-Βάλε και αυτά στο σάκο θα μας χρειαστούν στο δρόμο. Πάρε μόνο ότι μας είναι απαραίτητο. Ετοιμαστείτε, σύντομα, πρέπει να φύγουμε! Το χωριό έχει αδειάσει!
Βγήκαν στο κατώφλι όλοι, βιαστικά, ένας προς ένας, πρώτα τα παιδιά και μετά οι μεγάλοι, κλείδωσαν την πόρτα και έβαλαν το κλειδί του σπιτιού κάτω από το χαλάκι υποδοχής. Ήταν βέβαιοι πως θα επέστρεφαν, σίγουρα θα επέστρεφαν! Μια σύντομη περιπέτεια ήταν και θα γύριζαν ξανά πίσω, στο σπίτι τους, την πατρίδα τους, τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Αγωνία, σύγχυση, πανικός, τρόμος, απορία ένα συνονθύλευμα από αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις κυρίευαν το μυαλό όλων και σαν να μην έφτανε αυτό οι ερωτήσεις των παιδιών ήρθαν να προσθέσουν ένα λιθαράκι στη γενικότερη απελπισία και ανασφάλεια που επικρατούσε στη σκέψη και στην ψυχή των μεγάλων. Η νύχτα άπλωσε το μαύρο της πέπλο και ο φόβος για το άγνωστο και το τι θα ακολουθούσε με τη φυγή τους, βρήκε πρόσφορο έδαφος και «κάθισε» μέσα τους. Ο μικρός κοντοστάθηκε και γύρισε το βλέμμα του πίσω, ήθελε να ξεκλέψει μια γρήγορη ματιά από το μισό κομμάτι του εαυτού του που τώρα εγκατέλειπε. Το κονάκι με τα ανθοφορεμένα περιβόλια φάνταζε αγέρωχο μέσα στην αρχοντιά του και φάνηκε σαν να τους αποχαιρετά. Θα περπατούσαν με τα πόδια έως τη θάλασσα στο μικρό λιμανάκι, θα έπλεαν ως τη Ρόδο με μια βάρκα και από εκεί στην Ελλάδα. Για λίγο. Είχαν στο νου τους πως θα γύριζαν… Σίγουρα θα επέστρεφαν…
Έπειτα… ο ξεριζωμός!
Ποια συναισθήματα και ποιες σκέψεις μπορεί να κατακλύζουν το μυαλό και την ψυχή εκείνου που καλείται να αφήσει το σπίτι του, τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε χωρίς πολλές εξηγήσεις χωρίς καμιά ιδιαίτερη και σταθερή αιτιολόγηση της κατάστασης, με πίεση χρόνου για εγκατάλειψη στέγης, με το φόβο του εχθρού και χωρίς εξασφάλιση για το αύριο; Ας αναλογιστούμε πως νιώθουμε και πως σκεφτόμαστε όταν πρέπει να αποχωριστούμε ή χάνουμε ένα αγαπημένο μας αντικείμενο. Οι περισσότεροι από εμάς βιώνουμε μια δυσκολία ολική ή μερική ανάλογα με την ψυχική υπόσταση του καθενός μας και το συναισθηματικό δέσιμο με το απόν αντικείμενο, ωστόσο δεν παύει να αποτελεί μια απώλεια για μας. Σε αυτή την περίπτωση όμως δεν πρόκειται μόνο για την απώλεια ενός αντικειμένου… Ο παραλληλισμός αυτός είναι σκόπιμα δυσανάλογος για να τονίσει το μέγιστο της απώλειας αυτών των ανθρώπων, των Ελλήνων της Μικράς Ασίας όπου μέσα σε μια νύχτα καλούνται να χάσουν πατρίδα, σπίτι, περιουσία και το τραγικότερο όλων ακόμη και αγαπημένα πρόσωπα, συγγενικά ή φιλικά. Ερμηνεύοντας το γεγονός από την πλευρά της ψυχοπαθολογίας, σε μια υποτιθέμενη διάγνωση αυτών των ανθρώπων, θα μπορούσε να υπάρξει έντονα το στοιχείο της διαταραχής μετατραυματικού στρες, μια διαταραχή προκαλούμενη από κάποια δυσάρεστη εμπειρία ή ένα εξαιρετικά στρεσογόνο γεγονός και μετέπειτα η επαναβίωσή του τραύματος. Με τη σειρά του, η επαναβίωση του τραυματικού γεγονότος έχει ως αποτέλεσμα το να δυσχεραίνει τη λειτουργικότητα του ατόμου στην καθημερινότητά του και να προκαλεί μια φθίνουσα πορεία στη διάθεσή του οδηγώντας πολλές φορές και σε καταθλιπτικά συμπτώματα.
Πάρα ταύτα, εξετάζοντας την ψυχοσυναισθηματική υπόσταση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μετά την καταστροφή όσο μεγάλη και σφοδρή υπήρξε αυτή τους η απώλεια κατόρθωσαν να «χτίσουν» τη ζωή τους και πάλι από την αρχή! Μπορεί πολλοί από εκείνους να μην κατάφεραν να ξεπεράσουν ποτέ αυτό τον ξεριζωμό σώματος και ψυχής καθώς και τη βιαιότητα της ανθρώπινης φύσης, ωστόσο βρήκαν τη δύναμη να επανέλθουν συνειδητά και έμπρακτα στη ζωή. Έχοντας ως πρώτη ύλη ότι τους είχε απομείνει σε υλικό ή πνευματικό επίπεδο άρχισαν να δημιουργούν και πάλι ζωή. Η στάση που κράτησαν έναντι αυτής της απώλειας και της βιαιότητας που προκλήθηκε ας γίνει φωτεινό παράδειγμα που θα φωτίσει κάθε σκοτεινή και απελπισμένη μας στιγμή, στη δική μας ζωή!
Στη μνήμη όλων των Μικρασιατών, στη μνήμη των παππούδων μου!
Της Βασιλικής Κουλουψούζη*
• Η Βασιλική Κουλουψούζη είναι ψυχολόγος Α.Π.Θ, ψυχοθεραπεύτρια CBT και ειδικευμένη στην ειδική αγωγή
