την πολιτική ηγεσία του τόπου και την έχουν υποσχεθεί προεκλογικά στο λαό μικροί και μεγάλοι κομματικοί σχηματισμοί με πρώτο και καλύτερο το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου έχοντας ως βασικό επιχείρημα, ότι είναι πιο δημοκρατική και πιο αντιπροσωπευτική των διαθέσεων και των επιθυμιών του λαού έναντι της ενισχυμένης.
Εν τούτοις, παρότι κέρδισε απανωτές εκλογές και κυβέρνησε τη χώρα επί πολλά χρόνια, δεν τόλμησε ούτε στον καιρό της παντοδυναμίας του να την καθιερώσει παρά μόνο στην ανάδειξη της συνδικαλιστικής ηγεσίας των εργαζομένων, ψηφίζοντας το 1982 το συνδικαλιστικό νόμο, που ισχύει μέχρι σήμερα και ο οποίος εισήγαγε την παραταξιακή λογική μεταξύ των εργαζομένων. Γιατί τάχα; Ήξερε κάτι παραπάνω ή μήπως είναι γλυκειά η εξουσία και πιο αποτελεσματική στην παραγωγή έργου, όταν σχηματίζονται σταθερές μονοκομματικές κυβερνήσεις, όπως υποστηρίζουν και οι θιασώτες της ενισχυμένης απλής αναλογικής;
Επειδή, λοιπόν, τουλάχιστον στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, δε γευτήκαμε ποτέ στην πράξη τα επακόλουθα απ’ την εφαρμογή της ανόθευτης αναλογικής και επειδή, ως ενεργός συνδικαλιστής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ΄80 και ως παρατηρητής κατόπιν, βίωσα και παρακολουθώ τις συνέπειές της, θα επιχειρήσω με το σημερινό δημοσίευμα να επισημάνω εν συντομία τα κέρδη και τις ζημιές εξ αιτίας της στο συνδικαλισμό.
Η καθιέρωσή της έδωσε, κατ’ αρχήν, τη δυνατότητα εκπροσώπησης και έκφρασης στα διοικητικά συμβούλια σε όσα ψηφοδέλτια ή μεμονωμένους υποψήφιους συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες και συγκεντρώνουν το εκλογικό μέτρο. Και όχι μόνο αυτό∙ αυξήθηκε, στην αρχή τουλάχιστον το ενδιαφέρον και η συμμετοχή των εργαζομένων στις γενικές συνελεύσεις και από αδιάφοροι, που ήταν πολλοί απ’ αυτούς, έγιναν συμμετοχικοί και πιο ενεργοί. Ειδικά, μάλιστα, όταν πλησίαζαν οι εκλογές για ανάδειξη συνδικαλιστικών οργάνων, το ενδιαφέρον κορυφωνόταν, αφού στόχος των παρατάξεων και των υποψηφίων ήταν να εξασφαλίσουν την πρωτιά ή όσον το δυνατόν μεγαλύτερα ποσοστά, προκειμένου από θέση ισχύος να διεκδικούν με αξιώσεις τα αξιώματα και προπάντων την προεδρία του σωματείου. Ως εδώ πάμε καλά∙ άλλο τώρα, αν με την πάροδο του χρόνου το ενδιαφέρον και η συμμετοχή εξανεμίστηκαν εξ αιτίας των σκοπιμοτήτων και των διενέξεων, ιδεολογικών κυρίως, μεταξύ των παρατάξεων.
Εισήγαγε, όμως, η εφαρμογή της ανόθευτης αναλογικής και το πνεύμα της παραταξιακής και συγκρουσιακής λογικής μεταξύ των εργαζομένων, κατά το πρότυπο λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι με την πάροδο του χρόνου κάθε κόμμα είχε και έχει ως σημείο αναφοράς και επηρεασμού τη δική του συνδικαλιστική παράταξη, που απηχεί, προωθεί και στηρίζει τις απόψεις και τις θέσεις του στην ελληνική κοινωνία. Έφθασαν, μάλιστα, οι συνδικαλιστικές παρατάξεις στο σημείο να καταντήσουν η προέκταση και τα μεγάλα χέρια των κομμάτων, μια που δεν είναι λίγοι οι συνδικαλιστές, που εξαργύρωσαν τις αγωνιστικές τους περγαμηνές έναντι πινακίου φακής παίζοντας διπλό ρόλο, αυτήν του εκπροσώπου των εργαζομένων και του κομματικού στελέχους, ή που μεταπήδησαν, σιγά-σιγά, απ’ το συνδικαλιστικό στον κομματικό στίβο, που οδηγεί στο κοινοβούλιο, καταντώντας από κοινωνικοί επαναστάτες σε υπηρέτες του συστήματος.
Λειτουργώντας, λοιπόν, κατ’ αυτόν τον τρόπο οι συνδικαλιστικές παρατάξεις και μιμούμενες τις κομματικές, αν εξαιρέσουμε τα συμβούλια εκείνα, που μια παράταξη παίρνει την απόλυτη πλειοψηφία, πράγμα σχεδόν αδύνατο, οπότε έχει το πάνω χέρι και στην κατανομή των αξιωμάτων αλλά και στον προσανατολισμό, στη στοχοθεσία και προώθηση προς λύση αιτημάτων, όλα τα άλλα ταλανίζονται από εσωστρέφεια ακόμα και από αδυναμία, για πολύ καιρό, συγκρότησης των Δ.Σ. σε σώμα. Αυτό συμβαίνει, γιατί ο συσχετισμός δυνάμεων και οι συγκυρίες, πολλές φορές, δεν βοηθούν, οπότε το σωματείο μένει ακέφαλο και αδρανοποιημένο, και αυτό είναι ιδιαίτερα κακό, αφού αποδυναμώνει και αποπροσανατολίζει τους εργαζόμενους στη διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Ορισμένες, μάλιστα, φορές είναι τέτοια η συγκρουσιακή λογική μεταξύ τους, ώστε, αντί να στρέφουν τα βέλη τους κατά του εργοδότη τους, που στην περίπτωση των δημοσίων υπαλλήλων είναι το κράτος και η εκάστοτε κυβέρνηση, που το εκπροσωπεί, καταναλώνουν την ενέργειά τους και τη δυναμική τους προκειμένου να εξουδετερώνουν τις αντιδράσεις των εργαζομένων, προσφέροντας κατ’ αυτόν τον τρόπο θετικές υπηρεσίες όχι στους εαυτούς τους αλλά στους εργοδότες τους.
Τελικά, η εφαρμογή της ανόθευτης αναλογικής στο συνδικαλισμό έχει αποδειχθεί στην πράξη κατώτερη του αναμενόμενου, όχι γιατί πάσχει η ίδια, αλλά γιατί, όταν επικρατεί στη δημόσια ζωή ο κομματικός φανατισμός και οι διαχωριστικές γραμμές και απουσιάζει η συναίνεση και ο δημοκρατικός διάλογος, που οδηγούν στη σύνθεση απόψεων, τότε κάθε δημοκρατικό μέτρο, όπως είναι η ανόθευτη αναλογική, ακυρώνεται.
Μήπως, τελικά, αυτό γνώριζε και αυτό επεδίωκε ο Ανδρέας Παπανδρέου, που είχε τον τρόπο να φανατίζει και να παρασέρνει τις μάζες, όταν καθιέρωνε την ανόθευτη αναλογική στο συνδικαλισμό, προκειμένου να μακροημερεύσει στη εξουσία στρέφοντας τους μεν των εργαζομένων εναντίον των δε και εξουδετερώνοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τις αντιδράσεις τους, όπως και έγινε, και μήπως έχουν δίκαιο οι θιασώτες της ενισχυμένης αναλογικής, όταν υποστηρίζουν, ότι κάτι τέτοιο θα προκύψει στην κεντρική πολιτική σκηνή σε περίπτωση καθιέρωσης της ανόθευτης; Μια ματιά, άλλωστε, στον τρόπο λειτουργίας των κυβερνήσεων συνεργασίας και στο παραγόμενο έργο είναι αρκετή, για να το διαπιστώσουμε.
Επομένως, η καθιέρωση της ανόθευτης αναλογικής στην κεντρική πολιτική σκηνή δεν είναι πανάκεια∙ γι’ αυτό και χρειάζεται προσοχή, αν θέλουμε να κυβερνιέται και να προχωρά η χώρα.
* Από τον Κώστα Γιαννούλα
