Στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα, το έγκλημα μεταμορφώθηκε. Οι εγκληματίες είναι πιθανότερο να είναι μέλη διοικητικών συμβουλίων εταιρειών• οι διαρρήκτες χρηματοκιβωτίων και οι οδηγοί των αυτοκινήτων διαφυγής έχουν αντικατασταθεί από κοσμικούς λογιστές και δικηγόρους.
Δισεκατομμύρια ξεπλένονται τον 21ο αιώνα μέσω των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών κέντρων. Η μελέτη του UNDOC για τις αθέμιτες ροές έδειξε πως τα συνδυασμένα έσοδα απ' όλες τις εγκληματικές δραστηριότητες αντιστοιχούν σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αν το έγκλημα ήταν χώρα, βάσει του ΑΕΠ θα τοποθετούνταν κάπου ανάμεσα στην Ιταλία και την Ινδία. Τα χρήματα αυτά είναι αρκετά όχι μόνο για να δωροδοκηθεί και να διαφθαρεί ο τυχών τελωνειακός ή αστυνομικός, αλλά και για να βάλουν χρήματα στην τσέπη υπουργοί και υπουργεία σε εύθραυστες και ευάλωτες χώρες. Και το έγκλημα λατρεύει επίσης το κενό.
Αν αγνοήσεις το έγκλημα και συγκεντρώσεις τις προσπάθειες αλλού, το διεθνές οργανωμένο έγκλημα ξαφνικά εγκαθίσταται, επεκτείνεται και ανθεί σε χώρες. Το πιο ανησυχητικό χαρακτηριστικό του εγκλήματος δεν είναι απλώς η φτώχεια που προκαλεί, αλλά η κορυφαία ικανότητά του να προσαρμόζεται. Ας είμαστε επίσης σαφείς. Όπως η ύαινα παρακολουθεί το λιοντάρι ελπίζοντας σε τροφή, το έγκλημα ακολουθεί κατά πόδας τις συγκρούσεις. Δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι η σύγκρουση στο Ιράκ και τη Συρία βοηθάει να αναπτυχθούν το λαθρεμπόριο ανθρώπων, η λαθραία διακίνηση μεταναστών και άλλα εγκλήματα σ'όλη τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και κατά μήκος της Μεσογείου. Όμως το έγκλημα δεν τρέφεται απλώς από τη σύγκρουση, την τροφοδοτεί κι αυτό.
Η UNODC θεωρεί ότι οι Ταλιμπάν αποκόμισαν 150 εκατομμύρια δολάρια, περίπου το 50% του συνολικού τους εισοδήματος, από φόρους και συμμετοχή σε παράνομο εμπόριο οπίου. Η Μπόκο Χαράμ ενέχεται στο εμπόριο ηρωίνης και κοκαΐνης, καθώς και διακίνηση ανθρώπων και φυσικών πόρων στη Δυτική Αφρική. Στην Ανατολική Αφρική, κέρδη αποκομίζει η τρομοκρατική οργάνωση Αλ-Σαμπάμπ που συνεργάζεται με τους Σομαλούς πειρατές και κερδίζει εκατομμύρια από το λαθρεμπόριο κάρβουνου.
Αυτές οι οργανώσεις χρησιμοποιούν χρήματα που προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα για να ενσπείρουν χάος, θάνατο και καταστροφή. Οι δραστηριότητές τους υπονομεύουν χώρες, αποδυναμώνουν το κράτος δικαίου και πλήττουν τις αναπτυξιακές προσπάθειες. Το να τις αγνοούμε είναι επικίνδυνο και εις βάρος της δουλειάς που γίνεται για τη στήριξη της ζωής των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν φτώχεια και κακουχίες.
Εάν το έγκλημα έχει αλλάξει, το ίδιο έχουν αλλάξει και οι απόψεις μας για τους τρόπους αντιμετώπισής του. Η νέα μετασχηματιστική «2030 Ατζέντα για την Αειφόρο Ανάπτυξη» αναγνωρίζει τη σημασία της καταπολέμησης του εγκλήματος ως μέσου για την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Κλειδί σε αυτές τις προσπάθειες, το «Goal 16» για ειρηνικές και ανοικτές κοινωνίες που περιλαμβάνει ειδικούς στόχους για τον τερματισμό των καταστροφικών συνεπειών του εγκλήματος.
Η αναζήτηση συνοχής είναι ουσιαστικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του πλανήτη και σε γενικές γραμμές κινείται παράλληλα με την αναγνώριση ότι καμία χώρα δεν μπορεί να επιλύσει το διακρατικό οργανωμένο έγκλημα όντας σε απομόνωση. Οι απόψεις του παρελθόντος ότι το έγκλημα είναι κυρίως ένα εθνικό ζήτημα έχουν αντικατασταθεί από μεγαλύτερη διεθνή συνεργασία, και μια εξάρτηση από τα παγκόσμια νομικά εργαλεία όπως η Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος και η Συνθήκη των ΗΕ κατά της Διαφθοράς.
Έχουμε, κατά συνέπεια, τους μηχανισμούς, τις συμμαχίες και τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε το έγκλημα. Αυτό που ίσως λείπει ότι η προθυμία να ξεπεραστεί το επακόλουθο ερώτημα. Πότε θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το έγκλημα; Η ώρα για την αντιμετώπιση του διακρατικού εγκλήματος δεν είναι ένας χρόνος, ή ένας μήνας ή ακόμα μία ημέρα μετά την επίτευξη της ειρήνευσης. Η αντιμετώπιση του εγκλήματος, η ενδυνάμωση του κράτους δικαίου και η προώθηση της δικαιοσύνης δεν μπορούν να περιμένουν. Όλα αυτά χρειάζονται να επιτευχθούν ταυτόχρονα. Σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξουν προβλήματα στην πορεία.
Ίσως το πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτή της διασυνδεδεμένης προσέγγισης είναι η Κολομβία όπου η ειρηνευτική συμφωνία με τις FARC περιλαμβάνει στρατηγικές για να αντιμετωπιστεί η καλλιέργεια και παραγωγή κόκας στη χώρα. Στην Κολομβία, η αναζήτηση της ειρήνης, η οικοδόμηση της δικαιοσύνης και ο τερματισμός του εγκλήματος αντιμετωπίζονται ως ένα ενιαίο ζήτημα που εγγυάται ολιστικές λύσεις. Θα έλεγα ότι αυτό είναι ο τρόπος για να προχωρήσουμε σε όλα τα πράγματα.
Οι συγκρούσεις χρειάζεται να τερματιστούν προκειμένου να αποφευχθούν τα δεινά για εκατομμύρια ανθρώπους, και για το καλό της κοινής μας ανθρωπότητας. Αλλά στην αγωνιώδη αναζήτηση για ειρήνη, ας μην ξεχνάμε ότι και η ύαινα έχει άγριο δάγκωμα.
Από την Huffington Post
Του Γιούρι Φεντότοφ
* Ο Γιούρι Φεντότοφ είναι εκτελεστικός διευθυντής του Γραφείου του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC).
