Μεταξύ αυτών υπάρχει και η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Χρειάζεται όμως η γυναίκα προστασία και γιατί; Στις δυτικές κοινωνίες ο ρόλος της γυναίκας σίγουρα είναι βελτιωμένος σε σχέση με το παρελθόν, παρότι εξακολουθούν να υπάρχουν φαινόμενα καταπίεσης και κακοποίησης αυτών, κυρίως από το άμεσο και στενό οικογενειακό ή επαγγελματικό περιβάλλον. Η γυναίκα υφίσταται αποκλεισμούς και φαινόμενα κακοποίησης σεξουαλικής, σωματικής, σεξιστικής, ρατσιστικής, ακόμη και εμπορικής. Υπάρχουν δηλαδή ακόμη ψευτοφεμινιστικές όψεις αυτής της κοινωνίας οι οποίες δημιουργούν συνθήκες ανισότητας, βίας και κακοποίησης.
Τι συμβαίνει όμως και υφίστανται αυτά τα φαινόμενα ακόμη και σήμερα που ο δυτικός πολιτισμός διατείνεται τη σημασία των ανθρωπιστικών αξιών και δικαιωμάτων; Τι οδηγεί κάποιους άντρες στη βία έναντι των γυναικών; Ποιος φόβος τούς ωθεί στην κακοποίηση;
Η σύγκλιση των δύο φύλων και η μεταξύ τους αρμονία απασχολεί τους ανθρώπους από πολύ παλιά. Αν ανατρέξουμε στα ομηρικά έπη θα βρούμε αναφορές που ταυτίζουν τον άντρα με τον άνθρωπο και τη γυναίκα με τη γονιμότητα. Από τη γυναίκα – μήτρα που γεννά και θρέφει, εξασφαλίζοντας τη διαιώνιση του είδους, στη γυναίκα ως πηγή δημιουργίας και γονιμότητας και τη γυναίκα που εκφράζει την αγάπη και τη σοφία, το πρόσωπό της αποτελεί, από τότε ως σήμερα, ένα θαυμαστό σύμβολο τρυφερότητας, ισορροπίας, μόχθου και γαλήνης, αρωγής και συντροφικότητας. Οι διαφορές επομένως που κουβαλούν τα δύο φύλα φανερώνουν μεν πως δεν είμαστε ίδιοι, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν έχουμε την ίδια αξία. Η ισοτιμία προκύπτει και από την αναγκαιότητα της συνύπαρξης, από το ότι δεν μπορεί να υπάρξει το ένα φύλο δίχως το άλλο. Ο άντρας και η γυναίκα μπορούν να συνυπάρξουν επομένως αρμονικά σαν άνθρωποι. Η δε απελευθέρωση της γυναίκας είναι συνώνυμη της απελευθέρωσης του άντρα, διότι μόνο μέσα σε αυτή τη συνθήκη μπορεί να αναπτυχθεί το ανθρώπινο πρόσωπο και των δύο φύλων. Οτιδήποτε άλλο καταργεί αυτή τη συνθήκη και δημιουργεί προϋποθέσεις ανισοτήτων. Ο άντρας και η γυναίκα ολοκληρώνονται μέσα από την ενότητα των σχέσεων. Η συντροφικότητα βοηθά και τους δύο να βγουν από το εγώ τους και να ολοκληρωθούν στο εμείς. Μέσα από τις διαφορές των δύο φύλων ανακαλύπτουν οι άνθρωποι την αυτοαναφορικότητά τους και πιστοποιούν την κοινωνική δομή του ανθρώπινου προσώπου τους. Ως καθρέπτης ο ένας του άλλου κατανοούν την ουσιαστική όψη της ύπαρξής τους και οδηγούνται στην πληρότητα. Ίσως γι’ αυτό είναι δύσκολες οι συντροφικές σχέσεις, επειδή μας οδηγούν ή θα έπρεπε να μας οδηγούν στην αυτοπραγμάτωση.
Οι άντρες λοιπόν που οδηγούνται στη βία είναι αυτοί που δεν έχουν υπερβεί τον εαυτό τους, παραμένοντας εγκλωβισμένοι στο εγώ. Οι άντρες που με μία άλλη έννοια δεν έμαθαν να αγαπούν, που δεν επέτρεψαν την ουσιαστική συνάντηση με τον άλλο και την προσχώρηση στο εμείς. Όσοι τροφοδοτούν την ανισότητα, την κακοποίηση και τη βιαιότητα θα ήταν πιο χρήσιμο να εστιάσουν στη διαφορά, την ισοτιμία και την ενότητα. Οι διαφορές των φύλων δεν θα έπρεπε, δηλαδή, να δημιουργούν αντιπαλότητα αλλά να δίνουν τη δυνατότητα για υπερβάσεις εκατέρωθεν. Η ενότητα αναδεικνύει την ουσιαστική φύση του ανθρώπου που ολοκληρώνεται μόνο μέσα από την αυτοδιάθεσή του και την αγάπη του για τον άλλο. Η ενότητα των φύλων καλείται να είναι μια σχέση αγάπης και ελευθερίας κι όχι ένα πεδίο μάχης και αντιπαλότητας. Οι δύο παραπάνω συνθήκες, της διαφοράς και της ενότητας, δημιουργούν τις προϋποθέσεις της ισοτιμίας. Όπου, επομένως, δεν υπάρχει αγάπη και συντροφικότητα δημιουργούνται αντίθετες συνθήκες καταπίεσης και ανισοτήτων. Τότε το πρόσωπο δίνει τη θέση του στο φύλο και στη διαμάχη του αρσενικού με το θηλυκό. Σε αυτή την περίπτωση η γυναίκα είναι περισσότερο αδύναμη και συνήθως μετατρέπεται σε αντικείμενο. Η γυναίκα απρόσωπη και ταυτισμένη με το φύλο της γίνεται όργανο για χρήση και πολλές φορές για κατάχρηση. Κι ο άντρας όμως εξαρτάται από τη γυναίκα-αντικείμενο και υποτάσσεται με το δικό του τρόπο σ’ αυτή. Μπαίνουν και οι δύο σε ένα φαύλο κύκλο ηδονής και οδύνης, μίσους και γοητείας, έλξης και απώθησης. Στο πλαίσιο αυτό ο άντρας είτε υπερεκτιμά τη γυναίκα και τη λατρεύει είτε την υποτιμά και την υποβιβάζει. Σε κάθε περίπτωση εμφανής είναι ο αντροκεντρισμός που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες μας. Σαν να θέλουν οι άντρες να ιδιοποιηθούν την ανθρώπινη φύση και να τη στερήσουν από τις γυναίκες. Θεωρούνται δηλαδή οι γυναίκες το αναγκαίο κακό ή το χώμα που θα καρπίσει το σπέρμα του άντρα για να επιτευχθεί η διαιώνιση του είδους. Στην αντροκεντρική αυτή αντίληψη ελλοχεύει ο εγωκεντρισμός, η αδυναμία αποδοχής του άλλου και η διάρρηξη της ανθρώπινης φύσης που είναι ενοποιητική. Στον αντίποδα η αγάπη και η κατανόηση του άλλου δεν επιτρέπει την κυριαρχία και την περιφρόνηση και δημιουργεί συνθήκες να αναπτυχθεί ο/η άνθρωπος.
Αυτό έχω να πω σε όσους άντρες κακοποιούν με όποιο τρόπο μια γυναίκα, πως χάνουν τη δυνατότητα να ολοκληρωθούν, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Μέσα στην υποτιθέμενη κυριαρχία τους είναι τόσο αδύναμοι και μόνοι που στην ουσία χάνουν το ανθρώπινό τους πρόσωπο.
Πάνω από όλα είναι ο άνθρωπος!
* Του Γιώργου Γιαννούση, ψυχοθεραπευτή, οικογενειακού θεραπευτή
