Αν και πέρασαν τρεις, περίπου, γενιές από τη λήξη του, οι πληγές που άφησε δεν έχουν ακόμα επουλωθεί. Οι έλληνες αυτοπροσδιορίζονται «δεξιοί» ή «αριστεροί» με κριτήρια, κατά κανόνα, εμφυλιοπολεμικά. Έτσι εξηγείται το περίεργο φαινόμενο κάποιοι, «πατρίκιοι» κοινωνικά, να ανήκουν στην αριστερά και κάποιοι άλλοι, «πληβείοι» οικονομικά, να είναι ενταγμένοι στη δεξιά.
Αναμφίβολα, οι εμφύλιες εμπειρίες επηρεάζουν καταλυτικά την πολιτική συμπεριφορά πολλών συμπολιτών μας. Τα άτομα αυτά τοποθετούνται πολιτικά και κομματικά όχι με τη λογική αλλά με το συναίσθημά τους, που αναδεικνύεται πάντοτε νικητής στην αιώνια πάλη του με τη λογική, όπως υποστηρίζει ο Γάλλος ψυχολόγος Γουστάβος Λε Μπον στην «Ψυχολογία του όχλου». «Αριστεροί» και «δεξιοί» διατηρούν άσβεστα στη μνήμη τους τα προσωπικά τους βιώματα από τα δίσεκτα χρόνια του εμφυλίου. Αυτό βέβαια είναι εύλογο, κατανοητό και, σε κάποιο βαθμό, δικαιολογημένο. Δεν είναι εύκολο, άλλωστε, ο αριστερός να ξεχάσει τα έκτακτα στρατοδικεία, τις εξορίες, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων και τόσα άλλα δεινά που υπέστη, κυρίως τα μετά τον εμφύλιο χρόνια. Το ίδιο και ο δεξιός δεν είναι εύκολο να ξεχάσει τα λαϊκά δικαστήρια, το «παιδομάζωμα», την αρπαγή της περιουσίας του και το φόβο και τρόμο που έζησε στις απομονωμένες προπάντων περιοχές τα χαλεπά εκείνα χρόνια.
Αυτό όμως δεν δικαιολογεί τη διαιώνιση του μίσους στο διηνεκές ανάμεσα στις δύο παρατάξεις. Το ξύσιμο των πληγών που άνοιξε ο αδελφοκτόνος αυτός πόλεμος μόνο κακό προκαλεί στο λαό, γιατί υπονομεύει την ενότητα, τη συνοχή και τη σύμπνοιά του, προϋποθέσεις απαραίτητες για την πρόοδό του. Τα πολιτικά μίση και οι εθνικοί διχασμοί έχουν οδηγήσει τον τόπο πολλές φορές σε εθνικές συμφορές. Δυστυχώς, εβδομήντα χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου τα πολιτικά πάθη δεν έχουν ακόμα εκλείψει. Σε ένα μεγάλο κομμάτι του λαού παραμένουν ακόμα ενεργά. Τα μετεμφυλιακά χρόνια η χώρα κυβερνήθηκε από δεξιές, κεντρώες και κεντροαριστερές κυβερνήσεις και τα τρία τελευταία χρόνια κυβερνιέται από την αριστερά, τα έργα και οι ημέρες της οποίας δοκιμάζουν την υπομονή του λαού, ενώ και η ίδια δοκιμάζεται από τις πολιτικές της παλινωδίες.
Έτσι, ο λαός δεν πρέπει να έχει πια καμιά αμφιβολία για την αναξιοπιστία των πολιτικών κομμάτων, εκείνων τουλάχιστον που τον κυβέρνησαν αυτά τα χρόνια. Κατά συνέπεια, δεν δικαιολογείται να τρέφει αυταπάτες, να καλλιεργεί φρούδες ελπίδες και να επενδύει μάταιες προσδοκίες σε ένα πολιτικό σύστημα, που αναπαράγει διαρκώς τις παθογένειές του. Τα πολιτικά κόμματα συντηρούν τον κομματικό φανατισμό και αποπροσανατολίζουν το λαό από τα πραγματικά του προβλήματα. Μετά την «αποκαθήλωση» της δεξιάς και της κεντροαριστεράς από την εξουσία και την αποτυχία της αριστεράς να εγκαινιάσει μια νέα περίοδο αισιοδοξίας στα πολιτικά πράγματα της χώρας, η απογοήτευση του λαού έχει φτάσει πλέον στο αποκορύφωμά της. Για να ελπίζει ο λαός σε καλύτερες μέρες, πρέπει να είναι ενωμένος και αλληλέγγυος. Να έχει αποβάλει το «εγώ» του και να έχει υιοθετήσει το «εμείς». Και όταν βρίσκεται στην κάλπη, να παραμερίζει τα εμφύλια πάθη του και να κάνει τις πολιτικές επιλογές του με κριτήριο το γενικότερο καλό της χώρας. Κάποτε αυτός ο τόπος πρέπει να απαλλαγεί από τα φαντάσματα και τις κακοδαιμονίες του εμφυλίου πολέμου.
Βέβαια, σήμερα η χώρα δεν βρίσκεται ούτε σε εθνικό ούτε σε εμφύλιο πόλεμο. Περνάει όμως μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομική συγκυρία, που απαιτεί σύμπνοια, ομόνοια και συνεργασία όλου των κοινωνικών ομάδων για να μπορέσει να την ξεπεράσει το συντομότερο. Η ιστορία, αρχαία και σύγχρονη, βρίθει από πλειάδα παραδειγμάτων, που μας θυμίζουν ότι η διχόνοια έχει οδηγήσει πολλές φορές τη χώρα σε εθνικές συμφορές, ενώ αντίθετα η ομόνοια και η συνεννόηση την έκαναν να μεγαλουργήσει και να ευημερήσει. Ας τολμήσουμε, επιτέλους, να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες μας, να ξεχάσουμε τις πικρίες μας από τα τραύματα του εμφυλίου και ας προχωρήσουμε μπροστά ενωμένοι και αδελφωμένοι. Είναι η καλύτερη παρακαταθήκη που μπορούμε να αφήσουμε στις νεότερες γενεές. Το έπος του 1940 μας προσφέρει ένα διδακτικότατο παράδειγμα.
* Του Απ. Γερόπουλου
