίσεις, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να προτείνουν εναλλακτικές πολιτικές.
Οι ηγεσίες ΝΔ και ΚΙΝΑΛ κρίνουν την συμφωνία των Πρεσπών ως κακή, ενώ κινείται στην εθνική γραμμή και επιλύει ένα χρόνιο πρόβλημα με την ΠΓΔΜ. Την ιστορική συμφωνία με τους δανειστές για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα που αφορούν στην ελάφρυνση του χρέους την υποβαθμίζουν θεωρώντας τα οφέλη ελάχιστα. Η στάση αυτή σχετίζεται με τις αγκυλώσεις τους στη γραμμή Σαμαρά - Βενιζέλου. Μητσοτάκης και Γεννηματά αδυνατούν να πάρουν αποστάσεις από μια κυβέρνηση που προσέθετε προβλήματα στη χώρα, αντί να λύνει. Οι νέοι ηγέτες ΝΔ και ΚΙΝΑΛ δίνουν την εντύπωση ότι λειτουργούν «υπό την επήρεια» Σαμαρά και Βενιζέλου χωρίς δική τους βούληση.
Η επιλογή της ηγεσίας του ΚΙΝΑΛ να συνταχθεί με την κριτική Μητσοτάκη για τις δύο ιστορικές συμφωνίες δικαίως προξένησε αναστάτωση και συγχύσεις γύρω από το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα του σοσιαλδημοκρατικού χώρου. Το ευχάριστο αυτής της εξέλιξης είναι η αποστασιοποίηση πολιτικών, όπως ο Ραγκούσης και ενεργών πολιτών, όπως ο Δ. Νούλας, ο οποίος σε ένα ρεαλιστικό άρθρο στην «Ελευθερία» με τίτλο «Αλλαγή πορείας» έβαλε τα πράγματα στη θέση τους.
Σ΄ αυτό επισημαίνει : «Το ότι έφτασε η κατάλληλη στιγμή για την έξοδο από το καθεστώς των μνημονίων -έστω υπό αυστηρή επιτήρηση- και η ώρα για αλλαγή πορείας αποτελεί, ασφαλώς, ένα εξαιρετικά θετικό γεγονός… Όπως και το ότι έφτασε ο κατάλληλος χρόνος για την επίλυση του Σκοπιανού ήταν εξίσου θετικό γεγονός…
Η μεσοπρόθεσμη ρύθμιση του χρέους σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της οικονομίας – που ήδη ξεκίνησε- αποτελούν εξαιρετικούς οιωνούς για την ουσιαστική επιτέλους βελτίωση των πραγμάτων στη δύσμοιρη χώρα μας… Γι’ αυτόν τον λόγο, τώρα που η χώρα βρίσκεται στην έξοδο από μια επώδυνη πορεία θυσιών με την ολοκλήρωση αναγκαίων μεταρρυθμίσεων για την μετατροπή της σε σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος είναι περισσότερο αναγκαίο οι ονομαζόμενες προοδευτικές δυνάμεις της χώρας να επιδείξουν σύνεση και σοφία» και καλεί αυτές τις δυνάμεις να συζητήσουν με τον ΣΥΡΙΖΑ για προγραμματική σύγκλιση.
Για μας η μεταμνημονιακή περίοδος προσφέρεται ιδιαίτερα για να συμπράξουν οι προοδευτικές δυνάμεις να εκφράσουν τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας με στόχο τη δίκαιη ανάπτυξη.
Των Γεράσιμου Μπετσιμέα και Στέλιου Σαΐτη
*Ο Γεράσιμος Μπετσιμέας και ο Στέλιος Σαΐτης είναι στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ Λάρισας
