Η κυβέρνηση άρχισε να πανηγυρίζει, ενώ η αντιπολίτευση να την κατηγορεί ότι δεν πήρε κάτι σπουδαίο και φυσικά ο κόσμος να χωρίζεται με τους μεν ή τους δε. Σίγουρα από αυτήν την κατάσταση δεν κερδίζει η αλήθεια, ούτε αυτοί που είναι σε μειονεκτική θέση, δηλαδή οι πολίτες που έχουν πληγεί από την κρίση. Θα προσπαθήσω να αποφύγω τα πολλά νούμερα και να παρουσιάσω με απλά λόγια την κατάσταση.
Η πρώτη δύσκολη δέσμευση που έχει αναλάβει η Ελλάδα σήμερα, άρα και η επόμενη κυβέρνηση, όποτε κι αν γίνουν εκλογές, είναι η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων μέχρι το 2023. Η διατήρηση δε πλεονασμάτων της τάξης του 2,2% από το 2024 έως το 2060 θεωρείται από πάρα πολλούς διακεκριμένους οικονομολόγους απλά αδύνατη. Οπότε πολύ γρήγορα και σίγουρα στη θητεία της επόμενης κυβέρνησης θα καταστεί σαφές ότι η δυναμική του ελληνικού χρέους είναι πάλι μη βιώσιμη. Όμως, όπως συμβαίνει σε θέματα που αφορούν την οικονομία, το κόστος της αποκατάστασης του προβλήματος σε μεταγενέστερο χρόνο θα είναι πολύ υψηλότερο από ότι σήμερα, όταν μάλιστα στο ενδιάμεσο θα έχουν συσσωρευθεί και νέα δάνεια από τον ιδιωτικό τομέα. Η λύση και τότε θα είναι κάποιας μορφής αναδιάρθρωση, είτε να τα αναλάβει ο επίσημος ευρωπαϊκός τομέας. Οπότε αν ισχύσει η δέσμευσή ότι οι Ευρωπαίοι θα ξαναδούν τη βιωσιμότητα του χρέους μας το 2033, τότε ζήτω που καήκαμε. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, αλλά θα μας κοστίσει και νέα βάρη.
Η δεύτερη δύσκολη για τους πολιτικούς μας δέσμευση είναι ότι πλέον επίσημα οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν δημιουργήσει ένα ισχυρό πλαίσιο μετα-μνημονιακής εποπτείας, που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια ζωής της συγκεκριμένης Βουλής, κάτι που θα πρέπει να προβληματίσει ιδιαίτερα όλο το πολιτικό μας σύστημα για την αξιοπιστία που έχει – όση έχει- στα μάτια των Ευρωπαίων εταίρων μας. Βέβαια ό,τι είναι δύσκολο για το συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα της χώρας δεν σημαίνει ότι είναι κακό για τον πολίτη. Αλλά αυτό αποτελεί θέμα πολλών άρθρων και το προσπερνώ.
Η τρίτη και μεγαλύτερη δέσμευση που έχει το πολιτικό σύστημα να αντιμετωπίσει είναι η χαμηλή ανάπτυξη που προβλέπεται, η οποία σε συνδυασμό με τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα θα δημιουργήσουν νέα πίεση στα εισοδήματα των πολιτών. Η επόμενη κυβέρνηση, ακόμα κι αν δοκιμάσει να αυξήσει το ιδιωτικό χρέος θα πρέπει να είναι αρκετά τυχερή, ώστε να μπορέσει να το κάνει με ανεκτά επιτόκια, να πάρει την έγκριση των δανειστών και φυσικά να μη βρεθεί αντιμέτωπη με μια διεθνή ύφεση.
Οι δανειστές είναι ξεκάθαρο ότι λειτουργούν με μια αρκετά γνωστή σε εμάς λογική που λέει: «άστο για αργότερα». Η λογική αυτή έγινε οικεία και στους εταίρους μας εξαιτίας της έλλειψης εμπιστοσύνης που δείχνουν σε όλο το πολιτικό σύστημα της χώρας μας. Δεν τους αδικώ. Αρκεί μια ματιά άλλωστε στα ποσοστά που συγκεντρώνει ο «κανένας» στις δημοσκοπήσεις και το ποσοστό της αποχής στις εκλογές. Από την άλλη, η μετάθεση των πληρωμών, που αποφασίστηκε από τους δανειστές μας, στο απώτερο μέλλον μπορεί να φορτώνει βάρη εκτός από εμάς, στα παιδιά μας και στους "αγέννητους", αποτελεί όμως αναγκαία λύση από τη στιγμή που η παραμονή μας στην ΕΕ εμποδίζει οποιοδήποτε κούρεμα.
Η Ελλάδα εξέρχεται από το τρίτο μνημόνιο και εισέρχεται σε μια κατάσταση που θα ισχύουν τα ίδια και με τάσεις επιδείνωσης που ίσχυαν πριν την έξοδο. Δυστυχώς αυτά συμβαίνουν υπό συνθήκες εσωτερικής χρηματοδοτικής εξάντλησης, υπό την έννοια ότι η φοροδοτική ικανότητα έχει προ πολλού εξαντληθεί και το κράτος δεν μπορεί πλέον αξιόπιστα να αναμένει την επίτευξη νέων εισπρακτικών στόχων. Ίσως η ανάγκη το ωθήσει να αλλάξει. Ίσως πάλι όχι και να προτιμήσει το πολιτικό σύστημα και οι ψηφοφόροι του τη μαζική αυτοκτονία, όπως κάνουν για ανεξήγητο ακόμα λόγο τα μικρά τρωκτικά λέμιγκ, που αυτοκτονούν στις παγωμένες Σκανδιναβικές ακτές εξαντλημένα μετά από χωρίς λόγο περιπλάνηση σε περιοχές αφιλόξενες, αντί να συνεχίζουν τη ζωή που έκαναν στους βιότοπους.
Από τον Στέλιο Ορφανάκη
* Ο κ. Στέλιος Ορφανάκης είναι καθηγητής (M.Sc) Φυσικών και Θετικών Επιστημών στη Δημόσια Εκπαίδευση. Είναι πολιτικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, ενώ μετέχει στις επιτροπές: I) Οικονομίας και Ανάπτυξης και II) Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων του κόμματος
