Πολλοί είναι εκείνοι, που με μια γρήγορη σκέψη, αναφερόμενοι στην οικονομική κρίση, που πραγματικά χτύπησε όλα τα ελληνικά σπίτια, τα τελευταία 9 χρόνια, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο, λένε τη φράση, ‘’Μας γύρισαν 60 χρόνια πίσω’’. Αυτή η πεποίθηση δεν με βρίσκει σε καμία περίπτωση σύμφωνο, καθώς οι δικές μας γενιές νομίζω, ότι δεν έζησαν και δεν θα ζήσουν στιγμές αφόρητου πόνου και δυσκολιών, που έζησαν οι γενιές των παππούδων μας, είτε αυτό λέγεται πόλεμος, είτε κακουχίες, είτε ακραία φτώχεια. Οι εποχές μας πράγματι έχουν δυσκολίες, αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό αν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας, αλλά μόνο και μόνο οι εξελίξεις που τρέχουν, τα νέα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών, η Ευρωπαϊκή ενοποίηση αλλά και η τεχνολογία, καθιστούν τη σύγχρονη πραγματικότητα πιο ανεκτή και μέσω περισσοτέρωνδυνατοτήτων αντιμετωπίσιμη.
Ο ‘’οικονομικός πόλεμος’’ που εξελίσσεται σε κάθε μεριά του πλανήτη, χτύπησε μοιραία και μια μικρή πληθυσμιακά χώρα του πλανήτη όπως η Ελλάδα, βρίσκοντας τόσο την πολιτεία όσο και τους πολίτες της, ανέτοιμους και ανήμπορους να αντιδράσουν. Και για κάτι τέτοιο οι ευθύνες βαραίνουν και τις δύο πλευρές. Τόσο την πολιτεία και ένα πολιτικό σύστημα, το οποίο κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης υπνώτισε ένα λαό, δίνοντας υπέρογκες και τεράστιες παροχές σε σχέση με το τι μπορούσε εκείνος να υποστηρίξει, όσο και μεγάλα ποσοστά αυτού τουλαού, που έμαθαν να επιβιώνουν σε μια νοσηρή κατάσταση, την οποία γνώριζαν αλλά αποδέχονταν. ‘’Μην περιμένεις να δεις τι θα κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά δες τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου…’’ έλεγε ο Κέννεντυ. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση, η υγιής ελληνική οικογένεια παραμένει δεμένη με ισχυρούς δεσμούς και αξίες, αλλά σε σχέση με άλλες εποχές καλείται να βάλει πλάτη για να αντιμετωπιστεί ένα επιπλέον πολύ σημαντικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που δείχνει τα δόντια του ακόμη πιο έντονα στην εποχή μας και το οποίο πράγματι αποτελεί μια ‘’βόμβα’’ που αν σκάσει, τότε δεν θα κλονίσει απλά τα θεμέλια μιας κοινωνίας αλλά θα επιφέρει την οριστική κατάρρευση και δεν είναι άλλο από το δημογραφικό.
Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι νέοι κάτοικοι που γεννιούνται στη χώρα μας ή μεταναστεύουν σε αυτή από άλλες χώρες είναι λιγότεροι από τους κατοίκους που πεθαίνουν και από τους Έλληνες, που μεταναστεύουν σε άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός της χώρας εξακολουθεί να γερνάει. Προσφάτως διεξήχθη μια έρευνα από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία κατέληξε σε εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την εξέλιξη του μεγέθους και της ηλικιακής σύστασης του πληθυσμού της χώρας τα οποία και παραθέτω κατωτέρω. Σύμφωνα με όλα τα σενάρια που διατυπώνει η έρευνα, ο πληθυσμός της Ελλάδας στο μέλλον θα μειωθεί σημαντικά.
- Το 2050 ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 εκατομμύρια (σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο) και τα 8,3 εκατομμύρια (στο πιο απαισιόδοξο).
- Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει. Η διάμεση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951, και που είναι 44 έτη σήμερα, αναμένεται να αυξηθεί το 2050 κατά 5-8 έτη.
- Ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (από 3 μέχρι 17 ετών) θα μειωθεί από 1,6 εκ. σήμερα σε 1,4 εκ. (αισιόδοξο σενάριο) έως 1 εκ. (απαισιόδοξο σενάριο) το 2050, αφού πρώτα όμως πρώτα προηγηθεί μια έντονη διακύμανση τις δεκαετίες που θα μεσολαβήσουν.
- Ο εν δυνάμει οικονομικά ενεργός πληθυσμός (δηλαδή όλοι οι πολίτες ηλικίας 20-69 ετών που δυνητικά θα μπορούσαν να δουλέψουν) θα μειωθεί από 7 εκ. το 2015 σε 4,8-5,5 εκ.
- Ο πραγματικός οικονομικά ενεργός πληθυσμός θα μειωθεί από 4,7 εκ. το 2015 σε 3-3,7 εκ.
Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι θα ανακύψουν πολλά και δυσοίωνα για τη χώρα, την οικονομία της, το παραγωγικό της δυναμικό, το ασφαλιστικό της σύστημα και ασφαλώς τη γενική κοινωνική της συνοχή. Μέσα σε όλα αυτά οι νέοι άνθρωποι έχουν πάψει να ονειρεύονται με σκοπό τη δημιουργία οικογένειας, ενώ με τους νόμους των τελευταίων ετών, είδαμε ότι οι Πολύτεκνες οικογένειες στην Ελλάδα στοχοποιήθηκαν με τον πλέον ανηλεή τρόπο περικοπών. Ποια τα κίνητρα σήμερα για ένα νέο ζευγάρι να κάνει μια μεγάλη ή έστω και μια μικρή οικογένεια? Μάλλον η πολιτεία με τις παρεμβάσεις της, αντί να λύσει το πρόβλημα, το επέτεινε κάνοντάς το ακόμη πιο έντονο.
Είναι αδήριτη η ανάγκη η ελληνική οικογένεια να προστατευτεί, ως ο βασικός πυλώνας μιας κοινωνίας, ως το αποκούμπι εκείνο, το οποίο διαχρονικά προσέφερε τόσα στην πορεία του ελληνικού κράτους. Η κρίση της τελευταίας δεκαετίας, είδαμε ότι κατάφερε να διαλύσει κοινωνικές τάξεις, να διαρρήξει δεσμούς κορυφαίων επαγγελμάτων με την κοινωνία, να αυξήσει τις ροές μετανάστευσης ενός προικισμένου ανθρώπινου δυναμικού σε άλλους τόπους αλλά και να πολεμήσει όσο τίποτα άλλο την υγιή ελληνική οικογένεια. Υπό αυτές τις συνθήκες και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα ανακούφισης αλλά και στήριξης των νοικοκυριών και κυρίως των πολυμελών οικογενειών της χώρας, που μέσα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς προσπαθούν να βάλουν πλάτη απέναντι στο έντονο δημογραφικό πρόβλημα, το μέλλον καθίσταται προβληματικό και δυσοίωνο.
* Από τον Βάσο Π. Καραμπίλια
Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, Αθλητικό Δίκαιο-MBA in Sports Management, επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων.
