Παρότι παρήλθε χιλιετία και πλέον από την ίδρυση του πρώτου αγιορείτικου μοναστηρίου, της Μεγίστης Λαύρας (963μ.Χ.), που σηματοδοτεί την έναρξη στον Άθω του οργανωμένου Ορθόδοξου μοναχισμού, το Άγιον Όρος εξακολουθεί να ζει. Δεν είναι ένας μουσειακός χώρος. Ένα κατάλοιπο μιας εποχής που πέρασε και διάβηκε. Αλλά ένας χώρος του πνεύματος, που συνεχίζει και στην άνικμη πνευματικά εποχή μας την ορθόδοξη μοναστική βυζαντινή παράδοση,όπως αυτή καθορίστηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη και άλλες μεγάλες αγιορείτικες μορφές. Όπως αυτή βιώθηκε ανά τους αιώνες. Και παραμένει μάρτυρας αψευδής και συνεχιστής μιας ζωής μεγάλης πίστης και ευσέβειας.
Όλα ομιλούν στο Άγιον Όρος για τον Θεό. Η εκπληκτική φύση με τα παρθένα, όπως είπαμε, δάση και την οργιαστική βλάστηση. Οι χαριτωμένες λοφοσειρές και οι απότομοι βράχοι που δέρνονται από τη θάλασσα και τους ανέμους. Τα μεγάλα καστρόκτιστα σαν οχυρωμένες πολιτείες μοναστήρια. Τα χαριτωμένα κελιά και οι σκήτες. Τα σαν αετοφωλιές ερημητήρια. Ομιλούν επίσηςη ναοδομία, η αρχιτεκτονική, η εικονογραφία και η γλυπτική. Ομιλούν ακόμη οι λειψανοθήκες με τα ιερά λείψανα των Αγίων. Αλλά και τα θησαυροφυλάκια με τα Ευαγγέλια και τα Δισκοπότηρα. Καθώς επίσης και τα ανεκτίμητης αξίας λοιπά ιερά σκεύη και άμφια, προσφορές πατριαρχών, επισκόπων, βασιλέων, στρατηγών και άλλων αξιωματούχων και επιφανών ανδρών. Μα πάνω από όλα ομιλεί η ζωή των μοναχών, ιδίως δε των μεγάλων σύγχρονων μορφών του, όπως των Οσίων Παϊσίουκαι Πορφυρίου, που προσφάτως αγιοκατατάχθηκαν. Η θαυμαστή πολιτεία τους είλκυσε πλήθη ανθρώπων κοντά τους ενόσω ζούσαν. Ήταν προσκύνημα τα ταπεινάκελάκια τους. Εξακολουθούν δε και μετά τον θάνατό τους.
Ζώντες οι μοναχοί στον παραδεισένιο χώρο του Αγίου Όρους απερίσπαστοι από βιοτικές μέριμνες, άγχη και αγωνίες που βασανίζουν σήμερα τον πολύ κόσμο, επιδίδονται στην προσευχή και στη λατρεία του Θεού. Και συμπεριφέρονται με σεβασμό, κατανόηση και αγάπη προς τον κόσμο και τη φύση. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια ενός μοναχού, τον οποίο συνάντησα τελευταίως στο πλοίο που εκτελούσε τη συγκοινωνία Ουρανουπόλεως –Δάφνης. Στη συζήτηση που είχα μαζί του, μου αποκάλυψε ότι κατάγεται από το Τυρόλο της Αυστρίας και ζει σ’ ένα κελί πάνω από τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων. Επέστρεφε από τα λασπόλουτρα του Κιλκίς,όπου είχε πάει για θεραπεία. Γιατί είχε πέσει θύμα κακοποίησης από αλλοδαπούς, που θέλησαν να τον ληστέψουν. Θαύμασα την ηρεμία και την ανεξικακία του. Δεν εξέφρασε κανένα αίσθημα οργής, θυμού ή αγανάκτησης εναντίων των αλλοδαπών ληστών. Μιλούσε με αγάπη. Όχι μόνο γι’ αυτούς, αλλά και για τη φύση. Έλεγε ότι μιλάει στα φυτά και στα λουλούδια της αυλής του σα να ‘ναι άνθρωποι. Κι εκείνα ανταποκρίνονται και αναζωογονούνται. Αν κάποιο δεν το μιλήσει και δεν το χαϊδέψει, δείχνει μαραμένο. Έμεινα κατάπληκτος από τα λεγόμενά του. Ποια οικολογία, σκέφθηκα, μπορεί να σταθεί δίπλα σ’ αυτή; Υπάρχει καλύτερη αντιμετώπιση της φύσης από τη δική του;
H περίπτωσή του έφερε συνειρμικά στη μνήμη μου τη μορφή του μακαριστού σήμερα ασκητή της ερήμου του Αγίου Όρους Νίκωνος με το καθάριο βλέμμα και την άνεση στη συζήτηση και στις κινήσεις του. Τη διαζωγραφίζει με θαυμασμό ο καθηγητής της φιλοσοφίας στην Αμερική Κων/νος Καβαρνός στο περιοδικό «Κιβωτός» του Φώτη Κόντογλου, του έτους 1953. Είχε εντυπωσιασθεί τόσο πολύ από τη μορφή αυτή του εν λόγω μοναχού ο καθηγητής, ώστε ρώτησε τον ξενοδόχο της Δάφνης - είχε τότε ξενοδοχείο η Δάφνη - ποιος είναι αυτός. Και έλαβε την απάντηση ότι πρόκειται περί ιδιαίτερης προσωπικότητας, που στην κοσμική του ζωή είχε σχέση με πρόσωπα υψηλής κοινωνικής στάθμης. Αν τον έβλεπε κανείς σ’ ένα σαλόνι του Λονδίνου, κατέληξε, δεν θα μπορούσε να δεχθεί ότι ασκητεύει στο Άγιον Όρος.
Τέτοια πρόσωπα, σαν τον Νίκωνα, σε κάνουν να διερωτάσαι:Ποια υπερκόσμια μηνύματα γέννησαν τον ορθόδοξο μοναχισμό μας;Και τι ώθησε ανθρώπους ταλαντούχους και παιδευμένους να αρνηθούν όλα τα τερπνά και όλες τις χάρες αυτού του κόσμου, για να περιβληθούν το ταπεινό μοναχικό ράσο και να ζήσουν ως ερημοπούλια στα βράχια του Αγίου Όρους, που δέρνονται ανηλεώς από τη θάλασσα και τους ανέμους;
Όλοι οι μοναχοί, ιδίως δε οι ερημίτες , διδάσκουν με τη στάση και τη ζωή τους τη ματαιότητα των εγκοσμίων. Και οι κοινοβιάτες διδάσκουν τη χριστιανική κοινοκτημοσύνη, ως ιδεώδες πολίτευμα. Την κοινοκτημοσύνη, που ανεπιτυχώς επιδιώκουν τα κοινωνικά συστήματα. Γιατί, αν δεν αλλάξουν οι καρδιές, δεν αλλάζουν οι κοινωνίες. Αν δεν ανοίξουν οι ψυχές από την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, δεν ανοίγουν τα πορτοφόλια.
Οι μοναχοί είναι οι μεγαλύτεροι ευεργέτες του κόσμου. Τον ευεργετούν με τις προσευχές τους. Είναι κατά τον Ουγκώ: «οι αείποτε προσευχόμενοι δια τους μηδέποτε προσευχομένους». Προσεύχονται πάντα. Ημέρα και νύκτα. Ιδίως δε τις μεταμεσονύκτιες ώρες, που στον κόσμο διαπράττονται πολλά και μεγάλα ανομήματα και εγκλήματα. Τότε οι μοναχοί εγείρονται, για να προσευχηθούν. Και πυρπολούν με τις δεήσεις τους τον θρόνο του Θεού.
Στα κελιά των μεγάλων μοναστηριών και των ταπεινών ερημητηρίων του Αγίου Όρους οι μοναχοί ζουν «μόνοι μόνω Θεώ». Ως «πελεκάνοι ερημικοί» και «στρουθία μονάζοντα επί δώματος» κατά τον ψαλμωδό.
Και διαιτώνται λιτότατα. Συνήθως με λίγο παξιμάδι και ελιές. Και ό, τι άλλο λάβουν ως ευλογία από τα μοναστήρια. Αισθάνονται όμως πληρότητα. Νιώθουν ότι τα έχουν όλα. Έτσι εκφραζόταν γέροντας ασκητής, που ζούσε στην έρημο του Αγίου Όρους. Και κατέληγε ότι τα έχουν όλα. Έχουμε, έλεγε, και τα…φραγκόσυκα. Με αυτά ξεγελούσε την επιθυμία του για κρέας, γλυκό, φρούτο, παγωτό και ό,τι άλλο ζητούσε η καρδιά του. Ελεγε μέσα του χαρακτηριστικά: «θέλεις κρέας, πάρε ένα φραγκόσυκο. Θέλεις γλυκό, πάρε άλλο ένα». Και ούτω καθεξής.
Οι μοναχοί εφαρμόζουν την πατερική προτροπή: «Υπεροράν μεν σαρκός, παρέχεται γαρ. Επιμελείσθαιδε ψυχής, πράγματος αθανάτου». Και αισθάνονται μεγάλη ηδύτητα και πληρότητα ψυχική. Ο λόγιος αγιορείτης Γέροντας Θεόκλητος Διονυσιάτης ανέφερε το παράδειγμα μοναχού, ο οποίος αισθανόταν τόση πνευματική ευφροσύνη και γλυκύτητα κατά τη διάρκεια ολονύκτιας αγρυπνίας, ώστε στην τράπεζα, που ακολουθούσε ευθύς αμέσως, έριχνε νερό στο φαγητό του. Δεν ήθελε η υλική γεύση να μειώσει την πνευματική ηδύτητα της αγρυπνίας!
Οι μοναχοί του Αγίου Όρους, ιδίως οι παλαιότεροι, έχουν μεγάλη, εμπιστοσύνη και αφοσίωση στον Θεό, στην Παναγία και στους Αγίους. Σ’ αυτούς καταφεύγουν για τη θεραπεία των ασθενειών τους. Υπάρχουν γέροντες, που δεν βγήκαν ποτέ στον κόσμο. Ούτε όταν ασθένησαν. Δεν έφυγαν καθόλου από τον τόπο της μετανοίας τους. Και ήταν άμεση η θεία βοήθεια στις ασθένειές τους. Αγιορείτης ιερομόναχος διηγείται την περίπτωση γέροντος κατάκοιτου λόγω ασθενείας , στο κελί του οποίου τον κάλεσαν και τέλεσε το πρωί το μυστήριο του ευχελαίου. Το βράδυ, μετά το Απόδειπνο, θέλησε να τον επισκεφτεί στο κελί του. Έμεινε εκστατικός, σαν τον είδε στο πόδι , να του ανοίγει την πόρτα του κελιού. Απορημένος τον ρώτησε πως έγινε καλά τόσο γρήγορα. Κι εκείνος του απάντησε: «Είσαι ιερέας και δεν πιστεύεις στα μυστήρια που τελείς;». Και του εξήγησε τη θεραπευτική δύναμη του μυστηρίου.
Το Άγιον Όρος είναι ο ευλογημένος χώρος των παραδόσεων, των πνευματικών αγώνων και των θαυμάτων. Σε κάθε χώρο του, σε κάθε γωνιά του έχουν τελεσθεί θαυμαστά γεγονότα. Γεγονότα ασύλληπτα και ανεξήγητα λογικά. Γεγονότα που κρατύνουν και ενισχύουν την πίστη των μοναχών.
Άλλος γέροντας μοναχός, 94 χρόνων σήμερα, σώθηκε πριν από πολλά χρόνια με τη θαυματουργική επέμβαση του Αγίου Σάββα της Καλύμνου.Ο ίδιος γέροντας, πριν από λίγα χρόνια αρρώστησε πάλι. Εμφάνισε υψηλό πυρετό, που δεν έπεφτε με τίποτε. Επειδή το στομάχι του δεν δεχόταν φάρμακα (έκανε εμετό), γνωστός γιατρός της πόλης μας, που βρέθηκε τότε στο μοναστήρι, τον διασωλήνωσε και του έδινε την αντιβίωση με τον ορό. Την άλλη μέρα όμως, που ο γιατρός αναχώρησε από το Όρος, μαζί του και ο γράφων, ο γέροντας αναγκάσθηκε να αποσυνδέσει τον ορό, για να εξυπηρετηθεί. Γιατί αρρώστησε σοβαρά ο μοναχός που τον υπηρετούσε. Κινδύνευσε τότε άμεσα η υγεία του. Σαν το μάθαμε, περιμέναμε από ώρα σε ώρα τη δυσμενή κατάληξή του. Όλως παραδόξως όμως, σε τρεις ημέρες, ο ασθενής είχε αποθεραπευθεί. Και δείχνοντας τις εικόνες της Παναγίας και του Αγίου Σάββα, που είχε στον τοίχο του κελιού πάνω από το μαξιλάρι του, διεκήρυττε χαρούμενος: «Εγώ έχω την εμπιστοσύνη μου σ’ αυτούς».
Ατελείωτη η σειρά των θαυμάτων στο Άγιον Όρος. Δεν ξέρει τι να πρωτοαναφέρει κανείς. Διηγούνται,ότι σε περίπτωση πυρκαγιάς, που εμφανίσθηκε στην περιοχή της Μεγίστης Λαύρας και λόγω του σφοδρού ανέμου οι φλόγες της απείλησαν το μοναστήρι, οι μοναχοί πήραν τα άγια λείψανα και έκαναν λιτανεία. Και, ώ του θαύματος, άρχισε να πέφτει βροχή, που γρήγορα έσβησε τη φωτιά. Έτσι σώθηκε το μοναστήρι!
Θα ήταν παράλειψη, αν δεν ανέφερα και τη βοήθεια την οποία προσφέρουν σήμερα οι μοναχοί στους νέους μας που μαστίζονται από τη φοβερή μάστιγα των ναρκωτικών. Τους στηρίζουν πνευματικά και τους βοηθούν να απεξαρτηθούν χωρίς φάρμακα ή άλλες ουσίες. Για παράδειγμα είκοσι ναρκομανείς νέοι βοηθούνταν, πριν τέσσερα χρόνια, στο μοναστήρι του Οσίου Γρηγορίου, επί ηγουμενίας του μακαριστού π. Γεωργίου (Καψάνη ).
Και δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Ακόμη και κελιώτης μοναχός, πάμπτωχος, ανταποκρίθηκε στο S.O.S δύο νέων παιδιών, που τους είχαν ξεχάσει οι γεννήτορες και οι διαλυμένες οικογένειές τους. Τους πήρε στο κελί του και τους συμπαραστάθηκε ψυχολογικά και πνευματικά. Και τους έσωσε.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι είναι οργανωμένο κέντρο απεξάρτησης ναρκομανών το Άγιον Όρος. Δεν είναι, άλλωστε, αυτή η αποστολή του. Αναφέρονται μόνο για να καταδειχθεί πόσο πολλαπλώς ευεργετεί τον κόσμο και την κοινωνία μας το Άγιον Όρος. Πόσο σημαντική είναι η παρουσία του. Είναι ευτύχημα ότι ανήκει στην Ελληνική Επικράτεια.
Είθε οι πρεσβείες της Παναγίας, των Αγίων και των αγιορειτών μοναχών να στηρίζουν την πατρίδα μας στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε. Και να επηρεάζουν θετικά την πορεία του έθνους μας και όλου του κόσμου.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Χ. ΣΤΕΡΓΙΟΥΛΗΣ
