Υπάρχουν υλικοί συντελεστές ισχύος, όπως η γεωγραφία ενός κράτους, η οποία περιλαμβάνει την έκτασή του, τη μορφολογία του εδάφους, την γειτνίαση και το κλίμα του. Ο πληθυσμός του, οι πηγές πλούτου και οι ένοπλες δυνάμεις του, το πολιτικό του σύστημα, η στρατιωτική του κινητοποίηση, η θέση του στο διεθνές σύστημα , η ηγεσία και το κύρος του , η οικονομία και το πολιτιστικό του επίπεδο, ο τρόπος και τα μέσα αξιοποίησης του πολιτισμικού δυναμικού που διαθέτει, είναι συντελεστές ισχύος και παράγοντες διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής.
Τι είναι όμως η ήπια ισχύς; Η ήπια ισχύς είναι ένας όρος που εισηγήθηκε για πρώτη φορά ο διάσημος καθηγητής Joseph Nye στο βιβλίο του Bound to Lead : The Changing Nature of American Power. Η ήπια ισχύς είναι η ικανότητα να ελκύεις και να πείθεις. Να κάνεις τους άλλους να θέλουν να σε ακολουθήσουν, να σου μοιάσουν, να ταυτιστούν μαζί σου γιατί νιώθουν ότι η επιβίωση και η μεγαλοπρέπεια τους περνάει μέσα από την δική σου αποδοχή και την δική σου προσέγγιση στα πράγματα. Η ήπια ισχύς συνεπάγεται έλξη, συμπάθεια, έρωτα ίσως. Δεν υπάρχει εξαναγκασμός και βία, ακολουθείς γιατί το θες, γιατί έχεις πειστεί από μόνος σου ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος, ότι οτιδήποτε άλλο είναι συμβιβασμός. Ο ηγέτης που ασκεί ήπια ισχύ εφαρμόζει δημοκρατική πολιτική πρακτική, εκπροσωπεί αξίες που οι άλλοι θέλουν να ενστερνιστούν και κάτω από την δική του ομπρέλα να πορευτούν στην προσπάθεια επιβίωσης στο διεθνές σύστημα. Σε κατάσταση ήπιας ισχύος επικρατεί συναίνεση, «μια απροσδιόριστη έλξη η οποία μας πείθει να συμπορευτούμε με τις επιδιώξεις άλλων χωρίς να υπάρξει κάποια συγκεκριμένη απειλή ή κάποιο αντάλλαγμα» (Nye, 2005). Σύμφωνα με τον Νye, οι μεταβλητές ήπιας ισχύος είναι η οικονομία, η ο πολιτισμός, η ηθική, η νομιμότητα, η πολιτική και η στρατιωτική ισχύς. Για πολλούς αναλυτές, η άσκηση ήπιας ισχύος είναι απαραίτητη για όλα τα κράτη αλλά είναι η μοναδική λύση για τα μικρότερα.
Η Ελλάδα όμως, ήταν αυτή που εφάρμοσε πολιτικές ήπιας ισχύος πολύ πριν μιλήσει στην διεθνή κοινότητα για αυτήν ο Αμερικανός καθηγητής του Χάρβαρντ. Το αποκορύφωμα της άσκησης ήπιας ισχύος ήταν η Ναυμαχία του Ναβαρίνου τον Οκτώβριο του 1927, η οποία έσωσε κυριολεκτικά την επανάσταση , η οποία ψυχορραγούσε. Ο Φιλελληνισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο. Η δράση των φιλελληνικών κομιτάτων σε ολόκληρο τον κόσμο (από την Αμερική μέχρι την Ρωσία), το «Ελληνόπουλο» του Βίκτωρος Ουγκώ, οι συγκλονιστικοί πίνακες του Ντελακρουά, ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνος στο πολιορκημένο Μεσολόγγι, οι τουρκικές θηριωδίες και η ελληνική αυτοθυσία, και κυρίως ο αδιάλλακτος, χωρίς επιστροφή, αγώνας των Ελλήνων για την Ελευθερία, είχαν συνταράξει τις συνειδήσεις σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Είχε γίνει σαφές ότι επρόκειτο για την μάχη ενός μικρού, πανάρχαιου έθνους για την απελευθέρωσή του από την οθωμανική βαρβαρότητα. Ακόμη και οι δράσεις που οδήγησαν στην ανάπτυξη αυτού του φιλελληνικού κλίματος σήμερα εκφράζονται στην θεωρία διεθνών σχέσεων ως δράσεις δημόσιας διπλωματίας, με την οποία το κράτος ασκεί διπλωματία στους πολίτες άλλων χωρών.
Στη σημερινή εποχή, η σκληρή ισχύς μας, δηλαδή -μεταξύ άλλων- η στρατιωτική και οικονομική μας δύναμη βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών, πικρό αποτέλεσμα των χρόνων της ευδαιμονίας που τόσο εφησυχασμένα ζήσαμε. Πρέπει να ανακτηθεί το συντομότερο, πριν να είναι πολύ αργά. Πρέπει άμεσα να δοθεί έμφαση και στην ήπια ισχύ μας, στην δημόσια διπλωματία, στον καινούριο κλάδο της ψηφιακής διπλωματίας όπου χρησιμοποιούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ασκηθεί ήπια ισχύς ( σχετικά ανέξοδα). Ο συνδυασμός των δύο διαφορετικών μορφών ισχύος λέγεται έξυπνη ισχύς. Και μας χρειάζεται τόσο πολύ…
* Του Ηρ. Γερογιώκα, πρ. ΔΗΜ.ΤΟ ΝΔ Λάρισας
