Διότι σύμφωνα με την δυτική κουλτούρα, όταν θέλει κάποιος να πάρει κάτι από τον συναλλασσόμενο, ξεκινά από έναν υπολογισμό του ανταλλάγματος που συμβιβάζεται με τους ηθικούς κανόνες μιας δίκαιης τιμής και κάνει την πρώτη προσφορά ώστε να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση. Αν όμως ασκήσει μια τεχνητή πίεση στον συναλλασσόμενο για να τον υποχρεώσει να βρεθεί σε αδύναμη θέση κατά παράβαση των ηθικών κανόνων, τότε πλέον δεν μιλάμε για συναλλαγή ή διαπραγμάτευση αλλά για ωμό εκβιασμό. Αυτό είναι το οθωμανικό παζάρι το οποίο είτε 1) αρχίζει με μια προφανέστατα παράλογη πρόταση, με σκοπό την μεγιστοποίηση του πεδίου της «διαπραγμάτευσης» είτε 2) πριν καν αρχίσει έχει ασκηθεί μια βίαια και ωμή πράξη που καθιστά ακόμη και την παράλογη πρόταση «θετική», προκειμένου να μη χάσει ο συναλλασσόμενος περισσότερα από όσο ήδη έχει χάσει, παραβιάζοντας έτσι τον οιονδήποτε ηθικό φραγμό.
Η διαπραγμάτευση λοιπόν διαφέρει πολύ από το «παζάρι». Διότι η διαπραγμάτευση εμπεριέχει τις έννοιες της οργάνωσης, της δομής, της νομιμότητας, του σεβασμού, του προγραμματισμού και της αμοιβαιότητας. Αντίθετα το παζάρι ενέχει την προχειρότητα και το «άρπα-κόλα» κι επιτρέπει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που αρχίζει από τους «τεμενάδες» και φτάνει μέχρι τον «τσαμπουκά».
Η Τουρκία είναι η ίδια ένα κράτος-παζάρι, καθώς κυριαρχείται από το ανομοιογενές, το προσωρινό, το πρόχειρο, το τσαπατσούλικο και το παράνομο. Παζάρι ως χώρος-χώρα αγοράς και ξεπουλήματος ενώ πίσω πάντοτε κρύβονται τα συμφέροντα του κύκλου εργασιών – «αλισβερίσια» στην τουρκική. Η ερυθρά ημισέληνος προωθώντας το πολιτισμικό τουρλού στη γηραιά ήπειρο, σε κάθε πολιτικό της «παζάρι» κρύβει ένα «τερτίπι» και μια απειλή. Διαπραγματεύεται πάντοτε εναλλάσσοντας δίπλα της ισχυρούς προστάτες - «νταβατζήδες». Κι όταν δεν υπάρχει έδαφος για απειλές, αρχίζει την παλιά γνώριμη ανατολίτικη αναβολή με τα καλοπιάσματα και τη δουλοπρέπεια. Είναι η γνωστή μέθοδος της «μπλόφας», που δεν έχει καμία σχέση με το ευρωπαϊκό ορθολογισμό…
Σήμερα, οι τραμπουκισμοί στο Αιγαίο, η σύλληψη των στρατιωτικών και οι πολεμικές ιαχές, εκφράζουν με τον πιο ωμό τρόπο την οθωμανική μαστροπεία. Αυτή που εκμεταλλεύεται τις καλές προθέσεις, αυτή που καθιστά τη φτώχεια συγκριτικό πλεονέκτημα ενώ «διαπραγματεύεται» μέσω απειλών και παραβιάσεων.
Η θέση της Ελλάδας είναι σίγουρα πολύ δύσκολη. Ακόμα δυσκολότερη είναι η αντίστοιχη της Κύπρου, που χρησιμοποιείται ως κυματοθραύστης της οθωμανικής αδιαλλαξίας και των παζαριών της. Είναι επιτακτική πλέον ανάγκη να φανεί η πραγματική αξία και η καθαρή θέση του συνεταιρισμού που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Διαφορετικά, θα πρέπει να αποφασίσουμε για το χαράτσι ή το μπαχτσίσι που θα πληρώνουμε στον Οθωμανό καταπατητή. Αυτόν το βιαστή της διεθνούς νομιμότητας που παγιώνει τον ακρωτηριασμό της Κύπρου και γκριζάρει τα σύνορά μας, υπό τη μακιαβελική ανοχή και συνενοχή των γερακιών της γης...
Από τον Μιλτιάδη Γ. Δεληχά
* Ο Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
